Fransa'dan siber zorbalık vakalarında AB'ye kıyasla farklı yaklaşım: Öne çıkan davalar neler?

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un eşi Brigitte Macron’un açtığı siber zorbalık davasında, on kişi geçen hafta Paris’teki bir mahkemede kendilerini savundu.

Yaşları 41 ile 60 arasında değişen sekiz erkek ve iki kadından oluşan sanıklar, Brigitte Macron’un “erkek olarak doğduğunu” öne süren bir dizi video ve paylaşım nedeniyle cinsiyetçi ve transfobik tacizle suçlanıyor.

Macron’un siber zorbalık davası, Fransa’da kamuya mal olmuş kişilerin açtığı çok sayıdaki davadan yalnızca biri. Ülke, 2014 yılında siber zorbalığı ilk kez suç kapsamına almıştı; bu suçun cezası en fazla 3 yıl hapis ve 45 bin euro (yaklaşık 2 milyon 182 bin 500 TL) para cezası olabiliyor.

Avrupa Parlamentosu’nun bir bilgi notuna göre, İtalya, Avusturya ve Romanya gibi bazı AB ülkeleri siber zorbalık ve tacizi ceza kanunlarında tanımlasa da, bunu iftira ya da genel taciz kapsamında değerlendirmek yerine ayrı bir suç olarak düzenleyen ülkeler yalnızca birkaç tane — bunlar arasında Fransa ve Slovakya da yer alıyor.

Euronews Next, Fransa’daki benzer şekilde öne çıkan diğer siber zorbalık davalarını inceledi.

Imane Khelif

Cezayirli boksör ve olimpiyat altın madalyası sahibi Imane Khelif, 2024 Paris Olimpiyat Oyunları’nın ardından siber zorbalığa uğradığı gerekçesiyle Paris Savcılığı’na bağlı özel bir birime çevrimiçi taciz şikayetinde bulundu.

Olimpiyatlar sırasında Khelif, rakibi İtalyan Angela Carini’nin açılış raundundaki yumruklardan sonra acı hissettiği gerekçesiyle maçı bırakmasının ardından, internette kendisinin “trans birey” veya “erkek” olduğu yönünde yayılan asılsız iddiaların hedefi haline geldi.

Associated Press’e göre, Khelif’in siber taciz şikayetinde adı geçenler arasında ABD Başkanı Donald Trump, İngiliz yazar J.K. Rowling ve milyarder Elon Musk da bulunuyor. Musk, Khelif için “erkek” diyen bir yorumu yeniden paylaşmıştı.

Dava, belirli bir kişiye değil, Musk’ın sahibi olduğu sosyal medya platformu X’e karşı açıldı. Bu nedenle, sorumluların kim olabileceğini belirlemek Fransız soruşturmacılara bırakıldı.

Khelif’e yöneltilen suçlamalarla ilgili yapılan basın açıklamasında, boksörün avukatı Nabil Boudi, Khelif’e yönelik çevrim içi yorumları “kadın düşmanı, ırkçı ve cinsiyetçi bir kampanya” olarak nitelendirdi.

Boudi açıklamasında, “Boks şampiyonunun maruz kaldığı haksız taciz, bu oyunların üzerindeki en büyük leke olarak kalacak,” dedi.

Euronews Next, davanın geri çekilip çekilmediğini veya uzlaşmaya varılıp varılmadığını öğrenmek için Boudi ile iletişime geçti. Ayrıca duruşma tarihi belirlenip belirlenmediğini de sordu, ancak hemen bir yanıt alamadı.

Haziran ayında World Boxing (Dünya Boks Federasyonu), boksörlerin zorunlu genetik ve cinsiyet testlerinden geçmesi gerektiğine karar vermişti. Khelif, bu karara itiraz ediyor.

Thomas Jolly / Barbara Butch

Olimpiyat Oyunları’nın açılış töreninin ardından en az iki kişi daha siber zorbalık şikayetinde bulundu: sanat yönetmeni Thomas Jolly ve DJ Barbara Butch.

Fransız medyasında yer alan haberlere göre, Jolly, cinsel yönelimi ve “sözde sahte İsrail kökeni” nedeniyle kendisine yöneltilen tehditler ve hakaretlerin ardından Fransız savcılığına suç duyurusunda bulundu.

Jolly’nin organize ettiği açılış törenine yönelik tartışma, Festivity adlı sahneden kaynaklandı.

Bu sahnede Butch ve bir grup drag queen, mitolojik bir figür olan Dionysos’u canlandırmıştı. Bazı muhafazakâr eleştirmenler, sahneyi Hristiyanlığın Son Akşam Yemeği’nin bir parodisine benzetti.

Butch’un avukatı Audrey Msellati, Instagram’da yaptığı açıklamada müvekkilinin “ölüm, işkence ve tecavüz tehditlerini içeren son derece şiddetli bir siber zorbalık ve iftira kampanyasının hedefi haline geldiğini” belirtti.

Açıklamada, Butch’un bu eylemlerle ilgili “birden fazla suç duyurusunda bulunduğu” ve gelecekte kendisini tehdit etmeye kalkışan herkes hakkında yasal işlem başlatmayı planladığı ifade edildi.

Mayıs ayında Fransız gazetesi Le Monde, bir Fransız mahkemesinin Thomas Jolly’ye yönelik siber zorbalıktan sorumlu bulunan yedi kişiye 2 bin ila 3 bin euro (yaklaşık 97 bin – 145 bin 500 TL) para cezası ve dörde aya kadar hapis cezası verdiğini bildirdi.

Eylül ayında beş erkek, Butch’a yönelik siber zorbalık kampanyasıyla bağlantılı olarak Paris mahkemesine çıkarıldı. Fransız medyası, sanıklar hakkında hapis cezalarının talep edildiğini yazdı.

Euronews Next, Butch’un avukatıyla iletişime geçerek davada kararın açıklanıp açıklanmadığını sordu, ancak haberin yayımlandığı ana kadar yanıt alamadı.

Influencerlar Magali Berdah and Ultia

Fransız sosyal medya fenomenleri de son yıllarda bir dizi siber zorbalık davası açtı.

Twitch yayıncısı Carla G (kullanıcı adıyla Ultia), 2021’de düzenlenen bir video oyun maratonu sırasında başka bir Twitch kullanıcısının kendisine yönelik cinsiyetçi mesajlarını ifşa etti. Siber zorbalık şikayetinde, kendisinin büyük bir çevrim içi nefret kampanyasının hedefi haline geldiğini belirtti.

Le Monde’a göre, Ocak ayında dört erkeğin yargılandığı davada Carla G, hakaret mesajlarının “büyük dalgalar halinde geldiğini, hiçbir şey söylemediği zamanlarda bile” ifade etti. “Artık dayanamıyorum, bunun bitmesini istiyorum” diyen Carla G, bir psikiyatrist tarafından travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tanısı konduğunu da mahkemeye sundu.

Paris mahkemesi, dört sanıktan üçünü 6 ila 10 ay arası hapis cezasına çarptırdı. Dördüncü kişi hakkındaki suçlamalar ise düşürüldü.

Öte yandan, Fransız influencer temsilcisi Magali Berdah, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın düzenlediği saldırının ertesi günü İsrail’de çekilmiş bir fotoğrafını paylaşmasının ardından “hakaret dolu ve ırkçı” mesajların hedefi oldu.

Bir Paris mahkemesi, 2024 yılında Berdah’a yönelik siber zorbalıktan 28 kişiyi suçlu buldu ve 18 aya kadar hapis ile 700 euro (yaklaşık 33 bin 950 TL) para cezası verdi. Fransız medyası, bunun o döneme kadarki en kapsamlı siber zorbalık davası olduğunu yazdı.

Nisan ayında Fransız makamları Berdah davasında 6 kişiyi daha suçlu buldu. Bu kişilere 6 ila 8 ay arası hapis ve 500 euroya (yaklaşık 24 bin 250 TL) kadar para cezası verildi. Mahkeme ayrıca sanıkların Berdah’a 10 bin euro (yaklaşık 485 bin TL) tazminat ödemesine hükmetti.