Βέλγιο: «Βολές» κατά του Πάπα Φραγκίσκου από φοιτητές καθολικού πανεπιστημίου

Κατά την επίσκεψή του στο καθολικό πανεπιστήμιο του Λέουβεν, ο Πάπας διάβασε μια επιστολή πανεπιστημιακών καθηγητών και φοιτητών που περιγράφει λεπτομερώς ορισμένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα της σύγχρονης εποχής.

Σε αυτά περιλαμβάνονταν η κοινωνική ανισότητα, η κοινωνική αδικία, η κλιματική κρίση και ο ρόλος της γυναίκας στην Καθολική Εκκλησία - όπου τέθηκε στον ποντίφικα ότι δεν υπήρχαν γυναίκες στην κορυφή της εκκλησίας και ότι η πνευματική τους συμβολή είχε αγνοηθεί.

Η ανταποκρίτρια του Euronews, Σόνα Μάρει, μετέδωσε ζωντανά από το σημείο.

Ο Πάπας αντιμετώπισε πολλές επικρίσεις κατά την επίσκεψή του στο Βέλγιο: για τη συγκάλυψη υποθέσεων σεξουαλικής κακοποίησης από κληρικούς και για το ότι είναι πολύ πίσω από την εποχή του όσον αφορά τον εναγκαλισμό των γυναικών και της LGBTQ+ κοινότητας στην εκκλησία.

Και όλα αυτά πριν ο Φραγκίσκος συναντηθεί με τους ανθρώπους που έχουν πληγεί περισσότερο από την Καθολική Εκκλησία στο Βέλγιο - τους άνδρες και τις γυναίκες που βιάστηκαν και κακοποιήθηκαν από ιερείς όταν ήταν παιδιά. Δεκαεπτά επιζώντες κακοποίησης πέρασαν δύο ώρες με τον Φραγκίσκο το βράδυ της Παρασκευής, μιλώντας του για το τραύμα, τη ντροπή και τον πόνο τους και απαιτώντας αποζημιώσεις από την εκκλησία.

Μέσα από όλα αυτά, ο Φραγκίσκος εξέφρασε τη μεταμέλειά του, ζήτησε συγχώρεση και υποσχέθηκε να κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να διασφαλίσει ότι τέτοιες κακοποιήσεις δεν θα επαναληφθούν ποτέ. "Αυτή είναι η ντροπή και η ταπείνωσή μας", είπε στις πρώτες δημόσιες δηλώσεις του επί βελγικού εδάφους.

Ο Φραγκίσκος έχει επισκεφθεί και στο παρελθόν χώρες με άθλιες κληρονομιές εκκλησιαστικών αδικημάτων. Ζήτησε μια σαρωτική συγγνώμη από τους Ιρλανδούς επιζώντες της κακοποίησης το 2018 και ταξίδεψε στον Καναδά το 2022 για να εξιλεωθεί για τα εκκλησιαστικά σχολεία εσωτερικής εκπαίδευσης που τραυμάτισαν γενιές ιθαγενών.

Όμως είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς έστω και μία μέρα όπου ο ηγέτης της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία αριθμεί 1,3 δισεκατομμύρια μέλη, είχε δεχθεί τόσο έντονες, δημόσιες επικρίσεις από τα υψηλότερα θεσμικά στελέχη μιας χώρας -βασιλικά πρόσωπα, κυβέρνηση και ακαδημαϊκή κοινότητα- σχετικά με τα εγκλήματα της εκκλησίας και τις φαινομενικά κωφές στον τόνο απαντήσεις της στις απαιτήσεις των σημερινών καθολικών.

Ο Luc Sels, πρύτανης του Καθολικού Πανεπιστημίου του Leuven, η 600ή επέτειος του οποίου ήταν η επίσημη αφορμή για το ταξίδι του Φραγκίσκου στο Βέλγιο, είπε στον Πάπα ότι τα σκάνδαλα κακοποίησης έχουν αποδυναμώσει τόσο πολύ το ηθικό κύρος της εκκλησίας που καλά θα κάνει να μεταρρυθμιστεί αν θέλει να ανακτήσει την αξιοπιστία και τη σημασία της.

"Δεν θα ήταν η εκκλησία ένα πιο ζεστό μέρος αν οι γυναίκες είχαν μια εξέχουσα θέση, την πιο εξέχουσα θέση, και στην ιεροσύνη;" ρώτησε ο Σελς τον πάπα.

"Δεν θα κέρδιζε η εκκλησία στην περιοχή μας ηθικό κύρος αν δεν ήταν τόσο άκαμπτη στην προσέγγισή της σε θέματα φύλου και διαφορετικότητας; Και αν άνοιγε, όπως κάνει το πανεπιστήμιο, την αγκαλιά της περισσότερο στην LGBTQ+ κοινότητα;" ρώτησε.

Τα σχόλια αντανακλούσαν σίγουρα τις απόψεις των Ευρωπαίων κοινωνικών προοδευτικών. Αλλά αντανακλούσαν επίσης τη μεταρρυθμιστική εκκλησία που ο Φραγκίσκος έχει αγκαλιάσει, ως ένα βαθμό, στην προσπάθειά του να κάνει την παγκόσμια εκκλησία πιο σχετική και να ανταποκρίνεται στους καθολικούς σήμερα.

Η ημέρα ξεκίνησε με τον βασιλιά Φίλιππο να καλωσορίζει τον Φραγκίσκο στο Κάστρο Laeken, την κατοικία της βασιλικής οικογένειας του Βελγίου, και αναφερόμενος στα σκάνδαλα κακοποίησης και αναγκαστικής υιοθεσίας απαίτησε από την εκκλησία να εργαστεί "αδιάκοπα" για να εξιλεωθεί για τα εγκλήματα και να βοηθήσει τα θύματα να θεραπευτούν.

Τον ακολούθησε ο πρωθυπουργός Αλεξάντερ Ντε Κρου, στον οποίο επίσης επετράπη να μιλήσει σε μια εξαίρεση από το τυπικό πρωτόκολλο του Βατικανού. Χρησιμοποίησε την ευκαιρία μιας πρόσωπο με πρόσωπο δημόσιας συνάντησης για να απαιτήσει "συγκεκριμένα βήματα" για να ξεκαθαρίσει όλη την έκταση του σκανδάλου κακοποίησης και να θέσει τα συμφέροντα των θυμάτων πάνω από εκείνα της εκκλησίας.

"Τα θύματα πρέπει να ακουστούν. Πρέπει να βρεθούν στο επίκεντρο. Έχουν δικαίωμα στην αλήθεια. Τα κακώς κείμενα πρέπει να αναγνωριστούν", είπε στον Πάπα. "Όταν κάτι πάει στραβά, δεν μπορούμε να δεχτούμε συγκαλύψεις", είπε. "Για να μπορέσει να κοιτάξει στο μέλλον, η εκκλησία πρέπει να ξεκαθαρίσει το παρελθόν της".

Ήταν μία από τις πιο αιχμηρές ομιλίες καλωσορίσματος που έχουν απευθυνθεί ποτέ στον Πάπα κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στο εξωτερικό, όπου οι ευγενικές επιταγές του διπλωματικού πρωτοκόλλου συνήθως κρατούν τις δημόσιες παρατηρήσεις χωρίς προσβολή.

Αλλά ο τόνος υπογράμμισε πόσο ωμό είναι ακόμη το σκάνδαλο κακοποίησης στο Βέλγιο, όπου δύο δεκαετίες αποκαλύψεων για κακοποιήσεις και συστηματικές συγκαλύψεις έχουν καταστρέψει την αξιοπιστία της ιεραρχίας και έχουν συμβάλει σε μια συνολική πτώση του καθολικισμού και της επιρροής της κάποτε πανίσχυρης εκκλησίας.

Συνολικά, τα θύματα χαιρέτισαν τα λόγια τόσο της εκκλησίας όσο και του κράτους. Ο επιζών Emmanuel Henckens δήλωσε ότι "σε έναν βαθμό έφτασαν στην ουσία του κακού. Είπε ότι δεν ήταν πλέον δυνατόν να κάνουμε τα στραβά μάτια".

Όμως ένας άλλος επιζών της κακοποίησης, ο Koen Van Sumere, δήλωσε ότι είναι πλέον απαραίτητο για την εκκλησία να παρέχει στα θύματα σημαντικές οικονομικές αποζημιώσεις.

"Αν θέλετε να προχωρήσετε προς τη συγχώρεση και τη συμφιλίωση, δεν αρκεί μόνο να πείτε "λυπάμαι", αλλά πρέπει να επωμιστείτε τις συνέπειες που αυτό συνεπάγεται και να αποζημιώσετε τις ζημιές", δήλωσε ο Van Sumere. Είπε ότι μέχρι στιγμής αυτά που κατέβαλε η βελγική εκκλησία "ισοδυναμούν με ελεημοσύνη" και ότι ο διακανονισμός που έλαβε για την κακοποίησή του δεν κάλυπτε ούτε τα έξοδα της θεραπείας του.

Τα θύματα, 17 από τα οποία συναντήθηκαν με τον Φραγκίσκο στην κατοικία του Βατικανού το βράδυ της Παρασκευής, είχαν συντάξει ανοιχτή επιστολή προς αυτόν, με την οποία ζητούσαν ένα παγκόσμιο σύστημα αποζημιώσεων της εκκλησίας για τα τραύματά τους. Σε δήλωσή του μετά τη συνάντηση, το Βατικανό δήλωσε ότι ο Φραγκίσκος θα μελετήσει τα αιτήματά τους.

"Ο Πάπας μπόρεσε να ακούσει και να έρθει κοντά στα βάσανά τους, εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για το θάρρος τους και το αίσθημα ντροπής για όσα υπέστησαν ως παιδιά εξαιτίας των ιερέων στους οποίους είχαν ανατεθεί, σημειώνοντας τα αιτήματα που του υποβλήθηκαν ώστε να τα μελετήσει", ανέφερε ανακοίνωση του εκπροσώπου του Βατικανού.

Οι αποκαλύψεις για το φρικτό σκάνδαλο κακοποίησης του Βελγίου έχουν στάξει με το σταγονόμετρο επί ένα τέταρτο του αιώνα, με αποκορύφωμα μια βόμβα το 2010, όταν ο μακροβιότερος επίσκοπος της χώρας, ο επίσκοπος της Μπριζ, Roger Vangheluwe, αφέθηκε να παραιτηθεί χωρίς τιμωρία, αφού παραδέχθηκε ότι είχε κακοποιήσει σεξουαλικά τον ανιψιό του επί 13 χρόνια.

Ο Φραγκίσκος καθαίρεσε τον Vangheluwe μόλις νωρίτερα φέτος, σε μια κίνηση που είχε σαφώς σχεδιαστεί για να αφαιρέσει μια παρατεταμένη πηγή οργής μεταξύ των Βέλγων πριν από την επίσκεψή του.

Τον Σεπτέμβριο του 2010, η εκκλησία δημοσίευσε μια έκθεση 200 σελίδων που ανέφερε ότι 507 άνθρωποι είχαν καταθέσει ιστορίες κακοποίησης από ιερείς, μεταξύ των οποίων και όταν ήταν μόλις 2 ετών.

Τα θύματα και οι συνήγοροι λένε ότι αυτά τα ευρήματα ήταν μόνο η κορυφή του παγόβουνου και ότι η πραγματική έκταση του σκανδάλου είναι πολύ μεγαλύτερη.

Στις δηλώσεις του, ο Φραγκίσκος επέμεινε ότι η εκκλησία "αντιμετωπίζει σταθερά και αποφασιστικά" το πρόβλημα της κακοποίησης, εφαρμόζοντας προγράμματα πρόληψης, ακούγοντας τα θύματα και συνοδεύοντάς τα προς την επούλωση.

Όμως μετά την πρωτοφανή αντιμετώπιση από τον πρωθυπουργό και τον βασιλιά, ο Φραγκίσκος βγήκε εκτός κειμένου για να εκφράσει την ντροπή της εκκλησίας για το σκάνδαλο και να εκφράσει τη δέσμευσή του για τον τερματισμό του.

"Η εκκλησία πρέπει να ντραπεί και να ζητήσει συγχώρεση και να προσπαθήσει να επιλύσει αυτή την κατάσταση με χριστιανική ταπεινότητα και να βάλει όλες τις δυνατότητες σε θέσεις ώστε αυτό να μην ξανασυμβεί", είπε ο Φραγκίσκος. "Αλλά ακόμη και αν ήταν μόνο ένα (θύμα), είναι αρκετό για να ντραπούμε".