Θα μπορούσε η Ευρώπη να επιστρατεύσει 300.000 στρατιώτες για να αποτρέψει τη Ρωσία χωρίς τις ΗΠΑ;
Μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, οι ευρωπαϊκές χώρες συστηματικά συρρίκνωσαν τους στρατούς τους, με βασικούς παίκτες όπως η Γαλλία να αναστέλλουν τη στρατιωτική θητεία και να βλέπουν αντίστοιχη μείωση του μεγέθους των ενόπλων δυνάμεών τους - κατά 38% από τη δεκαετία του '90 μέχρι σήμερα.
Μόνο η Αυστρία, η Κύπρος, η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ελλάδα, η Νορβηγία, η Ελβετία και η Τουρκία δεν ανέστειλαν ποτέ τη στρατιωτική θητεία.
"Τώρα, το πιο επείγον είναι ουσιαστικά να έχουμε αρκετούς στρατιώτες για να κρατήσουμε τη γραμμή, όχι απαραίτητα για να πολεμήσουμε τους Ρώσους, αλλά για να στείλουμε ένα ισχυρό μήνυμα αποτροπής", δήλωσε στο Euronews ο Δρ Αλεξάντρ Μπουρίλκοφ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Leuphana του Λούνεμπουργκ.
"Το μήνυμα αυτό θα είναι: 'Εάν προσπαθήσετε αυτό που κάνατε τον Φεβρουάριο του 2022, δεν θα πετύχει', σύμφωνα με τον Μπουρίλκοφ, που αναφέρεται στην ημερομηνία της πλήρους εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ο Μπουρίλκοφ είναι ένας από τους συν-συγγραφείς μιας κοινής ανάλυσης της δεξαμενής σκέψης Bruegel και του Ινστιτούτου του Κιέλου, η οποία εκτιμά ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί 300.000 επιπλέον στρατιώτες για να υπερασπιστεί τον εαυτό της, επιπλέον του σημερινού 1,47 εκατομμυρίου ενεργού στρατιωτικού προσωπικού, συμπεριλαμβανομένου εκείνου του Ηνωμένου Βασιλείου.
"Τα τελευταία δύο χρόνια, οι Ρώσοι έχουν θέσει την οικονομία και την κοινωνία τους σε μεγάλο βαθμό σε πολεμικές βάσεις", δήλωσε ο Μπουρίλκοφ, προσθέτοντας ότι "όταν γίνεται συλλογικά, η ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων δεν είναι μια ανέφικτη δαπάνη, ιδίως αν αναλογιστεί κανείς τις συνέπειες".
Οι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ συζητούν επί του παρόντος πώς να το κάνουν αυτό, τόσο από την άποψη του εξοπλισμού όσο και του στρατιωτικού προσωπικού - και η επιστράτευση είναι μέρος της συζήτησης, δήλωσε αξιωματούχος του ΝΑΤΟ στο Euronews, προσθέτοντας ότι για να διασφαλιστεί η συλλογική αποτελεσματική άμυνα στο σημερινό περιβάλλον, χρειάζονται περισσότερες δυνάμεις για την υλοποίηση των αμυντικών σχεδίων της συμμαχίας.
"Το πώς θα δημιουργηθούν αυτές οι δυνάμεις, αν θα χρησιμοποιηθεί το σύστημα επιστράτευσης, οι εφεδρικές δυνάμεις ή άλλο μοντέλο, είναι μια κυρίαρχη εθνική απόφαση που λαμβάνουν οι σύμμαχοι", δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος.
Η διατλαντική στρατιωτική συμμαχία δεν δίνει εντολή για εθνικές στρατιωτικές πολιτικές, αλλά μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στον καθορισμό ενός σήματος ζήτησης και στη διευκόλυνση των ανταλλαγών μεταξύ των συμμάχων. Ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι οι συζητήσεις σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές, τα διδάγματα που αντλήθηκαν και τον πιθανό ρόλο του ΝΑΤΟ στην αντιμετώπιση των προκλήσεων στρατολόγησης και διατήρησης θα είναι ψηλά στην ατζέντα της συμμαχίας τους επόμενους μήνες.
Μετά τη στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, κράτη της Βαλτικής, όπως η Λετονία και η Λιθουανία, εφάρμοσαν διάφορα μοντέλα επιστράτευσης για να επεκτείνουν τις ένοπλες δυνάμεις τους.
Η Κροατία σχεδιάζει επίσης να επαναφέρει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία φέτος, και περισσότερες χώρες θα μπορούσαν να ακολουθήσουν, καθώς οι υπηρεσίες πληροφοριών προειδοποιούν για μια πιθανή ρωσική επίθεση σε κράτος - μέλος του ΝΑΤΟ εντός πέντε ετών και η αβεβαιότητα αυξάνεται σχετικά με τη δέσμευση του Ντόναλντ Τραμπ στο ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
"Προκειμένου να έχουμε ανθεκτικούς στρατούς που δεν μπορούν να αντέξουν μόνο στα αρχικά στάδια της σύγκρουσης, αλλά να συνεχίσουν να πολεμούν αν χρειαστεί, είναι πολύ αναγκαίο να είμαστε σε θέση να εισαγάγουμε κάθε είδους σύστημα που θα αυξάνει τόσο την ποσότητα του διαθέσιμου προσωπικού όσο και την ανθεκτικότητα αυτού του συστήματος", υποστήριξε ο Μπουρίλκοφ, αναφερόμενος στην επιστράτευση, καθώς και στις καλά εκπαιδευμένες και αποτελεσματικές εφεδρείες.
Μαθήματα από το μοντέλο της Βαλτικής
Η Φινλανδία και η Εσθονία έχουν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία. Η Δανία, η Λιθουανία και η Λετονία χρησιμοποιούν ένα σύστημα επιστράτευσης με κλήρωση, ενώ η Νορβηγία και η Σουηδία εφαρμόζουν επιλεκτική υποχρεωτική θητεία.
Δεν υπάρχει λύση που να ταιριάζει σε όλους, αλλά οι ερευνητές της Carnegie Europe υποστήριξαν σε ένα έγγραφο πολιτικής για το 2024 ότι μπορούν να αντληθούν διδάγματα από τα σκανδιναβικά και βαλτικά κράτη. Οι χώρες αυτές έχουν εισαγάγει διάφορα κίνητρα για να καταστήσουν τη στρατιωτική θητεία πιο ελκυστική, συμπεριλαμβανομένων οικονομικών παροχών και ευκαιριών απασχόλησης.
Η Λιθουανία, για παράδειγμα, προσφέρει οικονομική στήριξη σε όσους κατατάσσονται εθελοντικά στη θητεία, καθώς και εργασιακή και εκπαιδευτική βοήθεια κατά τη διάρκεια και μετά τη στρατιωτική θητεία. Και οι εσθονικές αμυντικές δυνάμεις συνεργάζονται με ιδιώτες εργοδότες σε προγράμματα όπως η "Cyber Conscription" των δυνάμεων, όπου στέλνουν τους υπαλλήλους τους στην υπηρεσία κυβερνοχώρου για να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους και στη συνέχεια να τις εφαρμόσουν στην εργασία τους.
"Πολλοί στρατοί περνούν από μια διαδικασία κατά κάποιο τρόπο επανεξέτασης του ποιοι ρόλοι πρέπει να είναι στρατιωτικοί και ποιοι ρόλοι πρέπει να είναι πολιτικοί, επειδή η φύση του πολέμου και της εθνικής ασφάλειας αλλάζει", σημείωσε η Λίντα Σλαπάκοβα, ερευνήτρια στο RAND Europe.
Ωστόσο, δεν συμφωνούν όλοι με την ανάγκη επαναφοράς της υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας, μια επιλογή νομικά αδύνατη σε ορισμένες χώρες και πολιτικά απίθανη ή πρακτικά απίθανη σε άλλες.
"Κοιτάζοντας μόνο τον στρατό, απαιτούνται πολλά από την άποψη της υποδομής εκπαίδευσης, του να περάσουν οι άνθρωποι από ιατρικούς ελέγχους και να εγγραφούν για να κάνουν την εκπαίδευσή τους και τη θητεία τους", δήλωσε η Σλαπάκοβα στο Euronews, τονίζοντας ότι αυτού του είδους η υποδομή δεν υπάρχει σε πολλές χώρες.
"Αν ο στόχος είναι απλώς να βελτιωθεί η ικανότητα των ενόπλων δυνάμεων, νομίζω ότι υπάρχουν πολλά άλλα ζητήματα που οι χώρες μπορούν να μελετήσουν πριν αρχίσουν να εξετάζουν κάτι όπως η υποχρέωση των νέων να ενταχθούν στο στρατό ή στην πολιτική υπηρεσία", πρόσθεσε.
Σε δημοσκόπηση της Gallup που διεξήχθη πέρυσι διαπιστώθηκε ότι μόνο το 32% των πολιτών της ΕΕ θα ήταν πρόθυμοι να υπερασπιστούν τη χώρα τους σε περίπτωση πολέμου.
Στις μεγάλες οικονομίες της ΕΕ, όπως η Ιταλία, η Γερμανία και η Ισπανία, τα ποσοστά ήταν ακόμη χαμηλότερα: μόλις το 14% των Ιταλών, το 23% των Γερμανών και το 29% των Ισπανών δήλωσαν ότι θα ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν για τη χώρα τους σε καιρό πολέμου.