İspanya’da her çocuğa eşit erişim: Okullarda sağlıklı yemek zorunluluğu

İspanya’da yürürlüğe giren yeni kurallarla birlikte, ülkedeki tüm okullar artık öğle yemeklerinde meyve ve sebze sunmak ve haftada en az bir kez balık vermekle yasal olarak yükümlü olacak. Bu adım, çocuklara sunulan kızartılmış ve yağlı yiyeceklerin miktarını azaltmayı hedefliyor.

Hükümet tarafından çocukluk çağı obezitesine karşı mücadelenin temel taşlarından biri olarak lanse edilen düzenleme, bu hafta kraliyet kararnamesiyle yürürlüğe girdi. Kurallar, okulları vejetaryen ve vegan menüler sunmaya da mecbur kılıyor.

Her ne kadar İspanya, Akdeniz diyetiyle tanınsa da, 2019’da yapılan bir araştırma, 6 ila 9 yaş arası İspanyol çocukların yüzde 40’ından fazlasının önerilen kilonun üzerinde olduğunu ve yüzde 17,3’ünün obez olduğunu ortaya koydu.

Ülkenin ulusal gıda ajansının 2023’te yaptığı başka bir çalışmaya göre, okulların yüzde 37’si haftada yalnızca iki veya daha az taze sebze porsiyonu sunarken, pek çoğu önerilen sınır olan haftalık iki kızartma porsiyonunun üzerine çıkıyor.

Tüketici İşleri Bakanlığı, 1.200 okulda hiç balık servisi yapılmadığını açıkladı.

Tüketici ve Sosyal İşler Bakanı Pablo Bustinduy, yeni yasaya göre sunulan meyve ve sebzelerin en az yüzde 45’inin mevsimlik ve mümkünse yerel üretim olması gerektiğini, ayrıca yüzde 5’inin organik sertifikalı olması gerektiğini belirtti.

Okullarda bundan böyle şeker oranı yüzde 5’i aşan içeceklerin satışı yasaklanacak. Kafein, yağ ve tuz oranları için de sınırlar getirildi.

Devletin yaptığı araştırmalara göre, okullardaki otomatlardaki içeceklerin yüzde 70’i önerilen şeker ve kafein sınırlarını aşıyor.

Okul mutfağında hazırlanmayan pizza ve börek gibi yiyecekler ayda yalnızca bir kez sunulabilecek. Kızartmalar ise sadece zeytinyağı ya da ayçiçek yağı ile yapılabilecek.

2023 verilerine göre, İspanya, AB ülkeleri arasında yetişkinlerde yüzde 20,3 ve çocuklarda yüzde 15,9 oranıyla obezitenin en yüksek olduğu altıncı ülke. Ancak bu oran, 2019’a kıyasla yüzde 4’lük bir düşüşü temsil ediyor.

Sosyal sınıf farkı da önemli bir etken. Yıllık geliri 18.000 euronun altında olan ailelerde çocukların yüzde 46,7’si fazla kilolu iken, 30.000 euronun üzerinde geliri olan ailelerde bu oran yüzde 29,2.

Bustinduy, yasanın tüm devlet ve özel ilköğretim ile ortaöğretim okullarında geçerli olacağını ve eşitsizlikleri azaltacağını söyledi. “Bundan böyle, her gün tüm çocuklar ve gençler ailelerinin gelir düzeyi ne olursa olsun sağlıklı ve besleyici gıdalara erişebilecek,” dedi.