Yapay zeka, kemoterapiyi yeniden tanımlıyor: Kanser tedavisinde kişiye özel dönem

Kanser hastaları, yapay zeka (AI) sayesinde artık kemoterapiden tamamen kaçınabilecek ya da bu tedaviyi çok daha hassas biçimde alabilecek.

On yıllardır doktorlar, kanser biyopsilerini mikroskop altında inceliyor. Ancak bu yöntem, tümörün ne kadar tehlikeli olabileceğini gösteren ince kalıpları fark edemeyebiliyor.

Norveç merkezli bir girişim, kolorektal kanserin incelenme biçimini değiştirerek daha isabetli değerlendirmeler yapılmasını ve gereksiz, zararlı tedavilerin azaltılmasını hedefliyor.

DoMore Diagnostics adlı şirket, doku örneklerini insan gözünün görebileceğinden çok daha ayrıntılı biçimde analiz eden bir yapay zeka teknolojisi geliştiriyor.

“Yapay zekanın gücünü kullanarak kanser tedavisini kişiselleştiriyoruz,” diyor DoMore Diagnostics CEO’su Torbjorn Furuseth, Euronews Health’e yaptığı açıklamada.

“Son yıllarda kanser tedavisinde büyük ilerlemeler kaydedildi ancak hâlâ fayda sağlamayan, toksik tedaviler alan çok sayıda hasta var,” diye ekliyor Furuseth.

Dünya Sağlık Örgütü’ne (DSÖ-WHO) göre, kalın bağırsak kanseri dünyada en yaygın üçüncü, en ölümcül ikinci kanser türü. Avrupa Komisyonu’nun Avrupa Kanser Bilgi Sistemi (ECIS) verilerine göre 2022’de Avrupa’da 2,74 milyon yeni kanser vakası kaydedildi.

Furuseth, “Yapay zeka ve büyük veriyle, binlerce slayt üzerinde çalışan son derece uzmanlaşmış bir algoritma geliştirdik,” diyor.

İnsan patologlardan daha isabetli

Şirket, Oxford Üniversitesi, Norveç’teki Oslo Üniversitesi Hastanesi ve University College London (UCL) arasındaki bir araştırma işbirliğinden doğdu. Bu ortaklık, YZ tabanlı prognostik (seyir tahmini) teknolojinin temelini oluşturdu.

DoMore Diagnostics, geliştirdiği aracın, hastanın tedavi sonucunu öngörmede insan patologlardan daha doğru sonuçlar verdiğini öne sürüyor.

Oslo Üniversitesi Hastanesi’nden araştırma direktörü Andreas Kleppe, Euronews Sağlık'a “Açıkçası yapay zekanın tam olarak neye baktığını bilmiyoruz. Ancak sonuçları patoloji değerlendirmeleriyle karşılaştırdığımızda mantıklı bir ilişki görüyoruz,” dedi.

“Yapay zeka, patologların da baktığı birçok özelliği tespit ediyor, ama aynı zamanda bunları birleştiriyor ve patologların farkında olmayabileceği başka özellikleri de analiz ediyor,” diye ekledi.

Bu gelişmiş doğruluk, doktorların hangi hastaların güçlü tedavilere, örneğin kemoterapiye, gerçekten ihtiyaç duyduğunu ve hangilerinin bu tedavilerden güvenle kaçınabileceğini belirlemesine yardımcı olabilir.

Tümörün cerrahi olarak çıkarılmasından sonra yapılan prognostik analiz, hastada hâlâ küçük metastazlar — yani ana tümörden yayılan ikincil kanser hücreleri — bulunup bulunmadığını anlamak açısından kritik bir adım.

Şirketin açıklamasına göre, kolorektal kanser hastalarının çoğu yalnızca ameliyatla iyileşiyor. Ancak kemoterapi, genellikle “herkese aynı” yaklaşımıyla uygulanıyor ve çoğu hasta için fayda sağlamazken, onları kısa ve uzun vadeli yan etkilere maruz bırakıyor.

Şirket, 2. evre hastalarının yüzde 96 ila 98’inin ve 3. evre hastalarının yüzde 80’inin bu yan etkilere maruz kaldığını, ancak tedaviden ek bir yarar görmediğini belirtiyor.

Furuseth, “Metastaz riskinin yüksek veya düşük olduğunu tam olarak anlamak, insana göre son derece zor çünkü tablo çok karmaşık,” diyor.

Peki sistem nasıl çalışıyor?

DoMore Diagnostics’in sistemi, binlerce kanser görüntüsü üzerinde eğitiliyor.

Kleppe’ye göre bu, sistemin tekrarlama ve ölüm riskine yol açan yüksek riskli özellikleri tanımlamada çok daha güçlü bir yargı geliştirmesini sağlıyor.

Araç, patologların kullandığı aynı doku örneklerinin dijital görüntülerini tarayarak kanserin ne kadar hızlı büyüyebileceğini ve ne kadar riskli olduğunu tahmin ediyor.

Kleppe, “Yapay zeka çözümlerini geliştirirken bu görüntüleri doğrudan sisteme aktarıyoruz ve ardından hastaların ameliyat sonrası birkaç yıl içindeki sonuçlarını ekliyoruz,” diyor.

“Bilgisayarı, bu iki veriyi birbirine bağlayacak şekilde eğitiyoruz. Yani doğrudan patoloğun değerlendirmesine değil, sonuçlara dayanıyoruz,” diye ekliyor.

Norveçli girişime göre bu süreç, doktorlara hastanın kanserinin ne kadar agresif olduğunu çok daha hassas biçimde anlama olanağı sağlıyor.

DoMore Diagnostics’in kolorektal kanser testi, şu anda Avrupa, ABD, Japonya ve Meksika’daki hastanelerde prognostik analizleri doğrulamak için kullanılıyor.