İklim krizi türbülansı artırıyor: Yapay zeka uçuş güvenliği için pilotlara yardımcı olabilir mi?

Uzmanlar, iklim değişikliğinin gökyüzünü daha sarsıntılı hale getirdiği konusunda uyarıyor. Havayolu şirketleri de yolcuların güvenliği ve konforunu korumak için yeni yöntemler arıyor. Bu şirketlerden biri, uçuş sırasında türbülans yaşanma ihtimalini önceden tahmin edebilmek için yapay zekayı (AI) kullanmaya başladı.

Türbülans genellikle hava radarlarında görünmediği ya da çok lokal gerçekleştiği için önceden tespit edilmesi zor olabiliyor. Uzmanlara göre, iklim değişikliği bu durumu daha da kötüleştiriyor.

Ölümler ve ağır yaralanmalar nadir olsa da, geçen yıl Londra çıkışlı bir Singapore Airlines uçuşunda bir yolcu hayatını kaybetmiş, Dublin’e giden Qatar Airways seferinde ise birçok kişi yaralanmıştı.

İklim değişikliği türbülansı artırıyor

Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği’ne (IATA) göre, türbülans, ölümcül olmayan yaralanmaların en yaygın nedeni. ABD Federal Havacılık Dairesi’nin (FAA) verilerine göre 2009–2021 yılları arasında 146 yolcu ve mürettebat türbülans kaynaklı ciddi yaralanma geçirdi.

İngiltere’deki Reading Üniversitesi meteorologlarının geçen yıl yayımladığı bir araştırma, iklim değişikliği nedeniyle gökyüzünün 40 yıl öncesine göre yüzde 55 oranında daha “sarsıntılı” hale geldiğini ortaya koydu.

Karbon salımıyla ısınan hava, jet akımlarındaki rüzgâr düzenini değiştiriyor ve özellikle Kuzey Atlantik’te “açık hava türbülansı” denilen olguyu artırıyor. 1979–2020 arasında Kuzey Atlantik üzerindeki şiddetli türbülans süresinin yüzde 55 arttığı tespit edildi. Benzer artışlar ABD, Avrupa, Orta Doğu ve Güney Atlantik rotalarında da görülüyor.

Emirates türbülansı yapay zekayla tahmin ediyor

Reading Üniversitesi’nden meteorolog Mark Prosser, yalnızca ABD’de artan türbülansın havayolu endüstrisine yılda 150 ila 500 milyon dolar arasında ek maliyet getirdiğini belirterek, “Türbülans içinde geçen her ek dakika, uçağın yıpranmasını ve yolcu ya da kabin ekibinin yaralanma riskini artırıyor,” dedi.

Bu nedenle Orta Doğu’nun en büyük havayolu Emirates, türbülansı tahmin etmek için yapay zekadan yararlanıyor. Şirketin açıklamasına göre sistem, uçuş rotaları üzerindeki türbülans bölgelerini gösteren “gerçek zamanlı veriler” üretiyor.

Yeni sistem, “makine öğrenimi, pilot raporları ve toplu türbülans verileri” sayesinde kokpite anlık görselleştirmeler sunuyor. Emirates, bu teknoloji sayesinde beklenmedik şiddetli hava olaylarının azaldığını belirtiyor.

Uçuş operasyonlarından sorumlu kıdemli başkan yardımcısı Kaptan Hassan Alhammadi, “Henüz erken aşamalardayız ama bu sistemlerin sağlayabileceği faydaları şimdiden görmeye başladık,” diyor. Türbülanssız uçuş garantisi veremeyeceklerini kabul eden Alhammadi, yine de son bir yılda “beklenmedik şiddetli türbülans vakalarında önemli bir düşüş” yaşandığını söylüyor.