Από την Ισπανία στον Άρη: Επιστήμονες αναζητούν σημεία ζωής
H περιοχή Ρίο Τίντο στη Νότια Ισπανία έχει κεντρίσει εδώ και πολλά χρόνια το ενδιαφέρον των επιστημόνων και των αστροβιολόγων, καθώς οι συνθήκες εδώ προσομοιάζουν με αυτές που επικρατούν στον Κόκκινο Πλανήτη. Το Euronews βρέθηκε στην περιοχή για να μιλήσει με τους επιστήμονες που μελετούν διάφορες μορφές ζωής που συναντάμε εδώ.
Ένας από αυτούς, ο αστροβιολόγος Ρικάρντο Αμίλς από το Κέντρο Αστροβιολογίας της Μαδρίτης εξηγεί τι τον φέρνει εδώ:
«Μοιάζει με τον Άρη, γιατί εδώ βρίσκεις μεταλλικά στοιχεία, που έχουν βρεθεί στον Άρη. Από γεωχημική και ορυκτολογική πλευρά, εδώ είναι ο Άρης στη Γη. Το νερό είναι πολύ όξινο. Το Ph είναι περίπου 2.3. To περιεχόμενο σε οξυγόνο πέφτει, όσο κατεβαίνουμε. Γιατί ο πάτος του ιζήματος είναι εντελώς χωρίς οξέα».
Η μεγάλη ανακάλυψη στο Ρίο Τίντο είναι ότι το οξείδιο του σιδήρου και το θειικό οξύ στο νερό παράγονται από μορφές ζωής που ζουν κάτω από τη γη, βαθιά στους πόρους των βράχων. Πρόκειται για μονοκύτταρους οργανισμούς που τρέφονται με σίδηρο:
«Βρίσκονται στο απόλυτο σκοτάδι. Η ζωή εκεί κάτω δεν βασίζεται καθόλου στο φως. Επιπλέον, θα μπορούσαμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα ολιγοτροφικό περιβάλλον. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει πολλή τροφή ώστε να επιβιώσουν οι μικροοργανισμοί. Παρόλο αυτά, όταν ξεκινήσαμε να μελετούμε πριν λίγα χρόνια τι υπάρχει κάτω από την επιφάνεια, ανακαλύψαμε ότι υπάρχουν πολλές μορφές ζωής εκεί» εξηγεί η Κριστίνα Εσκουντέρο Παράντα, υποψήφια διδάκτωρ στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.
Τα δείγματα που συλλέγονται στο Ρίο Τίντο αναλύονται στο Κέντρο Αστροβιολογίας στη Μαδρίτη. Τα χρησιμοποιούν ως σημείο αναφοράς για να μπορέσουν οι επιστήμονες να μελετήσουν πώς θα μπορούσε να είναι η ζωή σε άλλους πλανήτες και για να αναπτύξουν συσκευές που μπορούν να την εντοπίσουν.
«Θέλουμε να μάθουμε για την μικροβιολογία του υπεδάφους. Θέλουμε να κατανοήσουμε ποιοι μικροοργανισμοί υπάρχουν και τι έχουν αφήσει πίσω τους. Πάνω από όλα γιατί θέλουμε να ελέγξουμε το όργανα που έχουμε αναπτύξει για την έρευνα ζωής στον Άρη. Εάν αυτό το όργανο λειτουργεί σε αυτές τις συνθήκες, όπου η συγκέντρωση ζωής είναι ελάχιστη, πιστεύουμε ότι θα μπορέσει να λειτουργήσει και στον Κόκκινο Πλανήτη» τονίζει ο Βίκτορ Πάρο, επιστήμονας στο Κέντρο Αστροβιολογίας της Μαδρίτης.
Ο Άρης δεν είναι ο μόνος πλανήτης που έλκει το ενδιαφέρον των επιστημόνων. Υπάρχει και η Ευρώπη, ο δορυφόρος του Δία. Σε δέκα χρόνια από σήμερα, η Ευρώπη θα είναι ο στόχος του ερευνητικού σκάφους Juice του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος. Είναι μια πολυαναμενόμενη αποστολή για την αστρονομική βάση του Οργανισμού που βρίσκεται κοντά στη Μαδρίτη.
«Ο βασικός στόχος του Juice είναι να εξερευνήσει κάθε φεγγάρι του Δία, ξεκινώντας από το πιο απομακρυσμένο την Καλλιστώ, μετά τον Γανυμήδη και στη συνέχεια την Ευρώπη. Είναι τα τρία φεγγάρια που είναι από πάγο και μπορούν να κρύβουν ωκεανούς κάτω από την επιφάνειά τους. Η ιδέα είναι να κατανοήσουμε αυτά τα φεγγάρια. Υπάρχουν ενδιαφέροντα στοιχεία για αυτά. Είναι μέρη που μπορεί να φιλοξενούν ζωή, κάτι που κανείς δεν φανταζόταν πριν από μερικά χρόνια» αναφέρει ο Μαρκ Κίντζερ, επιστήμονας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος.
Ακόμη και το φεγγάρι του Κρόνου, ο Τιτάνας έχει αποκτήσει ενδιαφέρον για τους αστροβιολόγους, από τη στιγμή που το ερευνητικό σκάφος Huygens βρήκε μεθάνιο σε υγρή μορφή και αιθάνιο στην επιφάνειά του, το 2005:
«Η ατμόσφαιρα του Τιτάνα έχει τεράστιες ποσότητες μεθανίου. Από που προέρχεται; Μία από τις πιο τρελές θεωρίες που υπάρχουν είναι ότι ίσως υπάρχει μεγάλος αριθμός βακτηρίων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Αυτά μπορεί να παράγουν το μεθάνιο, που γεμίζει την ατμόσφαιρα του Τιτάνα» συμπληρώνει ο Μαρκ Κίντζερ.
Οι περισσότερες θεωρίες φαντάζονται ότι μπορεί να υπάρχει ζωή στους γεμάτους αλάτι ωκεανούς κάτω από την επιφάνεια των παγωμένων φεγγαριών. Σ' αυτό το εργαστήριο, οι ερευνητές προσπαθούν να ανασυστήσουν τις συνθήκες και να μελετήσουν τη χημεία που συναντάμε στα φεγγάρια.
«Αυτό που κάνουμε είναι να εισάγουμε ένα δείγμα με το χημικό στοιχείο που θέλουμε να μελετήσουμε. Το βάζουμε σ' αυτό το δοχείο και το υποβάλλουμε σε υψηλή πίεση. Για παράδειγμα 500 ατμόσφαιρες, ή περίπου 10.000 ατμόσφαιρες. Αυτό μας επιτρέπει να κάνουμε για παράδειγμα προσομοιώσεις με τις συνθήκες στους ωκεανούς της Ευρώπης και του Γανυμήδη» αναφέρει ο Βίκτορ Πάρο από το Κέντρο Αστροβιολογίας.
Κανείς βέβαια δεν πιστεύει ότι υπάρχει νοήμων ζωή αλλού στο ηλιακό μας σύστημα. Αλλά πολλοί υποστηρίζουν ότι ίσως υπάρχουν διάφοροι μικροοργανισμοί, όπως αυτοί που συναντούμε στους βράχους του Ρίο Τίντο.
«Δεν μοιάζει με τη ζωή που αναπτύσσουμε σε ένα εργαστήριο, όπου οι μικροοργανισμοί μεγαλώνουν μέσα σε δύο ώρες. Στο υπέδαφος μιλάμε για διαφορετικά γεωλογικά χρονοδιαγράμματα για πολλαπλασιασμό. Είναι μια τελείως διαφορετική μορφή ζωής. Είναι όμως ζωντανοί και τα πάνε μια χαρά» τονίζει η Κριστίνα Εσκουντέρο Παράντα, υποψήφια διδάκτωρ στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης.
Οι ανακαλύψεις στο Ρίο Τίντο έχουν βοηθήσει να γίνουν πολλά βήματα στον τομέα της αστροβιολογίας. Ενώ πριν από μια δεκαετία, όσοι μιλούσαν για ζωή στο ηλιακό μας σύστημα αντιμετωπίζονταν με σκεπτικισμό, τώρα υπάρχει μεγάλη αισιοδοξία.
«Η Γη και ο Άρης είναι δίδυμοι πλανήτες. Έχουν την ίδια προέλευση, μικρή διαφορά απόστασης από τον Ήλιο, αλλά η γεωλογία τους είναι παρόμοια. Αφού λοιπόν υπάρχει ζωή στη Γη, γιατί δεν μπορεί να υπάρχει και στον Άρη;» αναρωτιέται ο αστροβιολόγος Ρικάρντο Αμίλς από το Κέντρο Αστροβιολογίας της Μαδρίτης.
Οι απαντήσεις θα έρθουν αρκετά σύντομα. Η κοινή αποστολή του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος και της Ρωσικής Υπηρεσίας Roscosmos στον Άρη το 2020 θα είναι η πρώτη που θα ερευνήσει για σημεία ζωής στο υπέδαφός του.