Gine-Bissau'da darbe: Askerler yönetime el koydu

Gine-Bissau’da askerler perşembe günü yeni bir cunta lideri ilan ederek, tartışmalı başkanlık seçiminden sonra başlayan güç devralma sürecini resmen pekiştirdi.

Muhalefetin başlıca adayı, bunun kendisinin iktidara gelmesini engellemek için planlanmış bir hamle olduğunu söyledi.

Devlet televizyonunda yayınlanan açıklamaya göre, ordu komutanlığı, bir yıllık geçiş sürecini yönetecek askeri yönetimin başına General Horta Inta-A‘yı getirdi.

Dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olan Gine-Bissau, Portekiz’den bağımsızlığını kazandığı 50 yılı aşkın süredir darbeler ve darbe girişimleriyle sarsılıyor. Ülkede ekim ayında da bir darbe girişimi yaşanmıştı.

2,2 milyon nüfuslu ülke, Latin Amerika ile Avrupa arasındaki uyuşturucu kaçakçılığının merkezi olarak biliniyor ve uzmanlar bu durumun siyasi krizleri beslediğini belirtiyor.

Darbe lideri Inta-A — ki darbeye kadar Genelkurmay Başkanı ve devrik Devlet Başkanı Umaro Sissoco Embalo’nun yakın bir müttefikiydi — “Politikacıların gerilen siyasi ortamı kontrol altına almaktaki yetersizliği, nihayetinde silahlı kuvvetlerin müdahalesini gerekli kıldı,” dedi.

Embalo’nun nerede olduğu perşembe gününe gelindiğinde hala bilinmiyordu. Çarşamba günü Fransız medyasına yaptığı açıklamada, Cumhurbaşkanlığı Sarayı yakınlarında silah sesleri duyulurken askerler tarafından gözaltına alındığını söylemişti.

Afrika Birliği Komisyonu Başkanı Mahmoud Ali Youssouf darbeyi kınayarak, seçim sürecine saygı gösterilmesi ve devrik Devlet Başkanı Embalo ile diğer tutuklu yetkililerin koşulsuz serbest bırakılması çağrısında bulundu.

Youssouf yaptığı açıklamada, Afrika Birliği’nin istikrarı yeniden sağlamak ve demokratik süreci korumak için ortaklarıyla çalışmaya hazır olduğunu söyledi.

Güney Afrika da darbeyi kınayan Afrika ülkelerine katılarak “demokrasinin derhal geri getirilmesi ve seçim sürecinin tamamlanması” çağrısında bulundu. Fransa da ülkede "anayasal düzene ve demokrasiye saygı" çağrısı yaptı.

Öte yandan muhalefet, Embalo’nun pazar günü yapılan ve kıyasıya geçen başkanlık seçimlerinde yenilgiyi kabul etmemek için darbeyi kurguladığını ileri sürdü.

Askeri darbe ve Embalo’nun gözaltına alındığına dair haberlerin, perşembe günü açıklanması beklenen seçim sonuçlarını baltalamak amacıyla “uydurulduğunu” söyleyen Embalo’nun rakibi Fernando Dias — ki Embalo gibi kendisinin de seçimi kazandığını öne sürüyor — bu iddiayı dile getirdi.

Muhalefetteki Gine ve Yeşil Burun Adaları Bağımsızlık Partisi ile Dias, halkı darbeyi protesto etmeye ve seçim sonuçlarının açıklanmasını talep etmeye çağırdı. Ancak perşembe sabahı başkent Bissau’da hayatın normal akışında devam ettiği, iş yerlerinin ve toplu taşımanın yeniden hareketlendiği görüldü.

Bölgedeki darbe dalgasının son örneği

Bu darbe, Batı Afrika’da art arda yaşanan askerî yönetimlere bir yenisini ekledi. Uzmanlara göre tartışmalı seçimlerin sıklaşması, orduları cesaretlendiren bir ortam yarattı.

Darbe, ülkenin kritik bir dönemde gerçekleştirdiği başkanlık ve parlamento seçimlerinin ardından geldi. 53 yaşındaki eski general Embalo, uzun süredir meşruiyet krizinin içindeydi. Muhalefet, görev süresinin çoktan dolduğunu savunuyor ve onu başkan olarak tanımıyordu.

Gine-Bissau’daki bu darbenin ve önceki darbelerin arkasında, “devlet kurumlarının ne kadar aşındığı ve zayıflatıldığı” gerçeğinin bulunduğunu söyleyen Control Risks güvenlik analisti Beverly Ochieng, Embalo döneminde “yasama organının tek taraflı feshedildiğini, yargının kapasitesinin azaldığını ve siyasi nüfuzla ilgili derin sorunlar yaşandığını” belirtti.

Çarşamba günü, gergin geçen seçimlerden sadece günler sonra Bissau’nun merkezinde silah sesleri duyuldu. Hem Embalo hem de Dias seçimi kazandığını iddia etmişti.

Bölgede artık alışıldık hale gelen bir sahnede, askerî yetkililer televizyonda görünerek iktidarı ele geçirdiklerini ilan etti. Bu sırada seçim komisyonunun ofisi mühürlendi.

Dias, yayımladığı video mesajda, askerler tarafından gözaltına alındığı yönündeki haberlere rağmen “arka kapıdan kaçarak” kurtulduğunu söyledi ve mücadele edeceğini belirtti.

Dias, “Umaro seçimi kaybetti ve sonucu kabul etmek yerine bir darbe kurguladı,” dedi. “Bir kez daha sahte bir darbenin hedefi olduk… Kendimizi özgürleştireceğiz.”

Askerler, devrik başkanı görevden aldıklarını duyururken, “seçim sonuçlarını manipüle etmeye yönelik devam eden bir planın ortaya çıkarıldığını” öne sürdü. Bu açıklama, televizyonda diğer subaylarla birlikte görünen sözcü Dinis N’Tchama tarafından yapıldı.

N’Tchama, “Bu plan, bazı ulusal siyasetçiler tarafından tanınmış bir uyuşturucu baronunun ve yerli-yabancı unsurların katılımıyla hazırlanmıştı” dedi.