AI veganları: Z kuşağı neden sohbet botlarına sırt çeviriyor?

'Warframe' adlı video oyununda düzenlenen bir yarışma, Bella için bardağı taşıran son damla oldu.

Oyun ekibindeki herkesin kendi çalışmalarını teslim etmesi için sadece üç gün verilmişti. Az zamandan dolayı gerilse de yılmadı; ta ki yarışma yapay zekâ (AI) tarafından üretilmiş bir eseri kabul edene kadar.

Çekya’dan 21 yaşındaki genç, Euronews Next’e şöyle konuştu: “Eğer AI yarışmaya kabul edilmemiş olsaydı, belki yarışmayı denerdim ama bu kez bana bir aşağılanma gibi göründü: Bu görsel için tek bir damla emek harcamamış biriyle yarışmak.”

“Üretken AI kullanmayı bırakmamın nedenlerinden biri bunun ahlaken yanlış olması. Bir sanatçı olarak kullanmaya devam etsem, bu bir tür ihanet olurdu. Yıllarımı verip öğrendim, becerilerimi kendi başıma geliştirdim ve şimdi dönüp benim gibi insanların emeklerinin sonuçlarını çalan bir şeyi kullanıyorum.”

Bella, metin, görsel, müzik ve daha fazlasını üretmek için dev veri setleri üzerinde eğitilen üretken AI’larden bütünüyle uzak durmayı seçenlere verilen yeni ad olan “AI veganları”nın sayısı artan üyelerinden biri.

2022’de OpenAI’nin ChatGPT’yi piyasaya sürmesinden bu yana istikrarlı biçimde büyüyen bir hareket; Reddit’teki anti-AI topluluğu 71 binden fazla üyeye ulaştı.

Veganlığa benzer şekilde gerekçeler çoğunlukla etik ve çevresel.

2023'teki bir araştırmaya göre ChatGPT ile kısa bir sohbet bile bir şişe suya eş değer tüketime yol açabiliyor. Teknolojinin yaratıcı eserleri kazıması, ünlü sanatçıları, yazarları, film yapımcılarını ve müzisyenleri protesto için bir araya getirdi.

İspanya’da yaşayan, 23 yaşındaki AI karşıtı Marc, Euronews Next’e şöyle dedi: “[Üretken AI] her şeyden sürekli olarak izinsiz çalıyor, mahremiyeti ihlal ediyor ve bundan para kazanıyor.”

“Emek sömürüsünü sürdürmek ya da bir üst seviyeye taşımak için kapitalizmin bir aracı.”

Bu kaygıların yanı sıra, AI'ın zihinsel sağlığımıza ve bilişsel gelişimimize nasıl zarar verebileceğine dair daha derin bir korku da var: Eleştirel düşünmeyi elimizden alan hızlı çözümlere bağımlılık yaratması gibi.

Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından yapılan yakın tarihli, küçük ölçekli bir çalışmabunu destekliyor. Deneye katılanlar arasında, makale yazmak için ChatGPT’yi kullananların, aracı kullanmayanlara kıyasla daha düşük beyin etkinliği gösterdiğini bildiriyor.

Araştırma ayrıca ChatGPT kullanıcılarının, az önce ürettikleri metinden alıntı yapmakta zorlandıklarını ve “sinirsel, dilbilimsel ve davranışsal düzeylerde” düşük performans gösterdiklerini ortaya koydu.

Çalışmanın ortak yazarı ve MIT Media Lab’in Fluid Interfaces grubunda araştırmacı olan Nataliya Kosmyna’ya göre bunun öğrenme, özgüven ve insanların önemli ortamlarda AI’ı nasıl kullandığı üzerinde daha geniş etkileri olabilir.

“Bir kişi az önce yazdığı şeyi gerçekten hatırlamıyorsa sahiplik duygusu hissetmez. Bu da nihayetinde umursamadığı anlamına gelir. Peki ya bu sadece bir laboratuvar deneyi değilse? Ya bu gerçek bir durumsa, hani, ölüm kalım meselesi gibi? Bazı mesleklerde bu gereklidir.”

İspanya’dan 22 yaşındaki bir “AI veganı” olan Lucy için kaygıları, bazı sohbet botlarının dalkavukluğa meyilli olmasında düğümleniyor. Bu da sanrılı ve bazen tehlikeli fikirlerin doğrulanmasına yol açabiliyor.

“Dijital çağın, insanlar interneti ve telefonları bir şeyler öğrenmek için kullanmak yerine kötüye kullandığı için zaten çokça aptallık getirdiğini düşünüyorum. Ama insanlar aptal kalırken sohbet botlarının onlara ne kadar haklı ve parlak olduklarını söylemesi mi? Bu endişe verici,” dedi.

AI’dan uzak durmanın zorlukları

Üretken AI hızla gelişerek işlere, eğitime, sosyal medya uygulamalarına ve hatta ilişkilerimize sızdı. Bu da insanların ondan kaçınmasını giderek zorlaştırdı.

Daha önce AI siber güvenliğinde çalışmış olan Marc, “Güçlü bir zihniyete sahip olmanız gerekiyor ama ben başardım,” diyor.

“Özellikle, üniversitede çoğu öğrenci ve hatta öğretmenler her şey için düzenli olarak kullanırken ondan uzak durmak çok zor,” diyor.

Lucy de staj yaptığı grafik tasarım şirketinde, çoğu zaman tartışmalı sonuçlar vermesine rağmen, AI kullanmaya “şiddetle teşvik ediliyor.”

Ancak mesleki hayatımız bu teknolojiyi kullanmamızı gerektirdiğinde bile, Kosmyna’ya göre, ne zaman ve nasıl kullanılacağına dair seçme hakkımızı korumalıyız ve bu hakları dikkatle kullanmalıyız.

“İşim gereği, çalışmalar yürüttüğüm için onunla etkileşim kuruyor muyum? Evet, kesinlikle. Yeni bir özellik çıktığında ya da yeni bir iddia ortaya atıldığında araştırıyor muyuz? Evet. Ama diğer kişisel ya da profesyonel kullanım durumları için? Açıkçası, buna sahip olma ihtiyacı görmüyorum,” dedi.

“[Üretken AI'ın] bazı kullanım alanları elbette çok ilginç ve diğerlerinden daha ilginç. Ama bir e-postayı yeniden yazmak için yedi ağaç yakmam ve yedi galon su harcamam gerekmiyor,” dedi.

AI etik olabilir mi?

Çoğu “AI veganı” için temel inanç, AI'ın özü itibarıyla etik olmadığı.

Marc kullanımının “yasaklanıp kanunen cezalandırılması” gerektiğini düşünürken, diğerleri kârın önüne ahlaki uygulamaları koyan daha sıkı düzenlemelerin savunucusu.

Lucy, “Eğitim materyali etik biçimde temin edilirse ve bunun için sömürülen Kenyalı işçiler kullanılmazsa AI tamamen etik olabilir,” dedi.

“Enerji maliyeti muhtemelen yine de çılgınca olacak ama inkâr etmeyeceğim; oyun oynamak, koleksiyon için yurt dışından alışveriş yapmak gibi enerjiyi çok tüketen ya da kirletici hobilerim de var.”

Bazı ülkelerde sosyal medya platformlarına yaş sınırlamaları getirilirken ve Avustralya 16 yaş altına yasak getirirken, Kosmyna üretken AI'ın da benzer şekilde ele alınması gerektiğini düşünüyor.

“Bunun kesinlikle küçüklere yasaklanması gerektiğini düşünüyorum. Küçük derken 18 yaşına kadar okulda olan herkes demek istiyorum,” diye ekledi: “Aynı zamanda öğrenme ortamlarında size zorla dayatılmamalı.”

AI hayatımıza daha fazla yerleştikçe yolumuzu bulmaya çalışırken, ondan uzak durmayı seçenlerden en azından teselli edici bir hatırlatma var: Gerçeğin hayranlık uyandıran niteliğinin eşi benzeri yok.

Lucy, “AI çok tekrarlı ve yüzeysel,” dedi. “O ilk yenilik hissi geçince, insan üretimi eğlencenin bununla kıyaslanamayacak kadar iyi olduğunu fark ediyorsunuz.”

Bu haberde alıntılanan “AI veganları”, AI'dan uzak durma deneyimleri hakkında Euronews Next’le konuşmayı kabul etti, ancak mahremiyet nedeniyle gerçek isimlerinin yayımlanmasını istemedi.