Μπορεί η αλλαγή της ώρας να βλάψει την υγεία μας; Τι λένε οι ειδικοί

Τα ρολόγια σε πολλές χώρες της Ευρώπης θα γυρίσουν πίσω μία ώρα νωρίτερα την Κυριακή, σηματοδοτώντας το τέλος της θερινής ώρας.

Αυτή η εποχιακή αλλαγή ώρας συμβαίνει δύο φορές το χρόνο, με τη μετάβαση στη θερινή ώρα την άνοιξη, όταν τα ρολόγια μετακινούνται μία ώρα μπροστά, και την επιστροφή στην κανονική ώρα το φθινόπωρο.

Παρόλο που η αλλαγή της ώρας αποτελεί μια τυποποιημένη πρακτική εδώ και χρόνια και είναι κοινή στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών, καθώς και σε τμήματα του Καναδά, της Αυστραλίας και της Λατινικής Αμερικής, οι ειδικοί σε θέματα υγείας προειδοποιούν ότι μπορεί να είναι επιβλαβής για την ευεξία των ανθρώπων.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ομάδα ερευνητών από τη Βρετανική Εταιρεία Ύπνου δημοσίευσε μια δήλωση θέσεων με την οποία καλεί την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να καταργήσει τις αλλαγές του ρολογιού που γίνονται δύο φορές το χρόνο.

Η δήλωση, που δημοσιεύθηκε στο Journal of Sleep Research, τάσσεται υπέρ της υιοθέτησης της κανονικής ώρας καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, καθώς ευθυγραμμίζεται περισσότερο με «τους φυσικούς κύκλους φωτός-σκοταδιού της ημέρας και της νύχτας».

«Η επαναφορά της μόνιμης κανονικής ώρας θα σήμαινε ότι τα ρολόγια μας θα ευθυγραμμίζονταν στενά με την ηλιακή ώρα, και ενώ αυτό θα σήμαινε νωρίτερα ηλιοβασιλέματα το καλοκαίρι, θα υπήρχαν πρόσθετα οφέλη για την υγεία από τη βελτίωση του ύπνου και της κιρκαδιανής ευθυγράμμισης λόγω της αυξημένης έκθεσης στο πρωινό ηλιακό φως από το φθινόπωρο έως την άνοιξη», δήλωσε ο καθηγητής Χρονοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νορθάμπρια και μέλος του Κέντρου Έρευνας Ύπνου της Νορθάμπρια Μάλκολμ φον Σαντς.

Οι ερευνητές πρόσθεσαν ότι η διατήρηση μιας καλής ρουτίνας ύπνου και η έκθεση στο φυσικό φως της ημέρας το πρωί είναι σημαντικά στοιχεία της ανθρώπινης υγείας και οι διαταραχές σε έναν από τους δύο αυτούς παράγοντες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.

«Εάν δεν έχετε αυτή την έκθεση στο πρωινό φως, τότε δεν ρυθμίζετε το ρολόι του σώματός σας όσο καλά θα μπορούσατε και υπάρχει πραγματικά ένα είδος συγκεκριμένης ώρας το πρωί που χρειάζεστε αυτή την έκθεση στο φως, προκειμένου να βοηθήσετε στη ρύθμιση του ρολογιού του σώματός σας και αυτό σας επιτρέπει να κοιμηθείτε αρκετά νωρίς το βράδυ», δήλωσε στο euronews Health η Μέγκαν Κρόφορντ, ανώτερη λέκτορας Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Στραθκλάιντ και επικεφαλής συγγραφέας της δήλωσης.

«Αν δεν το κάνετε αυτό, καίτε κατά κάποιο τρόπο το κερί και από τις δύο άκρες, και τότε χάνετε αυτόν τον ύπνο τη νύχτα, έχετε κακή ποιότητα ύπνου και η κακή ποιότητα του ύπνου συνδέεται με πολλά αποτελέσματα για την υγεία, την ψυχική υγεία, καθώς και τη σωματική υγεία», πρόσθεσε η ίδια.

Οι επιπτώσεις της θερινής ώρας στην υγεία

Ένας βασικός λόγος που προβάλλουν οι ειδικοί υπέρ της διακοπής της εποχικής αλλαγής της ώρας είναι οι επιπτώσεις της στον ανθρώπινο κιρκάδιο ρυθμό.

Ο κιρκάδιος ρυθμός είναι το βιολογικό ρολόι του σώματος, το οποίο λειτουργεί σε έναν 24ωρο κύκλο και, σύμφωνα με τους ερευνητές, παίζει ρόλο στη ρύθμιση βασικών σωματικών λειτουργιών, όπως ο ύπνος, η απελευθέρωση ορμονών, ο μεταβολισμός και η διάθεση.

Οι διαταραχές που προέρχονται από το κέρδος ή την απώλεια μιας ώρας ύπνου παρεμβαίνουν στον φυσικό κύκλο του ύπνου και επηρεάζουν αυτές τις λειτουργίες.

Η Κρόφορντ εξήγησε ότι, ενώ η αλλαγή της ώρας «δεν κάνει πραγματικά τη διαφορά» το καλοκαίρι, όταν η ανατολή του ήλιου εξακολουθεί να είναι πολύ νωρίς, δεν ισχύει το ίδιο και για τις άλλες εποχές.

«Την άνοιξη και το φθινόπωρο, η ανατολή του ήλιου είναι λίγο αργότερα, οπότε, ξυπνώντας μια ώρα νωρίτερα, μπορεί να ξυπνήσουμε στο σκοτάδι. Και αυτό είναι πραγματικά προβληματικό, διότι χρειαζόμαστε το πρωινό φως του ήλιου για να ρυθμίσουμε τα ρολόγια του σώματός μας και για τον βέλτιστο ύπνο», δήλωσε η ίδια.

Η έγκαιρη έκθεση στο φως διατηρεί τον κιρκάδιο κύκλο ευθυγραμμισμένο με την 24ωρη ημέρα, καθώς το πρωινό φως προάγει τη φυσική αφύπνιση και επιτρέπει την πρώιμη έναρξη του ύπνου το βράδυ, αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Ωστόσο, η έκθεση στο φως τη νύχτα, η οποία μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια των αλλαγών ώρας, δυσκολεύει τον ύπνο και την έγκαιρη αφύπνιση.

Πολλαπλές επιστημονικές μελέτες έχουν επίσης βρει στοιχεία για αυξημένες δυσμενείς συνέπειες στην υγεία μετά την αλλαγή ώρας.

Για παράδειγμα, μια μετα-ανάλυση που βασίστηκε σε επτά μελέτες με περισσότερους από 100.000 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι υπήρχε σημαντικά υψηλότερος κίνδυνος καρδιακών προσβολών, κατά τις εβδομάδες που ακολουθούν τις μεταβάσεις της θερινής ώρας την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Μια άλλη μελέτη από ερευνητές στη Φινλανδία διαπίστωσε ότι οι νοσηλείες για εγκεφαλικό επεισόδιο αυξήθηκαν τις δύο πρώτες ημέρες μετά την αλλαγή της ώρας.

Η έρευνα τη συνέδεσε επίσης με την αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας και των διαταραχών της διάθεσης, ιδίως σε ευάλωτα άτομα, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των ποσοστών αυτοκτονιών τις εβδομάδες μετά την έναρξη της θερινής ώρας.

Η Κρόφορντ απέδωσε την αντίσταση στον τερματισμό της αλλαγής της ώρας σε «έλλειψη κατανόησης», τονίζοντας ότι τα οφέλη του παρατεταμένου απογευματινού φωτός το καλοκαίρι θα παραμείνουν, ανεξάρτητα από τη χρήση της θερινής ώρας.

«Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η θερινή ώρα τους δίνει περισσότερο ηλιακό φως ή περισσότερο φως της ημέρας, αλλά αυτό δεν θα αλλάξει. Ο ήλιος δεν θα αλλάξει μόνο και μόνο επειδή αλλάζουμε το πρόγραμμά μας».

Η στάση της Ευρώπης για τη θερινή ώρα

Το 2018 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον τερματισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση της αλλαγής της ώρας δύο φορές τον χρόνο. Στο πλαίσιο της πρότασης, διεξήγαγε επίσης μια ηλεκτρονική διαβούλευση για να καθορίσει τις απόψεις των κατοίκων της ΕΕ σχετικά με το θέμα.

Η υποστήριξη για τον τερματισμό των αλλαγών του ρολογιού ήταν σημαντική, με ποσοστά που κυμαίνονταν από το 95% στην Πολωνία και τη Φινλανδία έως το 44% στην Ελλάδα.

Οι απαντήσεις έδειξαν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων τάχθηκε υπέρ του τερματισμού της πρακτικής αυτής, με μέσο όρο 84% των πολιτών σε ολόκληρη την ΕΕ να υποστηρίζουν την αλλαγή.

Ωστόσο, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε υπέρ της υιοθέτησης της αλλαγής, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δεν συμφώνησε.