«Η ευρωπαϊκή δημοκρατία αποδυναμώνεται», προειδοποιεί διεθνής έκθεση

Η εμπιστοσύνη των πολιτών στους πολιτικούς θεσμούς και η συμμετοχή τους σε εκλογικές διαδικασίες μειώνεται διαρκώς. Για όγδοη συνεχόμενη χρονιά παρατηρηθηκε καθαρή πτώση στις παγκόσμιες δημοκρατικές επιδόσεις, η μεγαλύτερη διαδοχική πτώση από την έναρξη των καταγραφών το 1975

Εξαίρεση από αυτόν τον κανόνα δεν αποτελεί η Ευρώπη, όπως αναφέρει η τελευταία Έκθεση για την Παγκόσμια Κατάσταση της Δημοκρατίας, την οποία δημοσιοποίησε το Διεθνές Ινστιτούτο για τη Δημοκρατία και την Εκλογική Διαδικασία (IDEA), ένα think tank με έδρα την Στοκχόλμη.

Η έκθεση για το 2023 αναλύει την ποιότητα των εκλογών, τη συμμετοχή και την υποδοχή των αποτελεσμάτων, καθώς και το κατά πόσον τα αποτελέσματα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη ή οδηγούν σε διαμαρτυρίες, σε μια ασυνήθιστα πολυάσχολη χρονιά που είδε τρία δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο να πηγαίνουν στις κάλπες.

Ο Σαμ βαν ντερ Σταακ, περιφερειακός διευθυντής Ευρώπης του IDEA χαρακτήρισε τα ευρήματα ως "ανησυχητικά", σε δηλώσεις του στο Euronews. Ο αριθμός των ψηφοφόρων έχει μειωθεί κατά περίπου 10% μέσα σε δεκαπέντε χρόνια και σε περίπου το ένα πέμπτο των εκλογών ο ηττημένος δεν αποδέχθηκε το αποτέλεσμα, είπε.

Η μείωση αυτή έχει σημειωθεί παρά τις πολλές καινοτομίες σε όλο τον κόσμο που αποσκοπούν στο να καταστήσουν τις εκλογικές διαδικασίες πιο προσιτές, όπως η μείωση της ηλικίας ψήφου στην Κύπρο και τη Λιθουανία.

Ενώ η Ευρώπη παρουσιάζει καλύτερα αποτελέσματα από άλλες περιοχές, η έκθεση του IDEA προειδοποιεί ότι ορισμένα από τα συστατικά μιας υγιούς δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών ελευθεριών και της πρόσβασης στη δικαιοσύνη, απειλούνται.

Το κράτος δικαίου στην Ευρώπη έχει σημειώσει μια αξιοσημείωτη μείωση σε διάστημα πέντε ετών, διαπιστώνει η έκθεση, η οποία εξέτασε 221 εθνικές εκλογές που διεξήχθησαν σε 159 χώρες μεταξύ Μαΐου 2020 και Απριλίου 2024.**

"Σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες, οι εκτελεστικές εξουσίες ασκούν πίεση στα δικαστήρια, γεμίζοντάς τα με ανθρώπους που δεν τις υποστηρίζουν", δήλωσε ο βαν ντερ Σταακ, υπογραμμίζοντας την πίεση που ασκείται στη δημοκρατία στη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Ολλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία.

"Αναμένω ότι τα επόμενα δύο χρόνια περισσότερη προσοχή θα επικεντρωθεί σε αυτό το κράτος δικαίου, καθώς είναι μία από τις μεγαλύτερες αδυναμίες της δημοκρατίας στην Ευρώπη", πρόσθεσε.

Πολλές ευρωπαϊκές χώρες υστερούν στην ελευθερία της έκφρασης και του Τύπου, αναφέρει η έκθεση, σημειώνοντας ως χαρακτηριστικά πραδείγματα την Ελλάδα αλλά και τις προσπάθειες των κυβερνήσεων της Ιταλίας και της Σλοβακίας να ασκήσουν πίεση στα μέσα ενημέρωσης.

Στην έκθεση επισημαίνεται και η Γαλλία, δεδομένης της ανησυχίας για τον αποκλεισμό ανθρώπων από τις πολιτικές διαδικασίες ανάλογα με οικονομικούς παράγοντες, όπως οι διακρίσεις με βάση τον πλούτο.

Κλείσιμο του χάσματος

Η έκθεση δείχνει επίσης ότι το χάσμα μεταξύ της ανατολικής, της κεντρικής και της δυτικής Ευρώπης κλείνει.

"Αυτά είναι τα καλά νέα, διότι η Ευρώπη ενώνεται όλο και περισσότερο και δεν βλέπουμε το παραδοσιακό χάσμα που είδαμε μεταξύ των παλαιών και των νέων [δημοκρατιών]", δήλωσε ο βαν ντερ Σταακ.

Ο IDEA, ένας διακυβερνητικός οργανισμός που υποστηρίζει τη δημοκρατία παγκοσμίως, αναφέρει ότι η προοπτική ένταξης στην ΕΕ είναι αυτή που βοηθά ορισμένες χώρες που έχουν μείνει πίσω να καλύψουν τη διαφορά.

Η Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο και η Μολδαβία έχουν σημειώσει πρόοδο στην προσφορά πρόσβασης στη δικαιοσύνη, στην οικονομική ισότητα και στην ελευθερία της έκφρασης, μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, αναφέρει η έκθεση.

Η Ουκρανία εισήγαγε επίσης μια διαφανή και αξιοκρατική επιλογή για το Συνταγματικό της Δικαστήριο και επανέλαβε τις πειθαρχικές διαδικασίες κατά δικαστών, προστίθεται στην έκθεση.