Kızamık yeniden yayılıyor: Avrupa ve Orta Asya’da vakalar yüzde 47 arttı

Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ-WHO) yeni raporuna göre kızamık vakaları geçen yıl Avrupa ve Orta Asya’da yüzde 47 arttı. Bu artışın en önemli nedeni, aşılama oranlarındaki düşüş olarak gösteriliyor.

Kızamık, özellikle son 20 yılda küresel düzeyde kontrol altına alınmış bir hastalık olarak görülüyordu. Ancak DSÖ, kazanımların geriye gitmeye başladığı uyarısında bulunuyor. 2024 yılında dünya genelinde yaklaşık 95 bin kişi kızamık nedeniyle yaşamını yitirdi. Bu sayı 2000 yılında 780 bin civarındaydı. Ancak DSÖ, “Yüksek etkili ve düşük maliyetli bir aşı sayesinde önlenebilen her ölüm kabul edilemez,” ifadelerini kullandı.

Kuruma göre, 21. yüzyılın başından bu yana yürütülen kızamık aşı kampanyaları yaklaşık 59 milyon hayat kurtardı.

Fakat bugün kızamık vakaları yeniden artışta. Geçen yıl dünya genelinde 11 milyon kızamık vakası tespit edildi. Bu, pandemi öncesine kıyasla yaklaşık 800 bin daha fazla vaka anlamına geliyor.

DSÖ, 2024 yılında Avrupa ve Orta Asya’da 120 binden fazla kızamık vakası görüldüğünü ve bunun son 25 yılın en yüksek seviyesi olduğunu belirtti. Kızamık salgınları, geçen yıl 59 ülkede yaşandı. Bu da 2021’e göre neredeyse üç kat artış.

DSÖ Genel Direktörü Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus yaptığı açıklamada, “Kızamık dünyadaki en bulaşıcı virüstür ve bu veriler, toplumsal savunmamızdaki her boşluğu nasıl acımasızca kullanabildiğini tekrar gösteriyor,” dedi.

Uzmanlar, giderek artan sayıda insanın aşı yaptırmamasının salgınları tetiklediğini vurguluyor. Sağlık otoritelerine göre kızamığın yayılmasını önleyebilmek için toplumun en az yüzde 95’inin aşılı olması gerekiyor.

DSÖ verilerine göre geçen yıl dünya genelinde çocukların yüzde 84’ü kızamık aşısının ilk dozunu, yüzde 76’sı ise ikinci dozunu aldı. Bu oranlar önceki yıla göre hafif artış gösterdi ve 2 milyon ek çocuğun aşılanmasını sağladı. Ancak yine de 2024’te çoğunluğu Afrika ve Doğu Akdeniz bölgesinde olmak üzere 30 milyondan fazla çocuk kızamığa karşı “yetersiz korunmuş” durumda.

Ayrıca, aşılanma oranı yüksek ülkelerde bile aşısız insanların yoğun bulunduğu belirli bölgelerde salgınların çıkmaya devam edebileceği uyarısı yapıldı.

DSÖ, kızamığın genellikle aşılama oranlarının düşmeye başladığı ilk anda geri dönen bir hastalık olduğunu ve artan salgınların küresel sağlık sistemlerinde ve aşılama programlarında yapısal sorunları gösterdiğini belirtti.

Kızamığı atlatan çocukların ise zatürre, körlük ve beyin iltihabı (ensefalit) gibi ciddi komplikasyonlar açısından daha yüksek risk taşıdığı vurgulandı.

DSÖ, kızamığın dünya genelinde tamamen ortadan kaldırılması için daha fazla fon ve daha güçlü bir küresel aşılama seferberliği çağrısında bulundu. Tedros, “Kızamık sınır tanımaz; ancak her çocuk aşılandığında salgınlar önlenebilir, hayatlar kurtarılabilir ve hastalık ülkelerden tamamen silinebilir,” dedi.