Şili sandık başında: Kutuplaşan ülke 'sertlik' vaatleriyle sarsılıyor

Şilililerin genç ve solcu lider Gabriel Boric’i seçmesinin üzerinden 4 yıl sonra ülke, pazar günkü seçimlerde derin bir şekilde kutuplaşmış seçmenle karşı karşıya.

Seçim kampanyasına ise sertlik vaatleri damga vuruyor: Aday Evelyn Matthei’ye göre uyuşturucu tacirleri 'hapiste ya da mezarda olmalı', Franco Parisi ise uyuşturucu kaçakçılığını “narko-terörizm” olarak nitelendirip “kurşun ya da hapis” söylemini benimsiyor.

14 milyondan fazla Şilili seçmen, Temsilciler Meclisi’nin tamamını ve Senato’nun neredeyse yarısını yenileyecek seçimlerde oy kullanacak. Sonuç, ülkenin siyasi dengesini belirlemede kritik olacak.

Uzun yıllar Latin Amerika’nın en güvenli ülkelerinden biri sayılan Şili’de seçmenlerin önemli bir kısmı, artan göç ve ulusötesi suç şebekeleriyle ilişkili yükselen suç oranından endişeli. Bu öncelik değişimi özellikle muhafazakâr adayların işine yaradı.

Üç ana aday, Şili’nin geleceğine dair çok farklı vizyonlar sunuyor:

• Jose Antonio Kast, 59 yaşında, Cumhuriyetçi Parti üyesi ve General Augusto Pinochet döneminde görev yapan eski bir bakanın kardeşi. Üçüncü kez aday olan Kast, daha önceki tartışmalı önerilerinin çoğunu bir kenara bırakıp suç ve yasadışı göçle mücadeleye odaklandı.
• Jeannette Jara, 51 yaşında, Boric hükümetinde eski bakan ve Komünist Parti üyesi. Emekli maaşlarının artırılmasını, elektrik faturalarının düşürülmesini ve on binlerce yeni konut inşa edilmesini vaat ediyor.
• Johannes Kaiser, 49 yaşında, eski bir YouTube yorumcusu ve 2021’den bu yana milletvekili. Aşılama programlarını sorguladı, kürtaj karşıtı bir tutum benimsedi ve Şili’nin iklim anlaşmalarından ve Amerika İnsan Hakları Mahkemesi’nden çekilmesini vaat etti.

Zorunlu oy ve sosyal medya faktörü

Yeni zorunlu oy yasası, milyonlarca yeni seçmeni sandığa çekebilir ve sürece öngörülemezlik boyutu ekleyebilir. 2023’te yürürlüğe giren bu düzenleme, oy kullanmanın geleneksel olarak gönüllülük esasına dayandığı Şili için büyük bir dönüşüm anlamına geliyor.

Z Kuşağı’nın en çok kullandığı platform olan TikTok’ta avantaj José Antonio Kast’ta. 30 yaş altındaki Şilililer seçmen kitlesinin üçte birini oluşturuyor ve bu grubun yüzde 30’u oyunu seçim günü belirleyecek; bu da belirsizliği ciddi şekilde artırıyor.

Sosyal medyada yürütülen kampanya özellikle sert. Kadın adaylar Jara ve Matthei, José Antonio Kast’ı kendilerine karşı nefret kampanyaları organize etmekle suçladı; ancak Kast bu iddiaları reddediyor.

Birçok anket, muhafazakârlığın ve aşırı sağın güç kazanabileceğini; hatta her iki kanadın da meclisin iki kamarasında çoğunluğu elde etme ihtimalinin bulunduğunu gösteriyor. Sağ ağırlıklı bir parlamentonun ortaya çıkma ihtimali, “denge unsurunun olmadığı bir hükümet” olasılığı sorusunu gündeme getiriyor—ki son 15 yıldır böyle bir tablo yaşanmadı.

Sandık saatleri ve anketlere göre seçim beklentisi

Bu haftaki oylamanın iki turlu olması bekleniyor; hiçbir adayın mutlak çoğunluğu alması olası görünmüyor. Sandıklar pazar günü 16 Kasım’da, yerel saatle 08:00’de (UTC-04 / 13:00 CET) açılacak ve 18:00’de (23:00 CET) kapanacak.

Seçim yasaklarından önce yayımlanan son anketlere göre Jara yüzde 30 ile önde, Kast yüzde 22 ile ikinci, Kaiser ise yüzde 15 ile üçüncü sırada. Ancak Polymarket gibi tahmin platformları Kast’ı yüzde 70 olasılıkla seçimlerin favorisi olarak gösteriyor; onu Jara (yüzde 15) ve Kaiser (yüzde 12) izliyor.

Bu sonuçlar geçerli olursa, Jara ile Kast 14 Aralık’ta yapılacak ikinci turda karşı karşıya gelecek. Analistlere göre bu senaryoda, diğer sağ adayların oylarını devralmak konusunda muhafazakâr Kast daha avantajlı görünüyor.