Teknoloji şirketleri ve Trump ilişkisi iş dünyasını nasıl etkiliyor?

ABD'nin önde gelen teknoloji şirketleri Başkan Donald Trump yönetimiyle bağlarını güçlendirmek için çaba sarf ediyor. Ancak bu siyasi manevralar tepkilere yol açıyor, etik kaygıları artırıyor ve hatta ticari gerilemelere yol açıyor.

Doğrudan siyasi desteklerden Trump'ın gündeminden etkilenen politika değişikliklerine kadar, endüstri liderleri artan incelemelerle ve bazı durumlarda azalan satışlarla karşı karşıya.

'Muhteşem Yedili' teknoloji hisseleri, artan ithalat maliyetleri ve önemli uluslararası pazarlarda değişen tüketici duyarlılığı nedeniyle kâr marjlarının daralması korkusuyla pazartesi günü son üç yılın en keskin satışını gördü.

Tesla CEO'su Elon Musk, ABD Başkanı Trump'ın en önde gelen destekçilerinden biri, başkanlık kampanyasına milyonlar bağışladı ve yönetimin istihdam azaltma girişimi olan 'DOGE' kısaltmalı kurumunun başında yer aldı.

Ancak Musk'ın siyasi angajmanları geniş çaplı tepkilere yol açarak birçok şirketini etkiledi. Tesla satışları, analistlerin Musk'ın tartışmalı söylemiyle ilişkilendirdiği çok sayıda pazarda düşüş gösteriyor. Bu arada Musk'ın SpaceX şirketi, Trump'ın Kanada mallarına getirdiği gümrük vergileri nedeniyle Starlink hizmetleri için Ontario ile yaptığı 100 milyon dolarlık anlaşmayı kaybediyor. Eyalet Başbakanı Doug Ford, "Ontario, ekonomimizi yok etmeye kararlı insanlarla iş yapmayacaktır," dedi.

Musk'ın Almanya'nın aşırı sağcı Almanya için Alternatif (AfD) partisini desteklemesi de Tesla'nın Avrupa satışlarını olumsuz etkilemiş olabilir.

Alman Federal Motorlu Taşımacılık Kurumu'na göre Almanya'daki genel elektrikli araç kayıtları yüzde 31 oranında artmasına rağmen Tesla'nınkiler Şubat ayında yüzde 76 oranında düştü. Reuters tarafından bildirildiği üzere, diğer Avrupa pazarlarındaki satışlar da geçen ay zarar gördü. Tesla teslimatları Portekiz'de yüzde 53, Fransa'da ise yüzde 45 düştü.

Çin'de Tesla, ABD ile ticaret geriliminin tırmanması nedeniyle yasal engellerle karşı karşıya. Şirket otonom sürüş teknolojisi için henüz onay alamazken, en büyük Çinli rakibi BYD'nin, özellikle Çin'in iç talebe öncelik vermesi nedeniyle DeepSeek'in yapay zeka modelini benimsemesiyle Pekin'in gözüne girmesi muhtemel.

'Muhteşem Yedili' hisseleri arasında Tesla'nın hisse fiyatının düşük performansı, iş dünyası ile siyaseti birbirine karıştırmanın potansiyel risklerini gösteriyor. Elektrikli otomobil üreticisinin hisse fiyatı geçen yılın Kasım ayından bu yana inişli çıkışlı bir seyir izliyor. Trump'ın ABD seçimlerini kazanmasından bu yana neredeyse iki katına çıktıktan sonra Aralık ortasındaki zirvesinden yüzde 53 oranında geriledi.

Meta'da doğruluk kontrolü

Musk, Başkan Donald Trump ile ilişkilerini geliştirmeye çalışan tek girişimci değil. Meta, Ocak ayında üçüncü taraf doğruluk kontrol programını sonlandırdı ve daha önce kısıtlanan göçmenlik ve cinsiyet gibi konular da dahil olmak üzere siyasi içerikleri yeniden kullanıma sundu. Meta ayrıca Trump'ın göreve başlama törenine 1 milyon dolar bağışta bulunarak Amazon ve OpenAI CEO'su Sam Altman gibi firmalara katıldı.

Meta'nın Facebook, Instagram ve Threads gibi sosyal uygulamaları, siyasi açıdan hassas konularda yanlış bilgilerin yayılması nedeniyle uzun süredir tartışmalarla karşı karşıya. Facebook, 2016 yılında Trump'ın ilk başkanlık kampanyası sırasında yanlış bilgilerin yayılmasını kolaylaştırdığı için çokça eleştirilmiş ve sonraki yıllarda doğruluk kontrol politikalarının oluşturulmasına katkıda bulunmuştu. Yapay zekanın içerik moderasyonuna entegre edilmesinin bu tartışmaya daha fazla etik ve yasal katman getirmesi bekleniyor.

Mark Zuckerberg'in yeni ABD yönetimine 'kur yapma' çabaları da bir tutum değişikliğine işaret ediyor. Meta Platforms daha önce 6 Ocak'taki Kongre Binası isyanının ardından 2021 yılında Trump'ın Facebook ve Instagram hesaplarını iki yıl süreyle askıya almıştı. Trump, Facebook'tan 'halk düşmanı' olarak söz etmişti.

Alphabet ve Washington Post çalışan incelemesiyle karşı karşıya

Alphabet'in bir yan kuruluşu olan Google da Google Haritalar'da 'Meksika Körfezi'nin adını 'Amerika Körfezi' olarak değiştirince tepkilere yol açtı. Bu, Trump'ın buranın adının değiştirilmesini isteyen bir kararnamesine yanıt olarak geldi. Ayrıca Alphabet'in yapay zekanın askeri uygulamalar için kullanılmasını yasaklayan politikasından vazgeçme kararı ciddi etik kaygılara yol açarak yaygın istifaları ve çalışanların bu değişikliğe karşı başlattığı imza kampanyalarını tetikledi.

Bu arada, Amazon'u kuran Washington Post'un sahibi Jeff Bezos, gazetenin duruşundaki değişimler nedeniyle eleştirilere maruz kaldı. Gazetenin görüş bölümü artık 'kişisel özgürlükleri ve serbest piyasayı' destekleyen görüşlere odaklanırken, bu duruşa karşı çıkan yazılar yayınlanmıyor. Bezos ayrıca gazetenin 2024 başkanlık seçimleri için Demokrat aday Kamala Harris'i destekleme planını da engelledi. Bu eylemler gazete içinde istifalara ve aboneliklerde düşüşe yol açtı.