Πρέπει η ΕΕ να βάλει όρια και κανόνες για τους ινφλουένσερ θεμάτων υγείας;

Η προβολή θεμάτων υγείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα ζήτημα που αναμένεται να διερευνηθεί από την επόμενη Κομισιόν, ενώ ήδη διεξάγονται συζητήσεις μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής, σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές και τους ενδιαφερόμενους φορείς που μίλησαν στο περιθώριο του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Υγείας Gastein (EHFG).

Έρευνα που δημοσιεύθηκε από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης τον περασμένο Νοέμβριο έδειξε ότι οι ινφλουένσερ των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχουν καταστεί σημαντική πηγή πληροφοριών για την υγεία για τους εφήβους και τους νέους.

Η μελέτη περιελάμβανε έρευνα σε 1.000 άτομα ηλικίας 15 έως 25 ετών στην Αυστρία, με περίπου 30% να δηλώνουν ότι ακολουθούν τους λεγόμενους influencer υγείας - αυτούς που έχουν το περιεχόμενο υγείας πρωταρχικό τους στόχο.

Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι περίπου το 30% των ερωτηθέντων είχε αγοράσει ένα προϊόν που συνέστησε ένας ινφλουένσερ για λόγους υγείας.

Ένας νόμος για την ψηφιακή δικαιοσύνη αναφέρεται στην επιστολή αποστολής του υποψήφιου Επιτρόπου Δικαιοσύνης της ΕΕ, του Ιρλανδού Μίκαελ ΜακΓκραθ, με στόχο την αντιμετώπιση ανήθικων τεχνικών, συμπεριλαμβανομένου του μάρκετινγκ από influencer των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που εκμεταλλεύονται τα τρωτά σημεία των καταναλωτών για εμπορικούς σκοπούς.

Το περιεχόμενο για την ψυχική υγεία γνωρίζει επίσης σημαντική ανάπτυξη, οδηγώντας σε υψηλά επίπεδα διαδικτυακής εμπλοκής. "Όταν μιλήσαμε με influencer, μας είπαν ότι [η ψυχική υγεία] είναι περιεχόμενο που μπορεί να κάνει κλικ", δήλωσε στο Gastein η Kathrin Karsay από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, η οποία συμμετείχε στην έρευνα.

Ο υποψήφιος επίτροπος της ΕΕ για την υγεία Όλιβερ Βάρχελι έχει επίσης αναλάβει από την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να ηγηθεί μιας έρευνας σε επίπεδο ΕΕ για τον ευρύτερο αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην υγεία των πολιτών.

"Θα ήθελα να δω περισσότερη ρύθμιση όταν πρόκειται για ινφλουένσερς που συζητούν για την ψυχική υγεία και προωθούν προϊόντα", πρόσθεσε η Karsay.

"Αξιόπιστοι" δημιουργοί περιεχομένου

Ορισμένοι ινφλουένσερ υγείας είναι στην πραγματικότητα γιατροί, και κατά τη διάρκεια της πανδημίας πολλοί έπαιξαν βασικό ρόλο στην καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.

Ένας τέτοιος influencer έφτασε μέχρι και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Ο András Kulja, ένας πρόσφατα εκλεγμένος ευρωβουλευτής και χειρουργός από τη Βουδαπέστη, έχει 370.000 οπαδούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με πάνω από 100 εκατομμύρια προβολές για το περιεχόμενο υγείας του.

Στο Ευρωπαϊκό Φόρουμ Υγείας Gastein, ο Kulja εξήγησε ότι το κανάλι του προέκυψε ως αποτέλεσμα του αυξανόμενου σκεπτικισμού γύρω από ιατρικές θεραπείες που σώζουν ζωές, όπως τα εμβόλια.

"Εμείς [οι γιατροί] μπορούμε εύκολα να βρεθούμε σε μια κατάσταση όπου οι θεραπείες είναι διαθέσιμες, αλλά το ζήτημα δεν είναι η διαθεσιμότητα - είναι η προθυμία και η αποδοχή", δήλωσε.

Σύμφωνα με τον Kulja, η επικοινωνία στον τομέα της υγείας θα γίνεται όλο και πιο σημαντική και υπάρχει επιτακτική ανάγκη για σαφή, τεκμηριωμένη ενημέρωση του κοινού.

Οι άνθρωποι αναζητούν ενεργά περιεχόμενο σχετικό με την υγεία, από ερωτήσεις σχετικά με τα συμπτώματα του διαβήτη έως την κατανόηση καταστάσεων όπως η πολυκυστική νεφρική νόσος ή οι αγχώδεις διαταραχές.

"Μόνο στο YouTube το περιεχόμενο που σχετίζεται με την υγεία έφτασε τα 300 δισεκατομμύρια προβολές παγκοσμίως πέρυσι, με 3 δισεκατομμύρια από αυτές τις προβολές να προέρχονται μόνο από τη Γερμανία", δήλωσε ο Götz Gottschalk, επικεφαλής του τμήματος υγείας στο YouTube Γερμανίας - μια πλατφόρμα που δεν είναι μόνο ο πιο δημοφιλής ιστότοπος βίντεο αλλά και η δεύτερη μεγαλύτερη μηχανή αναζήτησης στον κόσμο, μετά τη Google.

Οι αναζητήσεις σε όλες τις γλώσσες έχουν αυξηθεί, ιδίως κατά τη διάρκεια της πανδημίας, κατά την οποία παρατηρήθηκε επίσης αύξηση της ιατρικής παραπληροφόρησης.

Το YouTube εισήγαγε ένα επιπλέον επίπεδο επαλήθευσης μέσω αξιολογήσεων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος συνεργάζεται με ομάδες εμπειρογνωμόνων για να καθορίσει τι συνιστά αξιόπιστη πληροφορία για την υγεία στο διαδίκτυο.

Αυτά τα πρότυπα ποιότητας των πληροφοριών υγείας οδήγησαν σε νέες λειτουργίες του YouTube που αναδεικνύουν έγκυρες πηγές, όπως δημόσια νοσοκομεία, κάτω από βίντεο.

Εμπιστευτείτε με, είμαι γιατρός

Ένας αυξανόμενος αριθμός ιγγιατρών γίνονται ινφλουένσερ, αποδεικνύοντας ότι δεν είναι μόνο οι διάσημοι με μεγάλα ονόματα που μπορούν να διαδώσουν μηνύματα υγείας στο διαδίκτυο.

"Δεν θα έλεγα ότι χρειαζόμαστε προσωπικότητες όπως η Κιμ Καρντάσιαν, επειδή έχουμε τον Δόκτωρ Μάικ, έναν πραγματικό γιατρό με 12 έως 15 εκατομμύρια οπαδούς στο YouTube", δήλωσε ο Gottschalk.

Οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης μπορούν επίσης να αποτελέσουν ζωτική πηγή για όσους έχουν λιγότερη πρόσβαση σε πληροφορίες, για παράδειγμα από περιθωριοποιημένες κοινότητες, πρόσθεσε ο Gottschalk, αναφέροντας τον Dr. Simi, έναν Βρετανονιγηριανό γυναικολόγο και δημιουργό περιεχομένου υγείας με 1,9 εκατομμύρια οπαδούς στο TikTok, ο οποίος συνδέεται με υποβαθμισμένες κοινότητες μαύρων γυναικών σε όλο τον κόσμο.

"Μπορώ επίσης να σκεφτώ τις γυναίκες από αραβικές χώρες που ζουν στην Ευρώπη, όπου η ιδέα της επίσκεψης σε γυναικολόγο είναι πολιτισμικά αδιανόητη. Τώρα μπορούμε να προσεγγίσουμε αυτούς τους ανθρώπους", πρόσθεσε.

Οι νέοι εξακολουθούν να τείνουν να εμπιστεύονται τους γιατρούς και τους επαγγελματίες υγείας περισσότερο από τους γενικούς ινφλουένσερ. Σύμφωνα με την καθηγήτρια Karsay από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, το 70% των νέων εμπιστεύεται τους επαγγελματίες, ενώ περίπου το 40% εμπιστεύεται τους γενικούς ινφλουένσερ.

Όμως ο ευρωβουλευτής Kulja προειδοποίησε ότι αυτό δεν είναι αρκετό. "Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, το να έχεις πτυχίο δεν αρκεί. Η αξιοπιστία είναι κάτι που πρέπει να οικοδομήσεις με εμπιστοσύνη", δήλωσε.