Ολλανδία: Οι κεντρώοι κερδίζουν έδαφος, πλήγμα για την ακροδεξιά - «Γρίφος» η επόμενη κυβέρνηση

Η Ολλανδία ψήφισε, μα οι διαφορές φαίνεται πως είναι οριακές. Ο ακροδεξιός Γκέερτ Βίλντερς του Κόμματος για την Ελευθερία (PPV) και ο ανερχόμενος προοδευτικός ηγέτης Ρομπ Γιέτεν του D66, να λαμβάνουν αμφότεροι από 26 έδρες.

Η διαφορά μεταξύ των δύο κομμάτων, με καταμετρημένο πάνω από το 98% των ψήφων, είναι μόλις 2.000 ψήφοι. Μπορεί να χρειαστούν αρκετές ημέρες μέχρι να επιβεβαιωθεί το τελικό αποτέλεσμα. Ακολουθούν όσα γνωρίζουμε μέχρι στιγμής:

1. Η (απροσδόκητη) άνοδος του D66

Το D66 προβλεπόταν να λάβει μόνο 17 έδρες, σε σύγκριση με τις 26 που έλαβε στο ψηφοδέλτιο. Που οφείλεται η επιτυχία του;

Ο Γιέτεν (38), ο οποίος ξεκίνησε να ηγείται του φιλελεύθερου κόμματος το 2023, φαίνεται ότι κατάφερε να πείσει τους ψηφοφόρους με την εμφάνιση του στις τελικές τηλεοπτικές συζητήσεις.

Ο Γιέτεν, το κόμμα του οποίου έλαβε εννέα έδρες στο κοινοβούλιο των 150 εδρών στις προηγούμενες εκλογές που διεξήχθησαν το 2023, τα πήγε πολύ καλά στην πρώτη τηλεοπτική εκπομπή της εκστρατείας, που πραγματοποιήθηκε μόλις δύο εβδομάδες πριν. Ο Βίλντερς δεν συμμετείχε μετά από τρομοκρατική απειλή εναντίον του και προσωρινά σταμάτησε την προεκλογική του εκστρατεία.

Με τον Βίλντερς εκτός του προσκήνιου, η αισιοδοξία του Γιέτεν και η υπόσχεσή του να οικοδομήσει έναν εποικοδομητικό συνασπισμό, φαίνεται ότι βρήκε απήχηση στην ολλανδική κοινή γνώμη.

Το κόμμα σημείωσε το καλύτερο αποτέλεσμά του από τότε που δημιουργήθηκε το 1966, μια πρωτιά για μια ομάδα που τείνει να έχει είτε πολύ καλές, είτε πολύ χαμηλές επιδόσεις στις εκλογές.

«Εκατομμύρια Ολλανδοί γύρισαν σήμερα σελίδα και επέλεξαν μια πολιτική που θα μας επιτρέψει να κοιτάξουμε και πάλι μπροστά», δήλωσε ο Γιέτεν στην ομιλία του μετά την ανακοίνωση των exit polls από τον τόπο διεξαγωγής της προεκλογικής του εκστρατείας στο Λέιντεν.

2. Η Κεντροαριστερά βλέπει μεγάλες απώλειες, ο Φρανς Τίμερμανς παραιτείται

Ο κεντροαριστερός συνασπισμός των GroenLinks και PvdA -μια κοινή λίστα που συνδυάζει τους Πράσινους και το Ολλανδικό Εργατικό Κόμμα- υπέστη σημαντικές απώλειες.

Στις προηγούμενες εκλογές που διεξήχθησαν το 2023, το κόμμα είχε έρθει δεύτερο σε σύγκριση με την τέταρτη θέση που κατέλαβε στη χθεσινή ψηφοφορία. Και στις δύο περιπτώσεις, ο Φρανς Τίμερμανς, ο πρώην Επίτροπος που είναι γνωστός ως ο πατέρας της Πράσινης Συμφωνίας, ήταν ο επικεφαλής υποψήφιος.

Αυτή τη φορά, υπό την ηγεσία του, το κόμμα του έχασε 5 έδρες σε σχέση με το 2023.

Ως αποτέλεσμα, ο Τίμερμανς ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί από το ρόλο του για να κάνει χώρο για την επόμενη γενιά, αναγνωρίζοντας την κακή επίδοση.

«Φυσικά και είμαι πολύ απογοητευμένος από το αποτέλεσμά μας, γιατί παλέψαμε τόσο σκληρά», δήλωσε ο Τίμερμανς στην ομιλία του.

«Είναι σαφές ότι δεν μπόρεσα να πείσω τον κόσμο να μας ψηφίσει. Και αναλαμβάνω πλήρως την ευθύνη γι' αυτό», είπε.

3. Μεγάλες απώλειες για το PVV

Δεν ήταν η «μεγάλη νύχτα» που ήλπιζε ο Βίλντερς. Το «Κόμμα της Ελευθερίας» δίνει μάχη για την πρώτη θέση με το D66, αλλά έχασε επτά έδρες σε σχέση με το 2023.

Ο στόχος του να γίνει πρωθυπουργός της Ολλανδίας έχει καταστεί πρακτικά αδύνατος, ακόμη και αν η ομάδα του καταλάβει την πρώτη θέση. Με την άνοδο των προοδευτικών και την απροθυμία πολλών ομάδων να συνεργαστούν μαζί του, ο Βίλντερς δεν έχει σοβαρές πιθανότητες να σχηματίσει κυβέρνηση. Παρόλα αυτά, δεν παραιτείται από τις υψηλές φιλοδοξίες του.

«Ελπίζαμε σε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα», δήλωσε ο Βίλντερς στο X. « Είμαστε πιο μαχητικοί από ποτέ και εξακολουθούμε να είμαστε το δεύτερο και ίσως το μεγαλύτερο κόμμα στην Ολλανδία».

Το PVV έγινε το μεγαλύτερο κόμμα για πρώτη φορά το 2023, όπου και εντάχθηκε για πρώτη φορά στο υπουργικό συμβούλιο ως κυβερνητικός εταίρος.

Ενώ το κόμμα του έχασε έδρες, άλλα ακροδεξιά κόμματα, το JA21 και το Φόρουμ για τη Δημοκρατία (FvD) τα πήγαν καλά, σηματοδοτώντας τη συνεχιζόμενη υποστήριξη των Ολλανδών ψηφοφόρων στις σκληρές δεξιές πολιτικές.

Το JA21 κέρδισε οκτώ έδρες, έναντι μόλις μίας στις προηγούμενες εκλογές, ενώ το FvD κατέκτησε επτά έδρες, έναντι τριών στην ψηφοφορία του 2023.

Η Armida van Rij, ανώτερη ερευνήτρια στη δεξαμενή σκέψης Center for European Reform (CER) δήλωσε: «Τα αποτελέσματα των εκλογών δεν θα σηματοδοτήσουν το τέλος του λαϊκισμού στις Κάτω Χώρες. Ενώ το PVV μπορεί να έχασε έδρες, η ακροδεξιά ψήφος δεν εξαφανίστηκε, αλλά διασπάστηκε. Περίπου το 30% των ψηφοφόρων του PVV το 2023 ψηφίζουν τώρα το JA21».

4.Τι σημαίνει αυτό για την Ευρώπη;

Η απερχόμενη δεξιά ολλανδική κυβέρνηση, με επικεφαλής έναν ανεξάρτητο τεχνοκράτη, τον Ντικ Σουφ, πρώην επικεφαλής της εθνικής υπηρεσίας πληροφοριών, πέρασε δύσκολες στιγμές στις Βρυξέλλες.

Ως ανεξάρτητος, ο Σουφ δεν διέθετε την υποστήριξη ενός και μόνο κόμματος, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους ηγέτες που συνήθως ανήκουν σε μια πολιτική ομάδα. Ακόμη, οι συνεχείς εντάσεις στο υπουργικό συμβούλιο, ακολουθούμενες από ανασχηματισμούς, κατέστησαν την πολιτική ασταθή σε πλήρη αντίθεση με το σημαίνον κύρος της Europea του προκατόχου του Μαρκ Ρούτε.

Ο Ρούτε, που σήμερα είναι επικεφαλής του ΝΑΤΟ, ήταν πρωθυπουργός για 14 χρόνια και έθεσε τις Κάτω Χώρες στο επίκεντρο των συζητήσεων της ΕΕ γύρω από τον κοινό προϋπολογισμό, την άμυνα και τη μετανάστευση.

Εάν ο Γιέτεν, ο οποίος ευθυγραμμίζεται με τη φιλελεύθερη ανανεωτική πολιτική οικογένεια του Εμανουέλ Μακρόν και είναι φιλοευρωπαίος, καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, οι αναλυτές λένε ότι θα μπορούσε να αναβαθμίσει τη φωνή της Ολλανδίας στο στυλ του Μαρκ Ρούτε, ο οποίος ήταν κεντρικός παίκτης. Οι Κάτω Χώρες είναι ιδρυτικό μέλος της ΕΕ.

5. Ο σχηματισμός συνασπισμού θα είναι δύσκολος και το VVD θα είναι το κλειδί

Ένα πράγμα είναι σαφές: ο σχηματισμός κυβέρνησης συνασπισμού δεν θα είναι εύκολος. Τα κόμματα χρειάζονται συνολικά 76 έδρες για να σχηματίσουν πλειοψηφία.

Παραδόξως, το κλειδί για αυτόν τον αριθμό βρίσκεται στα χέρια του κεντροδεξιού VVD.

Χωρίς πλειοψηφία, η επόμενη κυβέρνηση θα είναι συνασπισμός. Είτε πρόκειται για κεντροαριστερή είτε για κεντροδεξιά συμφωνία, οποιαδήποτε μορφή συνασπισμού θα χρειαστεί την υποστήριξη του VVD.

Το κόμμα, του οποίου προηγουμένως ηγείτο ο Ρούτε και τώρα προεδρεύει η Ντιλάν Γεσιλγκόζ, προβλέπεται να λάβει 22 έδρες, χάνοντας μόλις δύο έδρες σε σύγκριση με τις εκλογές του 2023.

Αυτό προκαλεί έκπληξη, διότι θα έδειχνε ότι το κόμμα δεν τιμωρήθηκε για την είσοδο σε συνασπισμό με το κόμμα του Βίλντερς, που τοποθετείται πολύ πιο δεξιά από τη θέση του, ούτε για την αποτυχία της κυβέρνησης να παραμείνει στη θέση της, που οδήγησε σε πρόωρες εκλογές. Ο συνασπισμός κατέρρευσε τον Ιούνιο του τρέχοντος έτους μετά από μια θεμελιώδη διαφωνία σχετικά με το μεταναστευτικό.

Άλλοι εταίροι του συνασπισμού, το συντηρητικό NSC και το κόμμα συμφερόντων των αγροτών BBB είχαν και οι δύο μεγάλες απώλειες, όπως και το PVV. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι τρεις τιμωρήθηκαν για την κακή τους πορεία στην κυβέρνηση, επιτυγχάνοντας σημαντικά λιγότερα από αυτά που υποσχέθηκαν όταν ανέλαβαν τα καθήκοντά τους. Το NSC εξαφανίστηκε από τον πολιτικό χάρτη της Ολλανδίας αφού έχασε όλες τις έδρες του.

Το 2023, η χώρα χρειάστηκε περισσότερους από έξι μήνες για να καταλήξει σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης, υπονομεύοντας τη διαπραγματευτική θέση της Ολλανδίας στις Βρυξέλλες ως αποτέλεσμα της αστάθειας.