İtalyan makarna üreticileri, Trump’ın uyguladığı yüzde 91 gümrük vergisi nedeniyle baskı altında

ABD Başkanı Donald Trump’ın iktidara dönüşüyle başlayan küresel ticaret fırtınasında, İtalyan makarna üreticileri kendilerini yapayalnız hissediyor.

4 Eylül’de ABD Ticaret Bakanlığı, 13 makarna markasına yüzde 91,74 oranında geçici gümrük vergisi açıkladı. Karar onaylanırsa vergiler Ocak 2026’da yürürlüğe girecek ve 2024’te ABD’ye yaklaşık 700 milyon euro değerinde makarna ihraç eden İtalya için büyük bir darbe olacak.

İtalya’nın en büyük gıda üreticileri birliği olan Unione Italiana Food’un başkanı Margherita Mastromauro Euronews’e verdiği demeçte, “Bu adil değil, bu ABD’nin İtalyan makarnasına karşı korumacı bir hamlesi,” dedi.

Bir ay boyunca gündeme pek yansımayan dava, İtalyan sanayicilerin baskısıyla artık daha fazla dikkat çekiyor. Yine de ABD yönetiminin gümrük vergisi savaşında makarna özel bir dosya olarak öne çıkıyor.

Konu ilk kez 1996’da ortaya çıkmıştı. ABD’li makarna üreticileri, İtalyan şirketlerini “damping” yapmakla — yani ürünlerini ABD pazarında İtalya’daki fiyatlarının altında satmakla — suçladı.

O tarihten bu yana İtalyan üreticiler düzenli olarak vergiye tabi tutuldu, ancak hiçbir zaman Trump yönetiminin şimdi aldığı karar kadar yüksek olmadı.

AB’den yapılan ithalatlara uygulanan yüzde 15’lik gümrük vergisi de eklendiğinde, toplam yük yüzde 106,74’e ulaşacak. Makarna üreticileri bunu “yıkıcı” olarak nitelendiriyor.

Mastromauro, “Yardım istiyoruz çünkü şirketlerimizin büyük bölümü bu işin içinde. Bu kadar yüksek bir vergiyle, yeni inceleme yapılana kadar şirketlerimizin hiçbirinin ihracat yapamayacağı anlamına geliyor,” dedi.

Soruşturma, 1 Temmuz 2023 ile 30 Haziran 2024 arasındaki dönemi kapsıyor. İtalyan üreticiler, 2025 yıl sonundaki incelemeden biraz olsun rahatlama çıkmasını umuyor. Ancak şimdilik geleceğin nasıl şekilleneceği belirsiz.

Mücadele siyasi bir hal alabilir mi?

Şirketler, eylül ayından bu yana bu gümrük vergilerinin kaldırılması için yoğun çaba harcıyor.

Bunlardan ikisi, Garofalo ve La Molisana, karara karşı hukuki yollara başvurdu.

İtalyan hükümeti ve Avrupa Komisyonu da sürece dahil olmaya başladı. Ancak Unione Italiana Food’un başkanına göre bu konu, siyasetten çok bir “hukuki mesele” olduğu için manevra alanı sınırlı.

İtalya Tarım Bakanı Francesco Lollobrigida, “makarna üreticilerimize karşı aşırı korumacı bir mekanizma” sözleriyle uygulamayı kınadı.

Washington’da ise İtalyan temsilciler seslerini duyurmak için aktif girişimlerde bulunuyor. İtalya Dışişleri Bakanlığı, vergilerin “orantısız” olduğunu belirterek, ABD Ticaret Bakanlığı’ndaki davaya “ilgili taraf” sıfatıyla katıldı ve ülke ekonomisinin bu kilit sektörünü savundu.

Komisyon cephesinde de hazırlıklar sürüyor. Son aylarda ABD ile art arda ticaret anlaşmazlıkları yaşayan Brüksel, temmuz ayında imzalanan ve ABD’nin AB ithalatına yüzde 15 gümrük vergisi koyduğu anlaşma kapsamında açılan diyalog kanallarını kullanabilir. Ancak Trump’ın sözünde durup durmayacağına dair kuşkular iki taraf arasında hâlâ güçlü.

İtalyan makarnasının AB’nin talepleri listesine girip girmeyeceği ise belirsizliğini koruyor. Zira AB halen, ABD’nin AB çeliğine uyguladığı yüzde 50’lik vergilerin kaldırılması ve yüzde 15’lik genel tarife için muafiyetler sağlanması için pazarlık yürütüyor.

Euronews’e konuşan bir AB yetkilisi, diğer AB ürünlerine tek taraflı uygulanan ve uluslararası ticareti düzenleyen Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) kurallarını ihlal eden tarifelerden farklı olarak, ABD’nin makarnaya yönelik anti-damping uygulamasının DTÖ’nün izin verdiği bir ticaret savunma mekanizması çerçevesinde yapıldığını kabul etti.

Yetkili, “Davayı yakından izliyoruz. Eğer soruşturmada kusurlar bulursak bunu sorgular, konuyu DTÖ gündemine taşırız,” dedi.

Böyle bir durumda AB’nin misilleme tedbirleri alabileceği belirtiliyor.

Her ne kadar ticaret konularında yetki Avrupa Komisyonu’na ait olsa da, Avrupa Parlamentosu da adım atıyor.

ABD’nin bu adımını “açıkça ayrımcı” olarak nitelendiren Sosyalist İtalyan milletvekili Brando Benifei Euronews'e verdiği demeçte, “Bu mesele çözülmeli ve Komisyon’un harekete geçmesi için çağrı yapıyoruz,” diye konuştu.

Peki ama neden İtalya hedef alınıyor?

İtalya Başbakanı Giorgia Meloni'nin Trump ile iyi ilişkileri olduğu biliniyor.

Euronews'e konuşan Avrupalı bir kaynak, bu davanın Amerikan yönetiminin ticaret politikasındaki iki ana kolu olan ABD Ticaret Temsilciliği ve ABD Ticaret Bakanlığı arasındaki bir anlaşmazlıktan kaynaklanabileceğini söyledi.

Her ikisi de Trump'ın dönüşünden bu yana sorumluluklarını yerine getirmeye çalışıyor ve biri diğerini ikonik İtalyan makarnasını hedef alarak geçmeye çalışmış olabilir.