Αύξηση των παρεμβολών GPS στην Ανατολική Ευρώπη: ανησυχία για την ασφάλεια αεροπλάνων και πλοίων

Η Ευρώπη γνωρίζει αύξηση των παρεμβολών GPS στα ανατολικά, γύρω από τη Θάλασσα της Βαλτικής και τη Μαύρη Θάλασσα, ιδιαίτερα κοντά σε αεροδρόμια και κρίσιμες υποδομές.

Το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν υπέστη παρεμβολές GPS την Κυριακή κατά την προσγείωσή του στη Βουλγαρία, στο πλαίσιο επίσημης περιοδείας σε επτά κράτη-μέλη κοντά ή στα σύνορα με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία (Φινλανδία, χώρες της Βαλτικής, Πολωνία, Βουλγαρία και Ρουμανία).

Οι βουλγαρικές αρχές υποψιάζονται ρωσική εμπλοκή, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες.

«Από την έναρξη του πολέμου και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, δηλαδή από τον Φεβρουάριο του 2022, έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση των παρεμβολών GNSS (παγκόσμιο σύστημα δορυφορικής πλοήγησης) και πρόσφατα τα περιστατικά GPS spoofing στη Βουλγαρία και στην ανατολική πτέρυγα, από τη Φινλανδία μέχρι την Κύπρο, επηρεάζουν αεροπλάνα και πλοία της ΕΕ», δήλωσε την Τρίτη η Πάουλα Πίνιο, κύρια εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πέρυσι, το αεροσκάφος στο οποίο επέβαινε ο βρετανός υπουργός Άμυνας της εποχής Γκραντ Σαπς υπέστη παρεμβολές GPS κοντά στην αποκλεισμένη περιοχή του Καλίνινγκραντ.

Η Ρωσία διαθέτει βάσεις παρεμβολών στο Καλίνινγκραντ, κατά μήκος των συνόρων με τις χώρες της Βαλτικής και φυσικά επίσης κατά μήκος των συνόρων με την Ουκρανία, εξηγεί στο Euronews ο Ντέιβιντ Στάπλς, καθηγητής ηλεκτρονικής και ραδιομηχανικής στο City St George’s, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Το περιστατικό δεν είναι μεμονωμένο. Σε επιστολή του Μαΐου 2025, Ευρωπαίοι υπουργοί ανέφεραν ότι το GPS jamming και spoofing παρατηρείται από το 2022 στη Βαλτική, κυρίως από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, και οι παρεμβολές GPS στα αεροπλάνα έχουν αυξηθεί δραματικά από τον Αύγουστο 2024.

Η Λιθουανία κατέγραψε περισσότερα από 1.000 περιστατικά παρεμβολών GPS τον Ιούνιο, δηλαδή 22 φορές περισσότερα από τον Ιούνιο 2024, σύμφωνα με την Εθνική Αρχή Ρυθμιστικών Επικοινωνιών. Στην Εσθονία, το 85% των πτήσεων υπέστη παρεμβολές GPS, ενώ η Πολωνία κατέγραψε 2.732 περιστατικά τον Ιανουάριο του 2025.

Τύποι παρεμβολών GPS

Υπάρχουν διάφοροι τύποι παρεμβολών: το GPS jamming (παρεμβολές) και το GPS spoofing (παραπλάνηση).

«Το jamming δημιουργεί θόρυβο ραδιοσυχνοτήτων για να εμποδίσει τον δέκτη να λάβει σήματα δορυφόρου», εξηγεί στο Euronews ο Τεγκ Γουέστμπρουκ, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Στάβανγκερ.

«Το spoofing είναι πιο παραπλανητικό. Εισάγει ψεύτικα σήματα για να δώσει στον δέκτη λανθασμένες πληροφορίες πλοήγησης ή θέσης», προσθέτει.

Πρόκειται για τεχνικές υβριδικού ή ηλεκτρονικού πολέμου που χρησιμοποιεί η Ρωσία «για να ενοχλήσει και να εκφοβίσει γειτονικές χώρες».

Σύμφωνα με τον καθηγητή, από τη βόρεια Νορβηγία (Φιννμάρκ) μέχρι τη Λετονία, τη Λιθουανία και τη Φινλανδία, οι παρεμβολές επηρεάζουν ασθενοφόρα, αεροπλάνα, δασικές επιχειρήσεις και ναυσιπλοΐα.

Δεν υπάρχει πανικός: οι πιλότοι είναι εκπαιδευμένοι να αντιμετωπίζουν τέτοιες καταστάσεις και γνωρίζουν εναλλακτικές μεθόδους πλοήγησης.

«Τα εναλλακτικά συστήματα λειτουργούν πολύ καλά. Δεν είναι τόσο ακριβή όσο το GPS, αλλά είναι επαρκώς ακριβή, και με τα ραντάρ εδάφους, που λειτουργούν μέσω της Eurocontrol στην Ευρώπη, τα αεροπλάνα είναι απολύτως ασφαλή», εξηγεί ο Ντέιβιντ Στάπλς.

Οι πιο επικίνδυνες καταστάσεις για παρεμβολές GPS εμφανίζονται σε κακές καιρικές συνθήκες, σε σκοτάδι και σε περιοχές με υψηλή κυκλοφορία αεροσκαφών, προσθέτει ο Τεγκ Γουέστμπρουκ, αλλά αφορά λιγότερο από 1% των περιπτώσεων.

Αντίμετρα ΕΕ και ΝΑΤΟ

Ο Επίτροπος Άμυνας Αντριους Κουμπίλιους δήλωσε στο X ότι η ΕΕ θα αυξήσει τους δορυφόρους χαμηλής τροχιάς για καλύτερη ανίχνευση παρεμβολών.

Η ΝΑΤΟ εργάζεται επίσης για την αντιμετώπιση των παρεμβολών στις πολιτικές πτήσεις από τη Ρωσία, σύμφωνα με τον Μαρκ Ρούτε, γενικό γραμματέα της συμμαχίας.

Στις 6 Ιουνίου, 13 κράτη-μέλη της ΕΕ ζήτησαν από την Επιτροπή να λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση της αύξησης των παρεμβολών GPS, προτείνοντας μεταξύ άλλων την ανάπτυξη εναλλακτικών συστημάτων GNSS και την επιτάχυνση υπηρεσιών ανθεκτικών σε παρεμβολές.