«Άνοιγμα» της Ουγγαρίας για ξαναπάρει τα κονδύλια του Erasmus, όμως αγνοεί τα πρόστιμα του ΔΕΕ

Η Ουγγαρία έκανε ένα άνοιγμα για να διευθετήσει μια μακροχρόνια διαμάχη με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την πρόσβαση στα κονδύλια Erasmus+ και Horizon Europe, ενώ, παράλληλα, αρνείται να πληρώσει τα πρόστιμα που επέβαλε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για σοβαρές παραβιάσεις της νομοθεσίας περί ασύλου, τα οποία έχουν ήδη ανέλθει σε 360 εκατομμύρια ευρώ.

Η πρώτη διαμάχη χρονολογείται από τον Δεκέμβριο του 2022, όταν η Επιτροπή απέκλεισε περισσότερα από 30 ουγγρικά ιδρύματα, συμπεριλαμβανομένων 21 πανεπιστημίων, από τη λήψη κονδυλίων Erasmus και Horizon, λόγω της συμμετοχής προσώπων που συνδέονται με την κυβέρνηση στα διοικητικά τους συμβούλια και λόγω ανησυχιών σχετικά με την ακαδημαϊκή ελευθερία, τη διαφάνεια και τη σύγκρουση συμφερόντων.

Η Εθνοσυνέλευση της Ουγγαρίας ενέκρινε πρόσφατα τροποποίηση του νόμου που ρυθμίζει τα ιδρύματα διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων δημοσίου συμφέροντος (γνωστά ως "kekva" στα ουγγρικά), έναν ιδιαίτερο τύπο καταπιστευματικού ταμείου που μπορεί να εκτελεί δημόσιες λειτουργίες, όπως η εποπτεία των πανεπιστημίων. Αυτό ισχύει για τα επηρεαζόμενα ιδρύματα.

Η τροπολογία επιδιώκει να διαβεβαιώσει την Επιτροπή ότι οι υψηλόβαθμοι πολιτικοί θα αποκλείονται από το να συμμετέχουν στα διοικητικά συμβούλια και οι δηλώσεις συμφερόντων θα αξιολογούνται δεόντως. Η Βουδαπέστη προτίθεται να ενημερώσει τις Βρυξέλλες σχετικά με τον τροποποιημένο νόμο "τις επόμενες ημέρες", δήλωσε το βράδυ της Τρίτης ο Γιάνος Μπόκα, υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ουγγαρίας.

Η κοινοποίηση θα δώσει το έναυσμα για την αξιολόγηση της Επιτροπής προκειμένου να διαπιστωθεί εάν η τροποποιημένη νομοθεσία είναι αρκετή για την αντιμετώπιση των ανησυχιών και την επανέναρξη της ροής των κεφαλαίων.

"Φυσικά, είναι δυνατόν να υπάρξει λύση πριν από το τέλος του έτους", δήλωσε ο Ντιντιέ Ρέιντερς, Επίτροπος Δικαιοσύνης, ο οποίος μίλησε δίπλα στον Μπόκα μετά από υπουργική συνάντηση, προσθέτοντας: "Πρέπει να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει σωστή απάντηση σε όλες τις ανησυχίες μας".

Ο Ρέιντερς σημείωσε ότι τα προηγούμενα σχέδια που υπέβαλε η Ουγγαρία δεν είχαν αντιμετωπίσει τον κίνδυνο σύγκρουσης συμφερόντων στα διοικητικά συμβούλια των δημόσιων καταπιστευματικών ταμείων.

Ο αποκλεισμός από τα προγράμματα Erasmus και Horizon αποτελεί μέρος του μηχανισμού αιρεσιμότητας που έχει παγώσει 6,3 δισ. ευρώ σε κονδύλια της ΕΕ για την Ουγγαρία λόγω συστηματικών παρατυπιών στις δημόσιες συμβάσεις και την καταπολέμηση της διαφθοράς.

Τα 6,3 δισεκατομμύρια ευρώ περιλαμβάνονται σε ένα ευρύτερο πακέτο 11,7 δισεκατομμυρίων ευρώ κονδυλίων συνοχής που η Επιτροπή έχει ακινητοποιήσει λόγω των συνεχιζόμενων ελλείψεων στο κράτος δικαίου. Η Ουγγαρία δεν έχει πρόσβαση στο μεγαλύτερο μέρος του ταμείου ανάκτησης ύψους 10,4 δισ. ευρώ για παρόμοιους λόγους.

Την τελευταία φορά που η εκτελεστική εξουσία αποδέσμευσε χρήματα για την Ουγγαρία (10,2 δισ. ευρώ τον περασμένο Δεκέμβριο), αντιμετώπισε οργισμένες αντιδράσεις και μήνυση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ένας φουσκωμένος λογαριασμός

Εν τω μεταξύ, η Ουγγαρία αντιμετωπίζει έναν φουσκωμένο λογαριασμό ύψους τουλάχιστον 360 εκατ. ευρώ ως αποτέλεσμα της απόφασης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου (ΔΕΕ) που έκρινε ότι οι περιορισμοί της χώρας στα δικαιώματα ασύλου συνιστούν "πρωτοφανή" παραβίαση της νομοθεσίας.

Το ΔΕΚ επέβαλε πρόστιμο 200 εκατ. ευρώ που πρέπει να καταβληθεί εφάπαξ και πρόστιμο 1 εκατ. ευρώ για κάθε ημέρα που η χώρα συνεχίζει να αγνοεί την απόφαση.

Η Βουδαπέστη έχει αρνηθεί να καταβάλει οποιαδήποτε από τις δύο κυρώσεις, αγνοώντας τα περιοδικά αιτήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το τελευταίο από τα οποία εστάλη αυτή την εβδομάδα.

Η εκτελεστική εξουσία έχει ενεργοποιήσει μια ειδική δημοσιονομική διαδικασία για την αυτόματη αφαίρεση του ποσού των 200 εκατ. ευρώ από το μερίδιο που αναλογεί στην Ουγγαρία από τα κονδύλια της ΕΕ και θα μπορούσε σύντομα να κάνει το ίδιο εάν τα καθημερινά πρόστιμα δεν επιστραφούν εγκαίρως.

Καθώς η απόφαση εκδόθηκε στις 13 Ιουνίου, το συσσωρευμένο ποσό ανέρχεται σε περίπου 160 εκατ. ευρώ και συνεχίζει να αυξάνεται κάθε μέρα που περνά.

Οι συνομιλίες μεταξύ των Βρυξελλών και της Βουδαπέστης βρίσκονται σε εξέλιξη σχετικά με την εφαρμογή της απόφασης του ΔΕΚ, η οποία, αν τελικά γίνει σεβαστή, θα σταματήσει την καταμέτρηση των ημερήσιων προστίμων.

"Εναπόκειται τώρα στην Ουγγαρία να πληρώσει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να συμμορφωθεί με τις αποφάσεις", δήλωσε εκπρόσωπος της Επιτροπής αυτή την εβδομάδα.

Ο πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει προηγουμένως χαρακτηρίσει την απόφαση του ΔΕΚ "εξωφρενική και απαράδεκτη", υποστηρίζοντας ότι είναι προϊόν "δικαστικού ακτιβισμού".