Πώς το ΕΛΚ επιτρέπει τη νέα "πλειοψηφία της Βενεζουέλας" στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Η συμφωνία συνασπισμού που υπέγραψαν τα τρία κεντρώα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου - το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) και η Ανανέωση - ανοίγοντας το δρόμο για την έγκριση των επιτρόπων, σφράγισε τη δυνατότητα του ΕΛΚ να αλλάξει στάση και να συνεργαστεί με τα κόμματα της ακροδεξιάς.

Η λεγόμενη "δήλωση συνεργασίας της πλατφόρμας" δεν περιέγραφε την αποκλειστική συνεργασία μεταξύ των υπογραφόντων, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή σε όποιον εκτιμά "το κράτος δικαίου, μια φιλοουκρανική στάση και μια φιλοευρωπαϊκή προσέγγιση".

Όλα ξεκίνησαν με μια συμβολική ψηφοφορία, αλλά η τάση κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έγινε σαφής κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων έγκρισης των επιτρόπων και θα μπορούσε να διαμορφώσει την επόμενη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Δεν υπάρχει πλέον ενιαία πολιτική πλειοψηφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το ΕΛΚ έχει ήδη ψηφίσει μαζί με τις δεξιές ομάδες, ιδίως στον πρόσφατο κανονισμό για την αποψίλωση των δασών, όπου συμμάχησε με τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές (ECR), τους Πατριώτες για την Ευρώπη (PfE) και την Ευρώπη των Κυρίαρχων Εθνών (ESN), αντί να επιμείνει στους παραδοσιακούς εταίρους του, τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D) και τη φιλελεύθερη Ανανέωση της Ευρώπης, η οποία συνέβαλε στην εκλογή της Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν ως προέδρου της Επιτροπής τον Ιούλιο.

Σύμφωνα με ευρωβουλευτές και πηγές στο Κοινοβούλιο, η νέα συμφωνία επιτρέπει στον ηγέτη του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ να έχει και τα δύο. Από τη μία πλευρά, μπορεί να συμπορεύεται με το S&D και το Renew όταν τον βολεύει- από την άλλη, μπορεί να τους συντρίψει στο Κοινοβούλιο με τη βοήθεια των δεξιών δυνάμεων.

Η άνοδος της "πλειοψηφίας της Βενεζουέλας

Αυτή η μετατόπιση του ΕΛΚ προς τα δεξιά ήταν ήδη εμφανής κατά την προηγούμενη νομοθετική περίοδο: ιδίως στην αντίδραση κατά του λεγόμενου νόμου για την αποκατάσταση της φύσης, ενός νομοσχεδίου που αποσκοπούσε στην αποκατάσταση τουλάχιστον του 20% των υποβαθμισμένων φυσικών θαλάσσιων και χερσαίων περιοχών έως το 2030, το οποίο είχε σθεναρή αντίθεση από το ΕΛΚ και τις ομάδες της δεξιάς.

Το αποτέλεσμα των ευρωεκλογών, όπου οι δεξιές ομάδες αύξησαν σημαντικά τα ποσοστά τους στο ΕΚ, έκανε αυτή τη μετατόπιση πιο συχνή.

Τα εθνικιστικά και ευρωσκεπτικιστικά κόμματα σχημάτισαν την ομάδα των Πατριωτών PfE, η οποία είναι πλέον η τρίτη μεγαλύτερη ομάδα στην Ευρωπαϊκή Συνέλευση με 86 μέλη, ενώ η προκάτοχός της, η "Ταυτότητα και Δημοκρατία", ήταν η έκτη μεγαλύτερη ομάδα στην προηγούμενη συνέλευση. Η ECR αύξησε επίσης ελαφρώς τους ευρωβουλευτές της, ξεπερνώντας την Ανανεωτική Ευρώπη ως τέταρτη μεγαλύτερη ομάδα, και σε αυτές προστέθηκε στο Κοινοβούλιο η νέα ακροδεξιά δύναμη ESN.

Το ένα τέταρτο του Κοινοβουλίου κάθεται πλέον πιο δεξιά από το ΕΛΚ, δίνοντας στη μεγαλύτερη ομάδα του Κοινοβουλίου έναν κεντρικό ρόλο και την αριθμητική δυνατότητα να δημιουργήσει διαφορετικές πλειοψηφίες, ταλαντευόμενες τόσο προς τα αριστερά όσο και προς τα δεξιά της αίθουσας.

Το πρώτο τέτοιο επεισόδιο έλαβε χώρα τον Οκτώβριο, όταν οι δεξιοί ευρωβουλευτές ενώθηκαν για να αναγνωρίσουν τον Edmundo González ως πρόεδρο της Βενεζουέλας σε ένα συμβολικό, μη δεσμευτικό ψήφισμα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το ψήφισμα εγκρίθηκε με 309 ψήφους, 201 κατά και 12 αποχές, λειτουργώντας σαν σφήνα στον φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό των κεντρώων ομάδων του Κοινοβουλίου που επανεκλέγει την Ούρσουλα Φον Ντερ Λαιεν ως πρόεδρο της Επιτροπής. Η ομάδα των Φιλελευθέρων, το Renew Europe, που συμφωνούσε με την αξία της αναγνώρισης του González, αρνήθηκε να το ψηφίσει μαζί με τις ριζοσπαστικές δεξιές δυνάμεις.

Η αποκαλούμενη "πλειοψηφία της Βενεζουέλας" που προέκυψε διπλασίασε τις απόψεις της λίγες ημέρες αργότερα για το ίδιο θέμα, όταν ο Εντμούντο Γκονζάλεθ και η άλλη ηγέτιδα της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας Μαρίνα Κορίνα Ματσάδο κέρδισαν το Βραβείο Ζαχάρωφ του Κοινοβουλίου, το οποίο απονέμεται σε άτομα αφιερωμένα στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας της σκέψης.

Η Ματσάδο και ο Γκονζάλες προτάθηκαν από κοινού για το βραβείο από το ΕΛΚ και υποστηρίχθηκαν στην τελική ψηφοφορία από το ECR και το PfE, αφού ο υποψήφιος του τελευταίου, ο δισεκατομμυριούχος της τεχνολογίας Έλον Μασκ, αποκλείστηκε από τον κατάλογο των υποψηφίων.

Τον Νοέμβριο, ένα πιο ουσιαστικό ζήτημα αποφασίστηκε από μια πλήρη δεξιά πλειοψηφία, καθώς ο νόμος της ΕΕ για την αποψίλωση των δασών αναβλήθηκε και αμβλύνθηκε από το Κοινοβούλιο. Οι τροπολογίες που κατέθεσε το ΕΛΚ με στόχο τη μείωση των επιβαρύνσεων για τους εισαγωγείς υποστηρίχθηκαν από το ECR, το PfE και το ESN. Οι φιλελεύθεροι ευρωβουλευτές της Renew Europe ήταν διχασμένοι, ενώ τα αριστερά κόμματα ψήφισαν κατά.

Η μεταβλητή πλειοψηφία στο ΕΚ σημαίνει διπλή πορεία για την Επιτροπή

Ενώ το ΕΛΚ δεν έχει ποτέ περιγράψει δημοσίως κάποια δομημένη συνεργασία με τις δεξιές δυνάμεις, η ομάδα έχει πάρει de facto το μέρος του ECR υπερασπιζόμενη την ανάθεση της θέσης του αντιπροέδρου στον συντηρητικό Raffaele Fitto, από τους Αδελφούς της Ιταλίας.

Σοσιαλιστές και φιλελεύθεροι ήθελαν να στερήσουν από τον Ιταλό την αντιπροεδρία, αλλά συμβιβάστηκαν με μερικές γραμμές διαφωνίας στην επιστολή αξιολόγησης. Ο επικεφαλής του ΕΛΚ Μάνφρεντ Βέμπερ υπερασπίστηκε επανειλημμένα την επιλογή λόγω της σημασίας της Ιταλίας ως χώρας.

Ο Αλμπέρτο Αλεμάνο, καθηγητής του δικαίου της ΕΕ στο HEC Paris, δήλωσε ότι η νέα Επιτροπή της ΕΕ θα βασίζεται κατά περίπτωση στην κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ανάλογα με το θέμα πολιτικής που υποβάλλεται στο Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. «Για πρώτη φορά στην ιστορία, η Επιτροπή δεν θα βασίζεται αποκλειστικά στον κυρίαρχο συνασπισμό υπέρ της ΕΕ που κυβερνά την ΕΕ από τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες», δήλωσε στο Euronews.

Σε ορισμένα θέματα οι απόψεις του ΕΛΚ συγκλίνουν με τα κόμματα που βρίσκονται πιο δεξιά. Η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μπορεί να επωφεληθεί από αυτό για να περάσει κάποιες από τις πιο συντηρητικές πολιτικές της. «Μπορούμε εύλογα να περιμένουμε ότι η Επιτροπή της Φον Ντερ Λάιεν θα στραφεί προς τα δεξιά για να κερδίσει υποστήριξη για τις μεταναστευτικές μεταρρυθμίσεις της και την αποπράσινη πολιτική της για το κλίμα και το περιβάλλον», δήλωσε ο Αλεμάνο.

Όσον αφορά τις διατάξεις της Πράσινης Συμφωνίας, ένα πιθανό σημείο αντιπαράθεσης θα μπορούσε να είναι η απαγόρευση της πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρα εσωτερικής καύσης στην ΕΕ από το 2035, μια αιτία για τις δεξιές δυνάμεις. Στην προηγούμενη νομοθετική περίοδο, το ΕΛΚ υποστήριξε κάποιες εξαιρέσεις και ευελιξία στον κανονισμό.

Όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική, η "πλειοψηφία της Βενεζουέλας" μπορεί να συνεργαστεί ξανά για την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και να πιέσει για περισσότερες συμφωνίες με τις χώρες διέλευσης και προέλευσης των μεταναστών.

Οι πρώτες ενδείξεις για αυτό φάνηκαν όταν οι δεξιοί νομοθέτες ψήφισαν υπέρ της χρηματοδότησης των "εξωτερικών φυσικών φραγμών" στο πλαίσιο του προϋπολογισμού της ΕΕ για το 2025. Σε αυτή την περίπτωση, το ΕΛΚ υποστήριξε μια τροπολογία στο ψήφισμα για τον προϋπολογισμό, που κατέθεσαν οι ευρωβουλευτές Αλεξάντερ Γιουνμπλουθ (Γερμανία) και Στανισλαβ Τουσκα (Πολωνία), αμφότεροι από το ESN, αν και το ψήφισμα στο σύνολό του καταψηφίστηκε στη συνέχεια από το Σώμα.

Ο καθηγητής Αλεμάνο πιστεύει ότι η φιλοευρωπαϊκή κεντρώα πλειοψηφία του Κοινοβουλίου θα εξακολουθήσει να είναι απαραίτητη για να περάσουν οι πιο κύριες πολιτικές, από την ανταγωνιστικότητα έως την άμυνα. Αλλά χωρίς μια πραγματικά δεσμευτική συμφωνία συνασπισμού που να αναγκάζει το ΕΛΚ να τηρήσει τις συμφωνημένες πολιτικές προτεραιότητες, θα είναι αδύνατο να αποφευχθεί η προσέγγιση διπλής κατεύθυνσης κατά μήκος του νομοθετικού σώματος.

«Ο μόνος τρόπος για τους σοσιαλιστές και τους φιλελεύθερους να θέσουν την Επιτροπή προ των ευθυνών της είναι μια πρόταση μομφής», σύμφωνα με τον Αλεμάνο. Αν και οι Συνθήκες επιτρέπουν αυτόν τον μηχανισμό, δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ και θα απαιτούσε πλειοψηφία δύο τρίτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Αλλά οι σοσιαλιστές, οι φιλελεύθεροι και οι αριστερές δυνάμεις του Κοινοβουλίου αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το ήμισυ του συνόλου.