Teyit: Norveç ve İsveç'te dijital bankacılık işlemleri yasaklandı mı?

İnternette yayılan yanlış bir bilgi, Norveç ve İsveç'in dijital bankacılık işlemlerini sonlandırdığını ve tamamen nakit işlemlere geri döndüğünü iddia ediyor.

Örneğin, sosyal medyada dolaşan bir paylaşımda, ülkelerin nakit ödemeye geri döndükleri, çünkü dijital hesaplar yetkililerin işlemleri engellemesine neden olabildiği için bunun en güvenli ödeme yöntemi olduğunu fark ettikleri söyleniyor.

Bir başka popüler paylaşımda ise İsveç'in dijital ödemelerin ulusal güvenlik için potansiyel bir tehdit oluşturması nedeniyle nakde geri döndüğü söyleniyor.

Ancak bu iddialar doğru değil.

Görünüşe göre bu iddiaların kökeni, her iki ülkenin de tamamen dijital ödeme sistemlerinin finans ve devlet kurumlarını Rus siber saldırılarına karşı savunmasız bırakabileceği korkusuyla nakitsiz toplum olma planlarına dair son birkaç aydır çıkan haberlere dayanıyor.

Örneğin, The Guardian gazetesi kısa bir süre önce İskandinav ülkelerinin nakde olan bağımlılıklarını azaltma isteklerine rağmen, dijital bankacılığı ulusal güvenlik için potansiyel bir tehdit olarak görmeye başladıklarını bildirdi.

Bu raporun bir görseli ya da linki sosyal medya kullanıcıları tarafından sıklıkla paylaşılıyor ve ülkelerin e-paradan tamamen kurtulduğu iddia ediliyor.

Stockholm'deki merkez bankası Sveriges Riksbank'ın son rakamlarına göre, Norveç ve İsveç dünyada GSYH'ye oranla en düşük nakit para dolaşımına sahip ülkeler.

Diğer İskandinav ülkesi Danimarka da İngiltere gibi oldukça düşük bir sıralamada yer alırken, Euro Bölgesi'nin genelinde dolaşımdaki nakit miktarı hâlâ çok daha fazla.

Ancak şimdi İsveç, çeşitli önlemlerle vatandaşlarını düzenli olarak nakit para kullanmaya teşvik ediyor.

Geçtiğimiz aylarda Savunma Bakanlığı "Savaş ile Kriz Yaklaşırsa" başlıklı bir broşür yayınlayarak insanlara hazırlıklı olmak için evlerinde bir haftalık nakit bulundurmalarını tavsiye etti.

Sveriges Riksbank da ülkenin hiç kimsenin dışlanmadığından ve büyük çaplı bir kriz ya da savaş durumunda herkesin ödeme yapabileceğinden emin olması gerektiğini söyledi.

Bu arada Norveç kısa bir süre önce nakit kabul etmeyen perakendecilere para cezası verilmesini öngören bir yasa çıkardı ve ayrıca dijital ödeme sistemlerinin saldırıya uğraması ihtimaline karşı insanlara ellerinde bir miktar nakit bulundurmalarını tavsiye etti.

Bununla birlikte, Sveriges Riksbank EuroVerify'a dijital ödemelerden vazgeçmediğini ve İsveç'in ulusal para biriminin dijital bir versiyonu olan "e-krona" getirme planlarına devam ettiğini söyledi.

Norveç'in merkezi kredi kuruluşu Norges Bank da ülkenin elektronik ödeme sisteminden uzaklaşıp nakde dönmek istediği yönündeki iddiaları tamamen yalanladı.

Merkez Bankası sözcüsü, "Elektronik ödeme yöntemlerinin kullanımının artması bir bütün olarak topluma, bankalara ve müşterilerine büyük faydalar sağladı," dedi. "Ancak yine de nakde ihtiyaç var. Nakit kendi başına bir amaç değildir, ancak diğer ödeme yöntemleri ve araçlarının sahip olmadığı ve verimli ve güvenli bir ödeme sistemi sağlamak için önemli olan özelliklere ve işlevlere sahiptir."

Her iki ülkenin de e-parayı ortadan kaldırmaya ve yüzde 100 nakit temelli bir topluma dönmeye çalıştığına dair bir kanıt yok.

İnternetteki yanıltıcı paylaşımlar, dijital para birimlerine, özellikle de Avrupa Merkez Bankası (ECB) tarafından öngörülen dijital euroya yönelik korkuları besliyor gibi görünüyor.

Dijital euro karşıtları bunun mahremiyete, mali kontrole ve güvenliğe zarar verebileceğini ve hatta nakit paranın yerini tamamen alabileceğini söylüyor.

Örneğin, her işlemin merkezi yetkililer tarafından izlenebileceğini, bunun da mali gözetime yol açacağını ve hükümetin para birimi üzerinde daha fazla kontrole sahip olacağını, bunun da para birimi manipülasyonu olasılığını ortaya çıkaracağını söylüyorlar.

Ayrıca yaşlıların ya da kırsal kesimde yaşayanların, dijital hizmetlere daha kentsel alanlarda yaşayanlarla aynı erişime sahip olamayacakları için kaybedebilecekleri de öne sürülüyor.

Ancak ECB ve Başkanı Christine Lagarde defalarca dijital euronun nakit paranın yerini almayacağını, onu tamamlayacağını, güvenli olacağını, ödemeleri daha verimli hale getireceğini ve herkes için kullanımının kolay olacağını söyledi.

ECB, "Ödeme yapmak için nakit kullanımı azalıyor ve online alışveriş ve dijital ödemelere geçiş hızlanıyor," diyor. "Dijital euro, dijitalleşen dünya için elektronik bir nakit para biçimi olacaktır. Tüketicilere merkez bankası parasını dijital bir formatta kullanma seçeneği sunarak banknot ve madeni paraları tamamlayacaktır."

"Nakit para gibi, dijital euro da risksiz, geniş çapta erişilebilir, kullanıcı dostu ve temel kullanım için ücretsiz olacaktır," diye devam ediyor. "Ayrıca dijital euro, bir bütün olarak Avrupa ödemeler ekosisteminin verimliliğini artırarak, inovasyonu teşvik ederek ve potansiyel siber saldırılara ya da elektrik kesintileri gibi teknik aksaklıklara karşı direncini artırarak Euro Bölgesi'nin stratejik özerkliğini ve parasal egemenliğini güçlendirecektir."