AB ve Ukrayna yeni tarım anlaşması imzaladı: İhracat üzerine siyasi anlaşmazlıklar devam ediyor

AB ile Kiev arasındaki ticareti daha da serbestleştirmek üzere tasarlanan bir anlaşma çarşamba günü yürürlüğe girdi.

Anlaşma, Ukrayna mal ve hizmetlerine gümrüksüz erişimi genişleterek 2016'dan bu yana yürürlükte olan anlaşmanın yerini alacak.

Ancak Macaristan, Polonya ve Slovakya'nın Ukrayna'nın tarımsal ithalatına yönelik yasakları kaldırmaması nedeniyle yeni anlaşma Avrupa Komisyonu için siyasi bir sorun haline geldi.

Komisyon baş sözcü yardımcısı Ariana Podesta salı günü yaptığı açıklamada, "Çözüm bulmak için tüm taraflarla temas halindeyiz," dedi.

Podesta sözlerini şöyle sürdürdü: "(Anlaşmanın) hem AB hem de Ukrayna için güvenilir, istikrarlı, adil bir çerçeve oluşturduğuna ve istikrarlı ticaret akışları sağlarken tek pazarımıza kademeli bir entegrasyon sağlayacağına inanıyoruz."

Yeni anlaşma, tahıl ve petrol gibi bazı hassas ürünlerin ithalatını sınırlayan koruma tedbirleri içeriyor. Bununla birlikte Macaristan, Polonya ve Slovakya Ukrayna'nın tarımsal gıda ithalatına yönelik ulusal yasaklarını kaldırmayı reddetti.

Bu kısıtlamalar ilk olarak Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Kiev için hayati bir ihracat koridoru olan Karadeniz'in bloke edilmesiyle AB'nin pazarını Ukrayna tarım ürünlerine tamamen açmasının ardından getirilmişti.

Ukrayna'nın ihracatını devam ettirmek üzere tasarlanan AB'ye açılan kara koridorları, Brüksel'i haksız rekabete izin vermekle suçlayan komşu ülkelerdeki çiftçiler arasında öfkeye yol açtı.

Siyasi boyut

Konu, Polonya'da 2023 yılında yapılacak genel seçimleri etkileyecek ve Slovakya ile Macaristan'daki gerilimi körükleyecek şekilde siyasi bir boyut kazandı.

Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi (CEPS) uzmanı Tinatin Akhvlediani Euronews'e yaptığı açıklamada, "Savaştan sonra AB'ye tarım ithalatı iki katına çıktı. Savaş öncesine kıyasla yüzde 117'lik bir artış oldu," dedi.

Ancak Akhvlediani, "Ukrayna'nın bu malları komşu ülkeler tarafından kolayca alındığı için gereksiz yere siyasileştirildi," diye ekledi.

Ukrayna'nın başlıca tarımsal ihracatı olan tahıl, şeker ve petrol büyük ölçüde işlenmemiş ürünler.

Akhvlediani, "Bu durum AB'nin ticaretini tamamlayıcı nitelikte çünkü AB çoğunlukla işlenmiş tarım ürünleri ihraç ediyor," dedi.

"Aslında Ukrayna malları AB pazarında yüksek talep görüyor. Bu da Ukrayna'nın neden Brezilya ve İngiltere'den sonra Avrupa Birliği'nin üçüncü büyük ithalat ortağı olduğunu açıklıyor."

Yeni ticaret anlaşması, artan ithalatın yerli sanayilere zarar vermesi halinde her iki tarafın da koruyucu önlemler almasına olanak tanıyan bir "koruma maddesi" içeriyor.

Ancak bu durum komşu ülkelerdeki endişeleri gidermiş değil.

Macaristan Tarım Bakanı Istvan Nagy, AB'li meslektaşlarıyla Brüksel'de bir araya geldiği pazartesi günü Facebook'ta, "Brüksel çiftçilerin parasını Ukrayna'ya vermek istese de biz Macar üreticilerin kaynaklarını, geçim kaynaklarını ve pazarımızı koruyoruz," diye yazdı.

Devam eden anlaşmazlık, Ukrayna'nın AB üyeliği yolunda karşılaştığı daha geniş engelleri gösteriyor.

Blok içinde bazıları, Ukrayna'nın muazzam tarımsal kapasitesinin (42 milyon hektarlık ekili alanıyla Avrupa'nın en büyüğü), fonları çiftlik büyüklüğüne göre dağıtan Ortak Tarım Politikası'nı (CAP) nasıl etkileyeceği konusunda endişeli.

Akhvlediani, CAP ödemeleri arazi alanı yerine üretime odaklanacak şekilde yeniden düzenlense bile, "Ukrayna oldukça rekabetçi olmaya devam ediyor," dedi.

"Çözüm, AB'nin katılım müzakerelerine bazı politikalardan yararlanmayı sınırlayacak ya da hiç yararlanmamayı sağlayacak geçiş tedbirleri koyması olabilir. Bu CAP için de geçerli olabilir. Bu tamamen AB'ye kalmış bir şey," diyerek sözlerini tamamladı.

Ülkesi aynı zamanda Ukrayna ile sınır komşusu olan Romanya Cumhurbaşkanı Nicușor Dan, tarımla ilgili tartışmanın "beklemede" olduğunu söyleyerek konu hakkında açıkça konuşan nadir AB liderlerinden biri oldu.

Romanya Cumhurbaşkanı'na göre AB için dengesizlik riskleri "önemli", özellikle de Ukrayna "şu anda AB'de tarım sektörüne uygula[nan] standartları karşılamadığı" için.

Dan, "Yürütülen tartışmalar, tarım açısından Ukrayna'nın Avrupa dışındaki ülkelere önemli ihracat yapmaya devam edebilmesi için özel bir statüye sahip olması gerektiği ve diğer tüm kümelerde eşit muamele görmesi gerektiği yönünde," dedi.