Τελευταία ευκαιρία: Η ιστορία της οδυνηρής εκκένωσης των Ουκρανών αμάχων

Με σχεδόν 200.000 ακόλουθους στο Instagram, πρέπει να περιηγηθεί κανείς σε εκατοντάδες βίντεο και φωτογραφίες κατεστραμμένων ουκρανικών πόλεων για να δει πώς ήταν η ζωή του Ντένις Χρίστοφ πριν από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας.

Σόουμαν και παρουσιαστής στην τηλεόραση και το YouTube, ο Χρίστοφ συνήθιζε να διασκεδάζει τον κόσμο. Τώρα τους σώζει από τα πιο επικίνδυνα σημεία των μετώπων.

Το Euronews συνάντησε τον Χρίστοφ στις Βρυξέλλες για να μιλήσει για το έργο του εν μέσω του συνεχιζόμενου πολέμου της Μόσχας και για αυτό που ο ίδιος αποκαλεί το νέο "ταξιδιωτικό σόου" εν καιρώ πολέμου.

Ο Χρίστοφ εγγράφηκε εθελοντής από τις πρώτες κιόλας ημέρες της πλήρους εισβολής τον Φεβρουάριο του 2022. Λέει ότι δεν γνωρίζει πόσους ανθρώπους διέσωσε- αντίθετα, υπολόγισε την απόσταση που κάλυψε σε όλη την Ουκρανία σε σχεδόν τρία χρόνια - που ανέρχεται σε πάνω από 1 εκατομμύριο χιλιόμετρα.

Όταν τον ρωτούν αν θυμάται πόσους ανθρώπους δεν εκκένωσε, ο Χρίστοφ λέει ότι θυμάται τον καθένα από αυτούς. "Τα πρόσωπά τους και οι πληροφορίες γι' αυτούς είναι αποθηκευμένα τόσο στο τηλέφωνό μου όσο και χαραγμένα στη μνήμη μου", συλλογίζεται.

Τα μέρη στα οποία ταξιδεύει είναι τόσο κοντά στις γραμμές του μετώπου που συχνά δεν υπάρχει κάλυψη κινητής τηλεφωνίας ή σύνδεση στο διαδίκτυο. Ο Χρίστοφ έρχεται τακτικά σε επαφή με μέλη της οικογένειάς του, τα οποία βρίσκουν τον αριθμό τηλεφώνου του και τον καλούν, εκλιπαρώντας να απομακρύνουν τους αγαπημένους τους από την πόλη και τα χωριά όπου δεν έχει απομείνει σχεδόν τίποτα.

Έχει αναγκαστεί να επιστρέψει μερικές φορές, όταν οι λίγοι άνθρωποι που παρέμειναν μετά τις οργανωμένες μαζικές εκκενώσεις εξακολουθούν να αρνούνται να εγκαταλείψουν ό,τι έχει απομείνει από τα σπίτια και τις κατοικίες τους.

Συνήθως, οι άνθρωποι αυτοί δεν βγαίνουν από το υπόγειο, το οποίο χρησιμεύει ως καταφύγιο από τους συνεχείς βομβαρδισμούς, και δεν έχουν καν επίγνωση της καμένης γης γύρω τους, λέει ο Χρίστοφ.

Γιατί μένουν και γιατί δεν φεύγουν όταν είναι ακόμη σχετικά ασφαλείς;

Η ιστορία ενός «πεισματάρη παππού»

Αυτοί οι άνθρωποι, λέει ο Χρίστοφ, δεν έχουν καμία σχέση με τον έξω κόσμο και τις οικογένειές τους και δεν αντιλαμβάνονται καν το μέγεθος του κινδύνου και της καταστροφής.

Όταν ο Ντένις και εθελοντές σαν κι αυτόν έρχονται να βοηθήσουν ρισκάροντας τη ζωή τους, οι άνθρωποι στην πραγματικότητα συχνά λένε όχι. Αυτό σημαίνει ότι οι εθελοντές πρέπει να επιστρέφουν επανειλημμένα, προσπαθώντας να πείσουν τους ανθρώπους να απομακρυνθούν. Όταν οι ρωσικές δυνάμεις πλησιάζουν, μπορεί να απομένουν μέρες, αν όχι ώρες, για να διαφύγουν.

"Πήγα δύο φορές για να εκκενώσω έναν ηλικιωμένο άνδρα, είπε όχι και τις δύο φορές. Τον αποκάλεσα "ο πεισματάρης παππούς μου". Όταν ήρθα για τρίτη φορά, τελικά συμφώνησε να εκκενωθεί", θυμάται ο Χρίστοφ.

"Ήταν αργά. Έπρεπε να είχε εκκενωθεί νωρίτερα, αλλά τουλάχιστον κατάφερε να εκκενωθεί κάπως εγκαίρως".

Ο οικισμός Κισλίβκα, στην περιοχή Κουπιάνσκ της περιφέρειας Χάρκοβο, όπου ο Χρίστοφ πήγε τρεις φορές, έχει έκτοτε καταστραφεί και καταληφθεί πλήρως από τα ρωσικά στρατεύματα.

Γιατί οι άνθρωποι αρνούνται να εκκενώσουν την περιοχή; Ο Χρίστοφ λέει ότι ο ηλικιωμένος άνδρας του το εξήγησε: "Τον ρώτησα γιατί δεν συμφώνησε να φύγει τις δύο πρώτες φορές. Και μου είπε ότι δεν ήθελε να είναι βάρος για τα παιδιά του. Αυτό είναι όλο".

Ο Χρίστοφ λέει ότι οι άνθρωποι συνήθως αντιλαμβάνονται τον πόλεμο όταν είναι πολύ αργά, και στην αρχή, απλά δεν πιστεύουν ότι είναι πραγματικός, "δεν πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να πεθάνει κανείς στο δρόμο για το τοπικό κατάστημα".

Τις πρώτες ημέρες και εβδομάδες της πλήρους εισβολής της Ρωσίας το 2022, ο Χρίστοφ είδε πολλούς ρωσικούς ισχυρισμούς ότι τα πλάνα από τις πυραυλικές επιθέσεις και τους βομβαρδισμούς εναντίον αμάχων δεν ήταν αληθινά.

"Έγραφαν ότι όλα αυτά είναι ψεύτικα, ότι ήταν σκηνοθετημένα. Τότε ήταν που αποφάσισα να κινηματογραφώ και να καταγράφω ό,τι βλέπω", εξηγεί ο Χρίστοφ.

Για τον λόγο αυτό πιστεύει ότι είναι ζωτικής σημασίας η παραγωγή ντοκιμαντέρ για τον πόλεμο το συντομότερο δυνατό.

"Θα δώσουν πολλές απαντήσεις και θα θέσουν υπό αμφισβήτηση πολλά περιεχόμενα της ρωσικής προπαγανδιστικής μηχανής", εξηγεί ο Χρίστοφ, παρόλο που η ομάδα του "προσπαθεί να μαζευτεί για να φτάσει στο μοντάζ και την παραγωγή, γιατί είναι πολύ δύσκολο συναισθηματικά ακόμη και να δουλέψει κανείς πάνω σε αυτό".

«Το 1% του πολέμου»

Ο Χρίστοφ δεν έχει συνεργείο- τα πάντα βιντεοσκοπούνται με το τηλέφωνό του και μια κάμερα GoPro βρίσκεται στο τακτικό κράνος του. Δεν υπάρχει ούτε φιλτράρισμα ούτε λογοκρισία. Λέει ότι η ιδέα είναι να δείξει την ωμή πραγματικότητα της εκκένωσης των αμάχων στον πόλεμο.

Εκατοντάδες ώρες υλικού μετατρέπονται τώρα σε ένα ντοκιμαντέρ, το "One Percent of War".

Η ταινία αφηγείται την ιστορία των εκκενώσεων από την Αβντίιβκα, την πόλη στην περιοχή του Ντονέτσκ, την οποία κατέλαβε η Ρωσία στα μέσα Φεβρουαρίου του τρέχοντος έτους.

Το "One Percent of War" δείχνει ιστορίες από την εκκένωση ενός βαριά τραυματισμένου Ουκρανού στρατιώτη, ενός χωρικού που ήταν ο μόνος που είχε μείνει στο δρόμο, το πτώμα μιας νεκρής Ουκρανής και του φροντιστή της, ακόμη και ζώων.

Ο Χρίστοφ λέει ότι όταν κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους συμφώνησαν τελικά να εκκενώσουν, υπήρχε μόνο ένας δρόμος και λίγες μέρες ή ακόμα και ώρες για να τα καταφέρουν.

Στην κάμερα, ένας από τους εκκενωμένους πολίτες που διέσωσε ο Χρίστοφ από την Αβντίιβκα του είπε ότι ήθελε να πάει στο Ποκρόβσκ για να δει την οικογένειά του.

Μισό χρόνο μετά την κινηματογράφηση αυτής της ιστορίας, το Ποκρόβσκ είναι πλέον το πιο επικίνδυνο τμήμα της μετωπικής γραμμής, καθώς οι ρωσικές δυνάμεις πλησιάζουν τον οικισμό μετά από μήνες συνεχών βομβαρδισμών.

Από έναν πληθυσμό 60.000 κατοίκων πριν από τον πόλεμο, οι περισσότεροι άμαχοι έχουν απομακρυνθεί από εδώ. Ωστόσο, Ουκρανοί αξιωματούχοι λένε ότι περίπου 11.000 άνθρωποι παραμένουν ακόμη στο Ποκρόβσκ, το οποίο, όπως και η Αβντίιβκα, μετατρέπεται σε καμένη γη. Αντίθετα, πολλοί άμαχοι πιθανότατα συνειδητοποιούν ότι δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου χρόνος ή δρόμοι για να εκκενώσουν το χωριό.

Αυτό σημαίνει ότι ο Χρίστοφ και εθελοντές σαν κι αυτόν ρισκάρουν για άλλη μια φορά τη ζωή τους για την τελευταία ευκαιρία να εκκενώσουν τους εναπομείναντες πολίτες.