Μπορεί η ΕΕ να διασφαλίσει φάρμακα κρίσιμης σημασίας;

Μια συνεχής ροή προβλημάτων εφοδιασμού έχει διαταράξει τις παραδόσεις φαρμάκων ζωτικής σημασίας - από θεραπείες ορμονικής υποκατάστασης και χημειοθεραπείες για τον καρκίνο έως φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της νεότερης κατηγορίας διαβήτη.

Ορισμένες από αυτές τις ελλείψεις υποχωρούν τώρα, όμως άλλες είναι πιο επίμονες.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στην κορυφή της ατζέντας της πολιτικής υγείας της ΕΕ βρίσκεται η πράξη για τα φάρμακα κρίσιμης σημασίας. Ανακοινώθηκε ως προτεραιότητα της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αλλά στη συνέχεια δεν κατάφερε να ενταχθεί στον κατάλογο εκκρεμών εργασιών της Επιτροπής μέχρι τον Μάρτιο του 2025. Ωστόσο, ο Gerardo Fortuna, ο οποίος καλύπτει την πολιτική υγείας για το Euronews, αναφέρει ότι η πράξη πιθανότατα θα έρθει κάποια στιγμή μέσα στο έτος.

Η πράξη θα έχει ως στόχο την αντιμετώπιση των ελλείψεων που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19, την παραγωγή, τη διανομή, τη συσσώρευση αποθεμάτων και τις κοινές προμήθειες στην ΕΕ, καθώς και την καλύτερη συνεργασία μεταξύ των εθνικών διοικήσεων, των φαρμακευτικών, της κοινωνίας των πολιτών και της επιστημονικής κοινότητας.

Με απλά λόγια: αφορά τη διαθεσιμότητα φαρμάκων κρίσιμης σημασίας πριν και κατά τη διάρκεια υγειονομικών κρίσεων.

Μιλάμε για βασικά φάρμακα όπως αντιβιοτικά, ινσουλίνη και παυσίπονα. Όμως ο κατάλογος θα μπορούσε εύκολα να είναι πολύ μεγαλύτερος.

Γιατί προκύπτουν ελλείψεις φαρμάκων; Οι λόγοι είναι πολλοί: γεωπολιτικοί παράγοντες, όπως η πανδημία COVID, ο πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας ή το Brexit, μια ξαφνική αύξηση της ζήτησης εξαιτίας της ταχείας διάδοσης μιας συγκεκριμένης ασθένειας ή μια ξαφνική μείωση της προσφοράς λόγω ανακλήσεων ή προβλημάτων ποιότητας.

Όποιος και αν είναι ο λόγος της έλλειψης, αυτή φέρνει τους ασθενείς σε πολύ δυσάρεστη θέση, καθώς τα προβλήματα εφοδιασμού με φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν απογοήτευση και απελπισία.

Και για αυτόν τον λόγο οι φορείς χάραξης πολιτικής αποφάσισαν να δράσουν.

Επικεφαλής της προσπάθειας υπέρ της πράξης για τα φάρμακα κρίσιμης σημασίας σε επίπεδο ΕΕ ήταν ο Βέλγος υπουργός Δημόσιας Υγείας Frank Vandenbroucke. Αυτό που προκάλεσε την πολιτική πρωτοβουλία ήταν η εμπειρία με την Covid-19, «μια από τις χειρότερες ελλείψεις που είχαμε ποτέ», δήλωσε στο Euronews. «Και έτσι, πράγματι, ζητήσαμε μια πρωτοβουλία της ΕΕ τον Μάιο του 2023 και 23 κράτη μέλη της ΕΕ συνέπραξαν μαζί μας - γεγονός που καταδεικνύει ότι αυτό ήταν ένα διαρθρωτικό πρόβλημα που υπήρχε παντού.»

Η νέα νομοθεσία θα πρέπει να εστιάσει σε εκείνα τα φάρμακα που έχουν υψηλό κίνδυνο ελλείψεων και στα οποία υπάρχουν προβλήματα στην αλυσίδα εφοδιασμού, αναφέρει ο Vandenbroucke, προσθέτοντας: «Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να πραγματοποιηθεί έλεγχος σε φάρμακα κρίσιμης σημασίας, να εξεταστούν τα τρωτά σημεία».

Οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει επίσης «να προσπαθούν να βοηθούν η μία την άλλη και όχι να προσπαθούν να κάνουν δυσκολότερη τη ζωή των άλλων μελών», δήλωσε ο Vandenbroucke. «Θα πρέπει να υπάρχει προσοχή στη συσσώρευση αποθεμάτων σε εθνικό επίπεδο - όταν ένα κράτος μέλος προσπαθεί να προστατευτεί με εθνικό απόθεμα, αυτό μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα σε άλλα κράτη μέλη. Επομένως, είναι πολύ σημαντικός ο συντονισμός του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα εθνικά αποθέματα και τα εθνικά μέτρα προστασίας.»

Τέλος, η πράξη για τα φάρμακα κρίσιμης σημασίας θα πρέπει να αντιμετωπίσει την εξάρτηση από άλλες χώρες. Αυτήν τη στιγμή, το 70% έως 80% των φαρμακευτικών προϊόντων της Ευρώπης εξαρτάται από την παραγωγή σε χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, δήλωσε ο Vandenbroucke. Για αυτόν τον λόγο η ΕΕ θα πρέπει να διαφοροποιήσει τις διεθνείς συνεργασίες της. 

Η πράξη για τα φάρμακα κρίσιμης σημασίας θα σχεδιαστεί έτσι ώστε να πλησιάσει όσο το δυνατόν περισσότερο σε αυτόν τον στόχο - προς όφελος εκατομμυρίων ασθενών στην Ευρώπη.

Δημοσιογράφος: Stefan Grobe

Παραγωγή περιεχομένου: Pilar Montero López

Παραγωγή βίντεο: Zacharia Vigneron

Γραφικά: Loredana Dumitru

Συντονισμός σύνταξης: Ana Lázaro Bosch και Jeremy Fleming-Jones