Σύστημα εισόδου/εξόδου στην ΕΕ: Ποιες οι συνέπειες για τους ταξιδιώτες;

Οι υπήκοοι τρίτων χωρών θα υποχρεούνται σύντομα σε σάρωση των δακτυλικών τους αποτυπωμάτων και σε φωτογράφιση του προσώπου τους κατά την άφιξή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι Ευρωπαίοι υπουργοί έδωσαν την Τετάρτη το πράσινο φως για τη σταδιακή έναρξη λειτουργίας του ψηφιακού συστήματος διαχείρισης των συνόρων της ΕΕ, που είναι γνωστό ως σύστημα εισόδου/εξόδου, το οποίο θα καταγράφει τα βιομετρικά δεδομένα των μη Ευρωπαίων επισκεπτών κατά την άφιξή τους.

"Η Ευρώπη θέτει έτσι σε εφαρμογή το πιο τεχνολογικά προηγμένο σύστημα διαχείρισης συνόρων στον κόσμο", δήλωσε ο Μάγκνους Μπρούνερ, Ευρωπαίος Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, σε συνέντευξη Τύπου μετά το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων.

Δήλωσε ότι το νέο αυτό σύστημα θα επιτρέψει την ενίσχυση "της αποτελεσματικότητας των συνοριακών ελέγχων", την "ανίχνευση και πρόληψη του εγκλήματος και των τρομοκρατικών ενεργειών" και την "καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης".

Θα ισχύει για τους υπηκόους τρίτων χωρών που ταξιδεύουν στον χώρο Σένγκεν για συνολικά 90 ημέρες σε διάστημα 180 ημερών.

Δεν έχει οριστεί ακριβής ημερομηνία έναρξης εφαρμογής, αλλά το Συμβούλιο της ΕΕ στοχεύει σε σταδιακή έναρξη εφαρμογής από το φθινόπωρο.

Θεμελιώδη δικαιώματα

Η Τζούλια Μπέρενς, υπεύθυνη έργου για το άσυλο και τη μετανάστευση στον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), πιστεύει ότι αυτό το ηλεκτρονικό σύστημα θα μπορούσε να διευκολύνει τα άτομα να αποδείξουν ότι βρίσκονται νόμιμα σε ευρωπαϊκό έδαφος, καθώς οι σφραγίδες στα διαβατήρια μπορεί να είναι λανθασμένες ή δυσανάγνωστες και τα διαβατήρια μπορεί να χαθούν, "γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένα συμπεράσματα, για παράδειγμα ότι το άτομο παρέμεινε πολύ καιρό" σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Από την άλλη πλευρά, το ψηφιακό σύστημα θα μπορούσε να εγκυμονεί κινδύνους για την προστασία των δεδομένων, πιστεύει η ίδια.

"Όταν συλλέγονται και επεξεργάζονται βιομετρικά δεδομένα, το άτομο βρίσκεται πάντα σε μια κατάσταση ανισορροπίας ισχύος έναντι του κράτους που συλλέγει τα δεδομένα, επειδή μπορεί να μην καταλαβαίνει τη γλώσσα. Μπορεί να μην είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει τους υπολογιστές. Υπάρχουν λίγοι δικηγόροι που γνωρίζουν το αντικείμενο για να τους βοηθήσουν να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Η κατάσταση αυτή μπορεί επομένως να καταστήσει το άτομο πιο ευάλωτο", εξηγεί η Μπέρενς.

Η ίδια επισημαίνει ότι το σύστημα αυτό θα μπορούσε επίσης να έχει επιπτώσεις στην πρόληψη των διακρίσεων, στο δικαίωμα ασύλου και στα δικαιώματα των παιδιών.

"Έρευνες έχουν δείξει ότι η βιομετρική επεξεργασία δεν λειτουργεί το ίδιο καλά σε έγχρωμους ανθρώπους", λέει η Μπέρενς.

"Στο σύστημα εισόδου και εξόδου, ενώ τα δακτυλικά αποτυπώματα πρέπει να λαμβάνονται μόνο από την ηλικία των 12 ετών, για τις εικόνες προσώπου δεν υπάρχει όριο ηλικίας. Έτσι, ακόμη και τα μωρά θα πρέπει να παρέχουν τις εικόνες του προσώπου τους", προσθέτει η ίδια.

Ως εκ τούτου, ζητά να ευαισθητοποιηθούν περισσότερο οι συνοριοφύλακες σχετικά με αυτούς τους κινδύνους.

Τουριστικός τομέας

Ενώ στο παρελθόν ανέμενε καθυστερήσεις και εμβόλιμες καταστάσεις στα σύνορα, ο τουριστικός τομέας είναι πλέον πιο αισιόδοξος.

"Θα είναι μια αρκετά αργή διαδικασία - να πάρουμε τα δακτυλικά αποτυπώματα και τις φωτογραφίες όλων - αλλά μόλις αυτό καθιερωθεί, νομίζω ότι τα πράγματα θα κυλήσουν λίγο πιο ομαλά", λέει στο Euronews ο Τομ Τζένκινς, διευθύνων σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Τουρισμού (ETOA).

"Το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε είναι ότι δεν ξέρουμε πότε θα συμβεί. Έχει αναβληθεί αρκετές φορές", προσθέτει. Έτσι, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα που πλανάται πάνω από τη βιομηχανία αυτή τη στιγμή".

Η μεταρρύθμιση, η οποία χρονολογείται από το 2016, έχει αναβληθεί αρκετές φορές λόγω τεχνικών προβλημάτων και έλλειψης προετοιμασίας εκ μέρους των κρατών - μελών.

"Η δυσκολία θα είναι ότι πρόκειται για ένα μεγάλο έργο πληροφορικής και έχουμε τόσα πολλά διαφορετικά κράτη και τόσα πολλά σημεία εισόδου και εξόδου. Επομένως, θα είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουμε πώς θα λειτουργήσουν όλα αυτά από την πρώτη ημέρα", λέει ο Ρόμπερτ Μπάλτους, επικεφαλής των επιχειρήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιχειρηματικής Αεροπορίας (EBAA).

Αυτό είναι μόνο το πρώτο βήμα.

Οι υπήκοοι 59 τρίτων χωρών που απαλλάσσονται από την υποχρέωση θεώρησης θα πρέπει επίσης να λάβουν εκ των προτέρων άδεια για να ταξιδέψουν σε 30 ευρωπαϊκές χώρες, βάσει του κανονισμού ETIAS, η ημερομηνία έναρξης ισχύος του οποίου δεν έχει ακόμη οριστεί.