Μάχη για το AI Act: Το Digital Omnibus προκαλεί «τριγμούς» στο Ευρωκοινοβούλιο
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσιάζει σήμερα το «Digital Omnibus», ένα σχέδιο που στοχεύει στην απλούστευση του εκτεταμένου πλαισίου ψηφιακών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο πεδίο εφαρμογής του περιλαμβάνεται και ο Νόμος για την Τεχνητή Νοημοσύνη (AI Act), ο οποίος εγκρίθηκε πέρυσι και εφαρμόζεται σταδιακά. Με το Omnibus, η Επιτροπή ανακοινώνει ότι ορισμένες διατάξεις που αφορούν τις πιο υψηλού κινδύνου εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης θα καθυστερήσουν.
Παράταση για τα συστήματα «υψηλού κινδύνου»
Η νέα πρόταση δίνει περισσότερο χρόνο σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που χρησιμοποιούν συστήματα τεχνητής νοημοσύνης «υψηλού κινδύνου» — εργαλεία που αναλύουν βιογραφικά, βαθμολογούν εξετάσεις ή αξιολογούν αιτήσεις δανείων. Οι πλήρεις υποχρεώσεις του νόμου θα εφαρμοστούν πλέον από τον Δεκέμβριο του 2027, περισσότερο από έναν χρόνο μετά την αρχική προθεσμία του Αυγούστου 2026.
Η καθυστέρηση αυτή μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις. Αν εγκριθεί το Digital Omnibus, τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούν να αξιοποιούν δεδομένα που έως τώρα ήταν περιορισμένα, ώστε να λαμβάνουν αποφάσεις για την πρόσβαση σε βασικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες.
Ο Πίτερ Νόργουντ, ανώτερος αξιωματούχος στη Finance Watch, προειδοποιεί ότι αυτό συνιστά μια στρατηγική «απορρύθμισης για επιτάχυνση» και ότι οι καταναλωτές θα επωμιστούν τελικά το κόστος.
«Με αυτές τις προτάσεις, ένα άτομο μπορεί να απορριφθεί για χορήγηση δανείου εξαιτίας ενός μεροληπτικού μοντέλου τεχνητής νοημοσύνης ή να χρεωθεί υψηλότερα ασφάλιστρα βάσει προβλεπόμενης κατάστασης υγείας, χωρίς καν να το γνωρίζει ή να έχει συναινέσει», σημειώνει.
Γιατί καθυστερεί η εφαρμογή
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδίδει την αναβολή στην ανεπαρκή προετοιμασία των κρατών μελών και στην ανάγκη των επιχειρήσεων για χρόνο προσαρμογής στους νέους και σύνθετους κανόνες.
Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Υψηλής Τεχνολογίας (CCIA) — στον οποίο συμμετέχουν εταιρείες όπως η Amazon, η Apple, η Google και η Uber — καλωσόρισε την καθυστέρηση, ζητώντας όμως πιο «τολμηρές» και «σαφείς» παρεμβάσεις.
«Το Omnibus χάνει κρίσιμες ευκαιρίες να αναθεωρήσει το ξεπερασμένο όριο υπολογιστικής ισχύος για τον χαρακτηρισμό μοντέλων τεχνητής νοημοσύνης ως "συστημικού κινδύνου" και δεν διορθώνει προβληματικές διατυπώσεις σχετικά με την εξωεδαφικότητα των κανόνων περί πνευματικών δικαιωμάτων», ανέφερε ο σύνδεσμος.
Από την άλλη πλευρά, επικριτές του Omnibus υποστηρίζουν ότι αυτή η «παύση» φτάνει στα όρια της απορρύθμισης.
Ο Αγκουστίν Ρέινα, γενικός διευθυντής της Ευρωπαϊκής Οργάνωσης Καταναλωτών (BEUC), επισημαίνει: «Οι καταναλωτές έλαβαν την υπόσχεση απλούστευσης που θα στηρίξει την ευρωπαϊκή οικονομία, και όμως η πρόταση της Επιτροπής μοιάζει με απορρύθμιση που ωφελεί σχεδόν αποκλειστικά τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Αντί να περιορίζει τα δικαιώματα των καταναλωτών, ο Ευρωπαίος νομοθέτης θα έπρεπε να επικεντρωθεί στη διευκόλυνση της συμμόρφωσης προς όφελος τόσο των επιχειρήσεων όσο και των πολιτών.»
Τα κράτη μέλη δεν ήταν έτοιμα
Παρότι η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ήδη χαιρετίσει τις πρόνοιες του AI Act, αρκετοί ειδικοί στην τεχνητή νοημοσύνη υπογραμμίζουν ότι πολλά κράτη μέλη δεν δημιούργησαν εγκαίρως τις δομές εποπτείας που απαιτεί ο νόμος.
«Πολλά κράτη μέλη δεν τήρησαν την προθεσμία του Αυγούστου 2025 για τον ορισμό αρμόδιων αρχών», δήλωσε η Χανάν Ταΐντι, γενική διευθύντρια του TIC Council, που εκπροσωπεί ανεξάρτητους φορείς αξιολόγησης συμμόρφωσης. «Χωρίς αυτές τις εθνικές δομές, δεν μπορούν να κοινοποιηθούν οι Φορείς Αξιολόγησης Συμμόρφωσης και το σύστημα δεν μπορεί να λειτουργήσει πλήρως.»
Το επόμενο εμπόδιο
Η υιοθέτηση του Omnibus αναμένεται να είναι δύσκολη. Οι αλλαγές στους κανόνες τεχνητής νοημοσύνης της ΕΕ απαιτούν τροποποίηση του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (GDPR) – μια ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη διαδικασία. Πολλοί ευρωβουλευτές από την Αριστερά και το Κέντρο έχουν ήδη διαμηνύσει ότι θα καταψηφίσουν την πρόταση.
Η Φρανσίν Κάνιγχαμ, διευθύντρια ρυθμιστικών και δημόσιων υποθέσεων στη νομική εταιρεία Bird & Bird, είπε στο Euronews: «Αναμένουμε αντιστάσεις, επειδή η διαδικασία του Omnibus παρακάμπτει τις συνήθεις εκτιμήσεις επιπτώσεων και τις διαβουλεύσεις που απαιτούνται για νέες νομοθετικές προτάσεις. Ορισμένοι από τους νόμους που τροποποιούνται υιοθετήθηκαν πολύ πρόσφατα και σε κάποιες περιπτώσεις δεν έχουν καν εφαρμοστεί πλήρως ακόμη. Οι ευρωβουλευτές μπορεί να είναι απρόθυμοι να αλλάξουν νόμους που συζήτησαν και ενέκριναν μόλις πριν από λίγο.»
Ωστόσο, οι νέοι κανόνες πρέπει να τεθούν σε ισχύ πριν από τον Αύγουστο του 2026, την αρχική ημερομηνία ενεργοποίησης των διατάξεων για τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης «υψηλού κινδύνου».
Αυτό το κείμενο μεταφράστηκε με τη βοήθεια τεχνητής νοημοσύνης και ελέγχθηκε από την συντακτική μας ομάδα. Αναφορά προβλήματος : [feedback-articles-el@euronews.com].