Πώς διαδόθηκαν στο διαδίκτυο οι θεωρίες συνωμοσίας για τις φονικές πλημμύρες στην Ισπανία

Εβδομάδες αφότου οι πλημμύρες στις νοτιοανατολικές περιοχές της Ισπανίας στοίχισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 224 ανθρώπους, η παραπληροφόρηση σχετικά με τα αίτια της καταρρακτώδους βροχής συνεχίζει να οργιάζει στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης.

Η ισπανική ανεξάρτητη πλατφόρμα ελέγχου γεγονότων maldita.es εντόπισε συνολικά 102 αφηγήματα παραπληροφόρησης που κυκλοφορούν σχετικά με την τραγωδία.

Περιλαμβάνουν μια σειρά από συνωμοσίες ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα προκλήθηκαν τεχνητά, παρά τα επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν συντριπτικά ότι πρόκειται για φυσικό φαινόμενο.

Έκθεση που δημοσιεύθηκε από την ισπανική μετεωρολογική υπηρεσία (AEMET) τέσσερις ημέρες πριν από τις πλημμύρες προειδοποιεί για τον σχηματισμό της καταιγίδας και την πιθανότητα έντονων βροχοπτώσεων στη Μεσόγειο. Την ίδια ημέρα, ερευνητής της AEMET προειδοποίησε ότι η καταιγίδα είχε τη δυνατότητα να ενταχθεί στην υψηλότερη κατηγορία συναγερμού.

Ωστόσο, χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης διακινούν αυτές τις εναλλακτικές θεωρίες για να εξηγήσουν πώς έπεσε βροχή ενός έτους μέσα σε μία ημέρα σε ορισμένες περιοχές στην περιοχή της Βαλένθια.

Ψευδείς ισχυρισμοί: «Οι πλημμύρες ήταν κατασκευασμένες»

Μεταξύ των πιο διαδεδομένων ψευδών αφηγημάτων είναι η υποτιθέμενη χρήση κλιματικής μηχανικής, γνωστής και ως γεωμηχανικής.

Ένα ευρέως διαδεδομένο βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ισχυρίζεται ότι δείχνει ένα σκάφος που εντοπίστηκε στα ανοικτά των ακτών της Βαλένθια την ημέρα της τραγωδίας, το οποίο φέρεται να άλλαξε τεχνητά τον καιρό με πομπούς υψηλής συχνότητας, προκαλώντας υπερβολικές βροχοπτώσεις.

Ανάρτηση στο Instagram αναφέρει: «Όλα βγάζουν νόημα τώρα, ένα πλοίο γεμάτο κεραίες ως μονάδα παραγωγής ενέργειας. Αυτό που συνέβη στη Βαλένθια ήταν χειραγώγηση του κλίματος. (...) Βρισκόταν κοντά στην καταστροφή στη Βαλένθια».

Το σκάφος συνδέεται επίσης λανθασμένα με το πρόγραμμα HAARP με έδρα την Αλάσκα, το οποίο μελετά την ιονόσφαιρα, το εξωτερικό τμήμα της γήινης ατμόσφαιρας.

Το πρόγραμμα HAARP δεν έχει καμία ικανότητα να επηρεάζει ή να παρεμβαίνει στον καιρό, ωστόσο έχει μπει σταθερά στο στόχαστρο των θεωρητικών συνωμοσίας που διαδίδουν αβάσιμους ισχυρισμούς ότι προκαλεί φυσικές καταστροφές, όπως οι τυφώνες.

Η ομάδα Euroverify εντόπισε το βίντεο να αναπαράγεται σε τουλάχιστον έξι ευρωπαϊκές γλώσσες.

Το εν λόγω πλοίο σε αυτά τα βίντεο είναι στην πραγματικότητα ένας πλωτός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που ονομάζεται Karadeniz Powership Osman Khan και ανήκει στην τουρκική εταιρεία Karpowership. Εντοπίσαμε το αρχικό υλικό σε αυτό το διαφημιστικό βίντεο που δημοσίευσε η εταιρεία το 2017.

Το Γαλλικό Πρακτορείο (AFP) επαλήθευσε τη θέση του πλοίου και διαπίστωσε ότι σταθμεύει κοντά στις ακτές της Γκάνας από το 2019. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι εθεάθη κοντά στη Βαλένθια.

Παρά το ψεύδος αυτών των ισχυρισμών, μορφές γεωμηχανικής χρησιμοποιούνται από περισσότερα από 50 κράτη παγκοσμίως για την αλλαγή του καιρού. Μεταξύ των πιο συνηθισμένων τεχνικών είναι η χρήση ιωδιούχου αργύρου για την τόνωση της παραγωγής βροχής και την αντιμετώπιση της ξηρασίας, γνωστή και ως «σπορά νεφών».

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των τεχνικών αμφισβητείται. Σύμφωνα με την AEMET, η σπορά νεφών εκτιμάται ότι μπορεί να ενισχύσει τις βροχοπτώσεις μόλις κατά 20% στην καλύτερη περίπτωση.

Άλλοι χρήστες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ισχυρίστηκαν ψευδώς ότι το γειτονικό Μαρόκο ενορχήστρωσε τις ακραίες καιρικές συνθήκες για να καταστρέψει τις ισπανικές γεωργικές σοδειές.

Όχι, αυτά τα φράγματα δεν αφαιρέθηκαν

Ένας άλλος ψευδής ισχυρισμός, που πιστεύεται ότι προέρχεται από ανάρτηση στο Χ με ημερομηνία 31 Οκτωβρίου, είναι ότι πολλά φράγματα αφαιρέθηκαν στην πληγείσα περιοχή, εμποδίζοντας την αποστράγγιση των υδάτων.

Η ομάδα fact-checking του Reuters εντόπισε τον χάρτη που χρησιμοποιήθηκε στην παραπάνω ανάρτηση στην ιστοσελίδα του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ προγράμματος AMBER, το οποίο καταγράφει τα φράγματα σε ευρωπαϊκά ποτάμια. Οι μπλε κουκκίδες στον χάρτη αντιπροσωπεύουν φράγματα - μικρά φράγματα ποταμών που ανεβάζουν τη στάθμη του νερού και εκτρέπουν τη ροή του νερού.

Τα πιο πρόσφατα επίσημα στοιχεία από την ισπανική κυβέρνηση δείχνουν ότι μόνο πέντε μικρά φράγματα ή υδατοφράγματα καταργήθηκαν στην περιοχή της Βαλένθια μεταξύ 2000 και 2021.

Κατάλογος της ΜΚΟ Dam Removal Europe επιβεβαιώνει ότι μόνο πέντε φράγματα απομακρύνθηκαν στην πληγείσα περιοχή μέχρι το 2023.

Οι τοπικές αρχές διαβεβαιώνουν ότι τα φράγματα που απομακρύνονται είναι συχνά κατεστραμμένα και εκτός χρήσης και ανίκανα να αποθηκεύσουν την περίσσεια νερού.