Δημήτρης Βαγιανός (LSE): Η ρήτρα διαφυγής πρέπει να δοθεί για επενδύσεις- όχι για παροχές

Η άνοδος των μισθών στην Ελλάδα περνάει μέσα από την ενίσχυση της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας επισημαίνει ο Δημήτρης Βαγιανός, καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο London School of Economics, λίγο μετά την τελευταία ανακοίνωση για αύξηση του κατώτατου μισθού από την ελληνική κυβέρνηση.

Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο euronews με αφορμή τη συμμετοχή του στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο Δημήτρης Βαγιανός σημείωνει ότι η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει την ευκαιρία της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες για να χτίσει μία πιο ισχυρή παραγωγική βάση που θα στηρίξει και υψηλότερες αποδοχές για τους Έλληνες εργαζόμενους.

Είμαστε λίγες ώρες αφότου ανακοινώθηκε η νέα αύξηση κατώτατου μισθού στην Ελλάδα. Υπάρχουν ωστόσο αντιρρήσεις για το ύψος της και το αν θα μπορέσει να καλύψει το αυξημένο κόστος ζωής. Υπάρχουν πραγματικά περιθώρια για την ελληνική οικονομία να υποστηρίξει πιο υψηλούς μισθούς και με ποιες προϋποθέσεις; 

«Ο βασικός παράγοντας που καθορίζει το θεμιτό, με την έννοια της αύξησης του κατώτατου μισθού και των μισθών γενικά, είναι η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στην οικονομία. Συναφές είναι επίσης το πόσο υψηλή είναι η οικονομική ανάπτυξη στη χώρα. Η παραγωγικότητα της εργασίας στην Ελλάδα, από το 2019 μέχρι το 2023 αυξήθηκε κατά περίπου 2%. Η αύξηση που δόθηκε πρόσφατα είναι περίπου 6%. Η οικονομία όμως πάει καλά, υπάρχει ανάπτυξη, αλλά πρέπει να υπάρχει προσοχή κάπως να συμβαδίζουν. Δεν είναι μόνο το θέμα του κόστους ζωής, είναι και το θέμα αν οι εργοδότες θα μπορούν να πληρώνουν τους μισθούς και να θέλουν να προσλαμβάνουν εργαζόμενους.»

Η παραγωγικότητα των εργαζομένων εξαρτάται από τους ίδιους τους εργαζόμενους;.

«Εξαρτάται και από τους εργαζόμενους, αλλά εξαρτάται και από τη συνολική δομή της οικονομίας και το είδος των κλάδων της οικονομίας. Από τις επενδύσεις, από το πώς το κράτος διευκολύνει την παραγωγή, από τους θεσμούς του κράτους. Είναι πολύπλοκο, είναι μια συνδυαστική προσπάθεια και από το κράτος και από τις επιχειρήσεις και από τους εργαζόμενους.»

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έλαβε την απόφαση για τη ρήτρα διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες που θα ισχύσει από το 2025. Πρακτικά αυτό τι σημαίνει για τους Έλληνες πολίτες και την ελληνική κυβέρνηση; Αφήνει περιθώρια για μέτρα δημοσιονομικού κόστους; 

«Η απόφαση επιτρέπει σε μια χώρα να μην υπολογίζεται ένα μέρος της αύξησης των δαπανών για άμυνα (σε σχέση με το 2021) στο έλλειμμα και στο χρέος. σε σχέση με κάποια χρόνια με το. Αυτό την Ελλάδα την βολεύει γιατί οι αμυντικές μας δαπάνες αυξάνονται γενικά, οπότε κάποιες από αυτές τις δαπάνες μπορούμε να τις κάνουμε χωρίς να υπολογιστούν στο έλλειμμα και δεν θα έχουμε πρόβλημα με τους μηχανισμούς ελέγχου του ελλείμματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οπότε θα έχουμε κάποιο περιθώριο, ίσως 1 δισεκατομμύριο ευρώ φέτος και λίγο παραπάνω τα επόμενα χρόνια. Σε κάποιο βαθμό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να γίνουν δαπάνες από την κυβέρνηση. Παράλληλα, όμως, πρέπει να τονίσω ότι η αύξηση του ελλείμματος, ακόμα και αν δεν υπολογιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπολογίζεται στις αγορές. Οπότε αν η Ελλάδα έχει υψηλό έλλειμμα και έχει υψηλό χρέος, ακόμη κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση πει "εντάξει, μπορεί να το έχετε", οι αγορές ενδιαφέρονται κατά πόσο αυτό είναι βιώσιμο οικονομικά.

Πρέπει να το σκεφτούμε και αυτό. Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν έχει τεράστιο πρόβλημα με το χρέος της, αλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την εξέλιξη του χρέους στα επόμενα χρόνια.»

Άρα εσείς ουσιαστικά προτείνετε να μη γίνει χρήση της ρήτρας διαφυγής από την ελληνική κυβέρνηση;

«Νομίζω είναι καλό να γίνει, με την έννοια ότι είναι καλό ο χώρος που θα δημιουργηθεί, να χρησιμοποιηθεί για κάποιες επιλεγμένες δαπάνες. Αυτές οι δαπάνες να είναι κυρίως σε τομείς που θα είναι σημαντικοί για την ανάπτυξη της χώρας, να μην είναι παροχές. Πρέπειν να είναι επενδύσεις σε υποδομές, ενεργειακές υποδομές, επενδύσεις ψηφιακού μετασχηματισμού -που είναι πολύ σημαντικά για την παραγωγικότητα που λέγαμε πριν- , επενδύσεις για έρευνα και καινοτομία. Όλες αυτές οι δαπάνες αυξάνουν το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας και είναι χρήσιμες.»

Πριν λίγες ώρες ανακοινώθηκαν νέοι δασμοί από την αμερικανική κυβέρνηση για τα εισαγόμενα οχήματα και περιμένουμε επίσης ανακοινώσεις δασμών στις 2 Απριλίου. Σε συνδυασμό με τις αποφάσεις για αυξημένες αμυντικές δαπάνες πώς θα επηρεάσουν την ευρωπαϊκή οικονομία και πως θα επηρεαστεί η Ελλάδα; 

«Θα υπάρχει σίγουρα αρνητικός αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή οικονομία. Έχουν γίνει κάποιοι υπολογισμοί , μπορεί η μείωση του ΑΕΠ στην Ευρωπαϊκή Ένωση να είναι της τάξης του 0,3%, που είναι σημαντικό, καθώς προβλέπαμε μια ανάπτυξη του ΑΕΠ της ευρωζώνης περίπου 1%. Αυτό θα κόψει το ένα τρίτο του ρυθμού ανάπτυξης. Και αν ξεσπάσει εμπορικός πόλεμος, μπορεί να είναι πολύ περισσότερο, να υπάρχει μηδενική ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ελλάδα έχει σχετικά μικρή μεταποιητική βάση, οπότε μπορεί να μην επηρεαστεί τόσο πολύ άμεσα, αλλά θα επηρεαστεί έμμεσα, αφού θα επηρεαστεί και η υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση. Το πλήγμα στην Ελλάδα μπορεί να μην είναι άμεσο, αλλά θα είναι σημαντικό και θα μπορεί να είναι μεγαλύτερο τα επόμενα χρόνια. »

O Δημήτρης Βαγιανός θα παρευρεθεί στην πόλη των Δελφών τον Απρίλιο, στο πλαίσιο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών που θα διεξαχθεί από τις 9 έως τις 12 Απριλίου 2025. Το Φόρουμ  συμπληρώνει  φέτος 10 χρόνια παρουσίας και αποτελεί σημαντικό σημείο αναφοράς για το δημόσιο διάλογο και την ανταλλαγή ιδεών, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση πολιτικών και στρατηγικών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.