AB, Rus enerjisine 2028’den itibaren 'tam yasak' istiyor

Avrupa Birliği enerji bakanları, 1 Ocak 2028 itibarıyla tüm Rus enerji ithalatının yasaklanması konusunda anlaştı. Bu karar, AB’nin onlarca yıllık Rusya bağımlılığından kurtulma yönünde attığı en büyük adım olarak görülüyor.

Kararın yürürlüğe girmesi için Avrupa Parlamentosu’nun onayı gerekiyor. Kabul edilirse, AB ülkeleri Rusya’dan boru hattı gazı, sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG), petrol ve nükleer ürün ithalatını iki yıl içinde tamamen durduracak.

Ancak, denize kıyısı olmayan Macaristan ve Slovakya gibi ülkeler — yasa tasarısına karşı oy veren iki ülke — geçici muafiyet elde etti. Bu ülkeler, gaz tedarikçilerinden gelebilecek yasal adımlara karşı Avrupa Komisyonu’ndan güvence aldı.

AB Enerji Komiseri Dan Jørgensen, gazetecilere yaptığı açıklamada, “Büyük bir tazminat programımız yok ama enerji arzını çeşitlendirerek hiçbir ülkenin enerji güvenliği sorunu yaşamamasını sağlayacağız,” dedi.

Konsey bildirisinde, 17 Haziran 2025’ten önce yapılan kısa vadeli sözleşmelerin 2026’ya kadar, uzun vadeli sözleşmelerin ise 1 Ocak 2028’e kadar geçerli olabileceği belirtildi.

Brüksel, Ukrayna’daki savaşın dördüncü yılına girerken, Moskova’nın enerji gelirlerini kesmek amacıyla Rus petrol ve gazına olan bağımlılığını kademeli olarak bitirmeye çalışıyor.

Ancak eleştirenler, bu adımın Washington’a yeni bir enerji bağımlılığı yaratacağı uyarısında bulunuyor. Danimarka Enerji Bakanı Lars Aagaard, “ABD güvenilir bir tedarikçi ama AB’nin uzun vadeli stratejisi fosil yakıt tüketimini azaltmak olmalı,” dedi.

TurkStream de kapsama alındı

Yeni yasa, Türkiye üzerinden geçen TurkStream (TürkAkım) boru hattını da yasak kapsamına dahil ediyor. Ancak, şirketler ithal gazın yalnızca Rusya veya Belarus’tan geçtiğini, üretimin başka bir ülkede yapıldığını kanıtlarsa, gazın AB’ye girişi mümkün olacak.

Yasa uyarınca AB ülkeleri, 1 Mart 2026’ya kadar Rus petrol ve doğalgaz ithalatını tamamen sonlandırmak için ulusal çeşitlendirme planları hazırlamak zorunda olacak.

Macaristan ve Slovakya, bu kararı “ekonomik intihar” olarak nitelendirirken Slovakya Başbakanı Robert Fico, “Yeni bir Demir Perde inşa ediliyor,” ifadesini kullandı.

Ancak oylamada kararın geçmesi için üyelerin yüzde 55’inin ve AB nüfusunun yüzde 65’ini temsil eden çoğunluğun onayı yeterliydi; bu nedenle veto hakkı bulunmuyordu.

Yılın başında Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, İrlanda, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya ve İsveç, Rus gazının (LNG dahil) tamamen yasaklanması için ortak mektup yayımlamıştı. “Rusya’nın savaş gücü, enerji gelirleriyle doğrudan bağlantılıdır,” denilmişti.

Avrupa Konseyi’ndeki bu oylamanın ardından yasa, Avrupa Parlamentosu’nda da oylanacak. Geçtiğimiz hafta sanayi ve ulaşım komitelerinde geniş destek gören tasarının, yıl sonuna kadar onaylanması bekleniyor.

2021’de Rusya, AB’nin toplam gaz ithalatının yaklaşık yüzde 45’ini karşılarken (157 milyar metreküp), bu oran 2024’te yüzde 18’e kadar geriledi.