Μακρόν, Κόστα, Μελόνι: Ποιος πρέπει να πάρει τη θέση της Ευρώπης στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων;

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες που ζητούν θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με την Ουκρανία, τη Ρωσία και τις ΗΠΑ δεν έχουν αρχίσει να συζητούν ποιος θα μπορούσε να τους εκπροσωπήσει, δήλωσαν διπλωματικές πηγές στο Euronews.

Ωστόσο, πηγή της ΕΕ επιβεβαίωσε στο Euronews ότι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα "έχει ξεκινήσει μια διαδικασία διμερών διαβουλεύσεων" με τους ηγέτες των 27 κρατών μελών για να επεξεργαστεί τι είναι διατεθειμένοι να κάνουν όσον αφορά στη βοήθεια προς την Ουκρανία και τις θέσεις τους σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας.

"Το Coreper ενημερώθηκε χθες το βράδυ για την πρωτοβουλία", δήλωσε η πηγή στο Euronews, αναφερόμενη στο φόρουμ των διπλωματών του μπλοκ που εδρεύει στις Βρυξέλλες.

Το Euronews αντιλαμβάνεται ότι το θέμα του διορισμού ενός Ευρωπαίου Ειδικού Απεσταλμένου, όπως ζήτησε η Ουκρανία, θα μπορούσε να συζητηθεί κατά τη διάρκεια των συνομιλιών που έχει ο Κόστα με τους ηγέτες.

Οι αρχικές συνομιλίες μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας πραγματοποιήθηκαν στο Ριάντ την Τρίτη, έξι ημέρες μετά την ανακοίνωση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, μετά από μια "μακρά και εξαιρετικά παραγωγική" τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ότι ο διάλογος θα ξεκινήσει "αμέσως".

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και οι ηγέτες της ΕΕ, οι οποίοι μέχρι στιγμής έχουν παραμεριστεί από τη διαδικασία, καταδίκασαν σε μεγάλο βαθμό τις διμερείς συνομιλίες και απαίτησαν να συμμετάσχουν τόσο η Ουκρανία όσο και η Ευρώπη.

«Κανένα όνομα στο τραπέζι»

Το Κίεβο προέτρεψε την ΕΕ να διορίσει επειγόντως έναν ειδικό απεσταλμένο, όπως έκαναν οι ΗΠΑ με τον στρατηγό Κιθ Κέλογκ.

"Θα πρέπει να ληφθεί γρήγορα μια απόφαση", δήλωσε ο Ιγκόρ Ζόφκα, αναπληρωτής επικεφαλής του γραφείου του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο Bloomberg νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. "Ελπίζω αμέσως μετά τη συνάντηση στο Παρίσι. Πρέπει να δράσουμε, όχι να αντιδράσουμε".

Όμως, παρά τις δύο εσπευσμένα οργανωμένες συναντήσεις στο Μόναχο και το Παρίσι μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών και των ηγετών αντίστοιχα, το θέμα δεν έχει τεθεί, όπως επιβεβαίωσαν τρεις διπλωμάτες στο Euronews.

"Δεν υπάρχουν ονόματα που να βρίσκονται στο προσκήνιο. Αυτό δεν είναι ένα σχετικό ζήτημα. Δεν πρόκειται για εγωισμούς ατόμων, αλλά για συμφέροντα. Έτσι, πρώτα πρέπει να εργαστούμε σε μια κοινή θέση για το τι θέλουμε, αντί να συζητάμε ποιος θα πρέπει να παρουσιάσει αυτή τη θέση", δήλωσε στο Euronews ένας διπλωμάτης, υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Η άτυπη συνάντηση στο Παρίσι τη Δευτέρα, που φιλοξενήθηκε από τον Γάλλο Εμανουέλ Μακρόν και στην οποία συμμετείχαν οι ηγέτες της Γερμανίας, της Βρετανίας, της Ιταλίας, της Πολωνίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας, της Δανίας, καθώς και οι επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΝΑΤΟ, απέτυχε να παράσχει σαφήνεια σχετικά με το ποιες κοινές εγγυήσεις ασφαλείας είναι διατεθειμένα να παράσχουν τα ευρωπαϊκά έθνη στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής διαδικασίας.

Δεν αναφέρθηκε επίσης το ζήτημα του ποιος θα πρέπει να εκπροσωπεί την Ευρώπη κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, επιβεβαίωσαν στο Euronews τρία άτομα με γνώση του θέματος.

Ο Μακρόν διοργάνωσε και μία τηλεδιάσκεψη με ηγέτες άλλων χωρών της ΕΕ (αναμεσά τους και την Ελλάδα) και της Νορβηγίας.

Πολύ λίγα, πολύ αργά;

Για τους εμπειρογνώμονες με τους οποίους επικοινώνησε το Euronews, η Ευρώπη λίγο πολύ απέκλεισε τον εαυτό της, καθώς δεν προετοιμάστηκε για τις συνομιλίες νωρίτερα, μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Μπάιντεν -όταν οι σχέσεις με την Ουάσινγκτον ήταν λιγότερο συγκρουσιακές- ή κατά το τρίμηνο που μεσολάβησε μεταξύ της επανεκλογής και της ορκωμοσίας του Τραμπ.

"Νομίζω ότι η ΕΕ ή ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη θα έπρεπε να είχαν προτείνει συνομιλίες πριν ο Τραμπ ξεκινήσει την πρωτοβουλία του, ενδεχομένως με άλλα, μη ευρωπαϊκά κράτη", δήλωσε στο Euronews ο Claude-France Arnould, πρώην Γάλλος διπλωμάτης και ειδικός σύμβουλος του προέδρου για ευρωπαϊκές υποθέσεις στο Γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (IFRI).

"Δεν θα βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου θα προσπαθήσουμε να αγοράσουμε μια θέση προσπαθώντας να προσφέρουμε ανάπτυξη στρατευμάτων ή χρήματα σε ένα πλαίσιο που δεν αποφασίζουμε εμείς", πρόσθεσε.

Όταν το Euronews διερεύνησε απόψεις σχετικά με το ποιος θα έπρεπε να λάβει πρόσκληση εάν παραταθεί μια θέση στο τραπέζι, ο Αντόνιο Κόστα και η Ύπατη Εκπρόσωπος του μπλοκ, Κάγια Κάλας, ήρθαν στην κορυφή των προτιμήσεων λόγω των ευθυνών που τους αναθέτουν οι αντίστοιχοι ρόλοι τους.

Η Αρμίντα Φαν Ράι, επικεφαλής του ευρωπαϊκού προγράμματος του Chatham House, προτιμά τον Κόστα έναντι της Κάλας, υποστηρίζοντας ότι "ίσως είναι σε καλύτερη θέση να εκπροσωπήσει τα κράτη μέλη σε αυτό το θέμα", δεδομένου ότι ο ρόλος του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είναι να συμβάλλει στη δημιουργία συναίνεσης μεταξύ των πρωτευουσών της ΕΕ.

Ο Κόστα, καθώς και η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αναφέρθηκαν επίσης ως πιθανοί διαπραγματευτές από τον Σβεν Μπίσοπ, διευθυντή του προγράμματος "Η Ευρώπη στον κόσμο" στο Ινστιτούτο Egmont.

"Νομίζω ότι η ΕΕ ως τέτοια πρέπει να είναι εκεί, διότι η απόφαση να συνεχιστεί η αίτηση ένταξης της Ουκρανίας (αν αυτό αποφασίσουμε) είναι στρατηγικής σημασίας", δήλωσε στο Euronews.

"Αλλά μόνο τα κράτη μπορούν να παράσχουν στην Ουκρανία μια εγγύηση ασφαλείας, οπότε ίσως ο (Βρετανός πρωθυπουργός Κίρ) Στάρμερ και ο Μακρόν, οι δύο ευρωπαϊκές πυρηνικές δυνάμεις και/ή ο (Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ) Τουσκ, καθώς η Πολωνία έχει τώρα τον μεγαλύτερο στρατό στην Ευρώπη" και αυτή τη στιγμή κατέχει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ, πρόσθεσε.

«Ατυχής» χρονική στιγμή

Ωστόσο, για την Φαn Ράι, είναι πιθανό να είναι δύσκολο για τους ηγέτες της ΕΕ να διορίσουν κάποιον δικό τους, λόγω φόβων ότι θα ευνοήσει τα δικά του εθνικά συμφέροντα ή θέσεις.

Ο Μακρόν, για παράδειγμα, έχει προηγουμένως εκφράσει την προθυμία του να στείλει ειρηνευτικά στρατεύματα στην Ουκρανία, πρόταση που άλλα κράτη μέλη έχουν απορρίψει. Το άστρο του φθίνει επίσης λόγω της αδύναμης θέσης του στο εσωτερικό της Γαλλίας.

Επιπλέον, στο παρελθόν προσπάθησε, και απέτυχε, να μεσολαβήσει σε διαπραγματεύσεις μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσινγκτον κατά τη διάρκεια της πρώτης προεδρίας του Τραμπ, και επικρίθηκε κατά τη διαδικασία από τον Αμερικανό ηγέτη.

Η Ιταλίδα Τζιόρτζια Μελόνι, η οποία θεωρείται ότι έχει την εύνοια του Τραμπ, αφού προσκλήθηκε και παρακολούθησε την ορκωμοσία του, θα μπορούσε να είναι υποψήφια. Αλλά παρόλο που είναι φιλο-ουκρανική, φιλο-ΕΕ και φιλο-ΝΑΤΟ, κάτι που θα ήταν βασικό για να συγκεντρώσει την υποστήριξη των περισσότερων κρατών μελών της ΕΕ, οι χαμηλές αμυντικές δαπάνες της Ιταλίας -δεν φτάνει τον στόχο του ΝΑΤΟ για το 2% του ΑΕΠ- και το γεγονός ότι δεν θεωρείται ένας ισχυρός στρατιωτικός παίκτης θα μπορούσαν να την αποκλείσουν από την Ουάσινγκτον.

Η χρονική συγκυρία είναι ακόμη πιο «ατυχής«, σημείωσε η Φαν Ράι, καθώς αυτό συμβαίνει εν μέσω μιας προεκλογικής εκστρατείας στη Γερμανία που θα ολοκληρωθεί στις 23 Φεβρουαρίου.

Ο Φρίντριχ Μερτς, ο ηγέτης της συντηρητικής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), είναι ευρέως υποψήφιος να αντικαταστήσει τον Όλαφ Σολτς στην καγκελαρία.

Οι θέσεις του σχετικά με την Ουκρανία και την άμυνα φαίνεται να ευθυγραμμίζονται περισσότερο με εκείνες του Μακρόν, γεγονός που θα μπορούσε να δει τα δύο κράτη μέλη, τα οποία συχνά περιγράφονται ως η ατμομηχανή της ΕΕ, να αρχίσουν να συνεργάζονται και πάλι μετά τη διάλυση της σχέσης Μακρόν και Σολτς. Ωστόσο, θα μπορούσαν να χρειαστούν μήνες συνομιλιών συνασπισμού προτού εγκαθιδρυθεί μια νέα γερμανική κυβέρνηση.

Δεν είναι επίσης σαφές εάν το Ηνωμένο Βασίλειο ή άλλα κράτη εκτός ΕΕ θα συμφωνήσουν να συσπειρωθούν πίσω από την επιλογή του μπλοκ ή θα απαιτήσουν τις δικές τους θέσεις.

Όλα αυτά μαζί σημαίνουν ότι "είναι τόσο απίθανο να υπάρξει ένα πρόσωπο που θα εκπροσωπεί την Ευρώπη ή την ΕΕ σε αυτές τις συζητήσεις", δήλωσε η Φαν Ράι.

Ο Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, και ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, δήλωσαν και οι δύο αυτή την εβδομάδα ότι δεν προβλέπουν την εμπλοκή της Ευρώπης, με τον Ρούμπιο να δηλώνει ότι η ΕΕ θα μπορούσε να εμπλακεί όταν συζητηθεί το θέμα της ανακούφισης από τις κυρώσεις.

Οι πρεσβευτές της ΕΕ ενέκριναν την Τετάρτη ένα 16ο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας για τον πόλεμο της στην Ουκρανία, με στόχο μεταξύ άλλων το αλουμίνιο και τον λεγόμενο σκιώδη στόλο πετρελαιοφόρων της Μόσχας.