Shell'in tarihi çevre davasını kazanması yatırımcılar için ne anlama geliyor?

Hollanda'da bir mahkeme, İngiliz-Hollanda ortaklığındaki petrol ve gaz şirketi Shell'in mutlak karbon emisyonlarını 2030 yılına kadar 2019 seviyelerine kıyasla yüzde 45 oranında azaltmasını öngören önemli bir yerel mahkeme kararını bozdu.

Kararın yazılı bir özetinde Lahey Temyiz Mahkemesi, alt mahkemenin kararını iptal ettiğini, çünkü "sosyal özen standardının Shell'in CO2 emisyonlarını yüzde 45 veya başka bir oranda azaltma yükümlülüğünü gerektirdiğini tespit edemediğini" belirtti.

"Şu anda iklim biliminde Shell gibi bireysel bir şirketin uyması gereken belirli bir azaltma yüzdesi konusunda yeterli fikir birliği bulunmamaktadır," denildi.

Kararda, "Shell'in, Shell ürünlerinin alıcılarının neden olduğu CO2 emisyonlarını ... belirli bir yüzde oranında azaltması bu durumda etkisiz olacaktır. Shell, üçüncü taraflardan satın aldığı yakıtların ticaretini durdurarak bu yükümlülüğü yerine getirebilir. Diğer şirketler daha sonra bu ticareti devralacaktır."

Bununla birlikte mahkeme, şirketin emisyonlarını sınırlama konusunda özen yükümlülüğü olduğunu ve "tehlikeli iklim değişikliğine karşı korunmanın bir insan hakkı olduğunu" belirtti.

Önceki karar, hem Shell'in kendi emisyonlarını hem de ürünlerini kullanan tüketiciler tarafından üretilen ve Kapsam 3 olarak adlandırılan emisyonları kapsıyordu.

Shell karardan memnun

Shell plc İcra Kurulu Başkanı Wael Sawan kararın ardından yaptığı açıklamada, "Küresel enerji dönüşümü, Hollanda ve şirketimiz için doğru olduğuna inandığımız mahkeme kararından memnuniyet duyuyoruz."

"2050 yılına kadar net sıfır emisyonlu bir enerji şirketi olma hedefimiz Shell'in stratejisinin merkezinde yer almaya devam ediyor ve işimizi dönüştürüyor."

Açıklamada, "2023 yılı sonu itibarıyla Shell, faaliyetlerinden kaynaklanan Kapsam 1 ve 2 emisyonlarını 2030 yılına kadar 2016 yılına kıyasla yüzde 50 oranında azaltma hedefinin yüzde 60'ından fazlasını gerçekleştirmiştir," denildi. Ancak Kapsam 3 emisyonları Shell'in karbon ayak izinin yüzde 95'ini oluşturuyor.

Mahkeme kararı çevreci grupları hayal kırıklığına uğrattı

Karar, ilk davayı açan ve ilk 2021 kararını iklim için bir zafer olarak nitelendiren çevre grubu Friends of the Earth Netherlands için hayal kırıklığına neden oldu.

Friends of the Earth yayınladığı açıklamada, "Bugünkü karar karşısında şok olduk," dedi. "Bu bizim için, iklim hareketi için ve dünyanın dört bir yanında geleceklerinden endişe eden milyonlarca insan için bir gerileme. Ancak bizim hakkımızda bilinmesi gereken bir şey varsa o da pes etmediğimizdir."

Bu karar ne anlama geliyor?

Hargreaves Lansdown'da ESG analisti olan Joshua Sherrard-Bewhay, bozulan önceki kararın, "Shell'i yeni petrol ve gaz arama faaliyetlerini önemli ölçüde azaltmaya yasal olarak zorlayacağını, petrol ve gaz devinin daha önce yapmayı taahhüt ettiği ancak şimdi geri adım attığı için baskıyla karşı karşıya olduğunu" söyledi.

Yatırım firmasındaki analistler Shell'in yatırım kararlarının temel itici gücünün finansal getiriler olduğunu söylüyor.

Hargreaves Lansdown hisse senedi araştırma müdürü Derren Nathan, "Azaltılmış emisyon hedeflerinin ortaya çıkardığı uzun vadeli uygulanabilirlik sorularına rağmen, bu durum son zamanlarda hissedarların oldukça hoşuna gitti. Ancak bu Shell'in enerji dönüşümünü tamamen göz ardı ettiği anlamına gelmiyor," dedi.

Yeşil yatırımlar hâlâ sırada

Shell, 2030 yılına kadar elektrikli araç şarj alanını yaklaşık dört katına çıkararak 200.000 bağlantı noktasına ulaştırmak gibi iddialı yeşil yatırım planlarına sahip. Şirket ayrıca Hollanda'daki en büyük yenilenebilir hidrojen tesislerinden birini inşa ediyor.

Şirket her yıl tüm iş kollarında 20 milyar dolardan fazla yatırım yapıyor. Petrol şirketi 2023 ve 2025 yılları arasında "elektrikli araçlar için şarj, biyoyakıtlar ve yenilenebilir enerji dahil olmak üzere düşük karbonlu enerji çözümlerine" 10 milyar ila 15 milyar dolar arasında yatırım yapacak.

Ancak Nathan: "Bu yılki yatırım harcamaları başlangıçta beklenenden daha düşük olacak" dedi ve ekledi: "Eğer bu daha geniş çaplı bir gerilemenin parçası olursa, Shell'in uzun vadeli büyüme beklentileri üzerinde bazı soru işaretleri yaratabilir."

Analist, geleceğe yönelik olarak, büyük bir kısmı hissedar getirileri için ayrılan "nakit yaratma baskısının yüksek kalmaya devam edeceğinin" açık olduğunu söyledi.

Aksi takdirde, Shell de dahil olmak üzere petrol devleri için fosil yakıtlardan daha büyük adımlar atmayı öneren bir kurumsal strateji, örneğin mali cezalar veya teşvikler gibi piyasa güçleri tarafından şekillendirilebilir.

Ancak HL'nin analizine göre, genel olarak en güçlü etki, petrol fiyatlarını düşürebilecek ve yenilenebilir enerji kaynaklarını daha cazip hale getirebilecek talepteki değişimlerden kaynaklanabilir. Nathan, "Bunun gerçekleşmesinin tek yolu tüketicilerin ve işletmelerin paralarıyla oy kullanmalarıdır," dedi.

Son karar Hollanda Yüksek Mahkemesi'nde görülebilir.

Shell'in itirazının onaylanması kararı, Azerbaycan'da 12 gün sürecek Birleşmiş Milletler (BM) İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nin 29. Taraflar Konferansı olan COP29'un ikinci gününde açıklandı.