Ölümcül yılan zehrinden şifa bulmak mümkün mü?

Yılan gibi zehirli hayvanlar ısırdıklarında insanlar için ölümcül tehlike arz etse de, bu hayvanların zehrinden birçok hastalığa karşı ilaç üretmek de mümkün. Peki bu ilaçlar nasıl üretiliyor?

Belçika’nın Liège şehrindeki araştırma merkezi, dünya genelinden getirilen zehirli hayvanları toplayarak bunların ürettiği zehirlerden örnek alıyor. Toplanan örnekler, ardından işlemlerden geçirilerek bir takım testlerde kullanılıyor. Bu sayede şeker hastalığı, kalp rahatsızlıkları, alerji ve hatta obeziteye karşı tedavi yöntemleri bulmak hedefleniyor.

ALPHA Biotoxine Firması CEO’su Rudy Fourmy, Orta Amerika’dan getirilen bir kertenkeleden zehrini çıkartırken, daha önceden bu hayvanın zehrine yakın bir türden şeker hastalığını tedavi etme amaçlı bir ilaç geliştirildiğini ifade ediyor.

Çok güçlü zehirlerin potansiyeli daha büyük

Belçika’nın güneyinde bulunan bu ilginç çiftlikte 200 civarında zehirli hayvan türü bulunuyor. Araştırmalarda kullanılan hayvanlara burada özenle bakılıyor. Önceden panzehir yapımında kullanılan hayvanlar, artık farklı bir işlev daha ediniyor.

Rudy Fourmy, firmalarının yaptığı işlevi şöyle açıklıyor: ‘‘Öncelikle zehirlerin içerisindeki maddelerin ne olduğunu tanımlamaya çalışıyor ve daha sonra da tedavi amaçlı iyileştirici etkisini bulmaya çalışıyoruz.’‘ Liège Üniversitesi’nde kimyacı olan Loic Quentin ise, çok güçlü ve tesirli zehirlerin ilaç yapımı için çok büyük potansiyel taşıdığının altını çiziyor.

Bir Avrupa araştırma projesinde görevli bilim insanları 203 hayvan türünden elde edilen zehirleri tanımlamak için çok karmaşık bir yöntem kullanıyor. Bu çalışmalar sırasında 4000’den fazla yeni mini protein türü bulunmuş. Farklı zehir türleri tanımlanıp ayrıştırıldıktan sonra biyolojik ve sentetik çok karmaşık bir işleme tabi tutuluyor.

CEA Saclay Firması’da kimyacı Gilles Mourier, tanımlama sürecinin ardından yaptıklarını şöyle açıklıyor: ‘‘Bu sürecin sonunda bir reçine elde ediyoruz. Elde ettiğimiz bu sentetik maddeye son bir işlem daha yapıyor ve teste hazır hale getiriyoruz.’‘

İlacın geliştirilme süresi 15 yılı buluyor

Elde edilen zehirli maddeler sistemde seçili moleküler hedeflerle birlikte ekrana yansıtılıyor. Araştırmacılar hayvan zehirlerinin bazı hastalıkları tedavi etmede kullanılmasının artık mümkün olacağını söylüyor. CEA Saclay firmasında farmakolog Nicolas Gilles, şeker hastalığı ve obeziteye yoğunlaştıklarını belirterek, bu hastalıklar için yeni ilaçlar geliştirmek istediklerini söylüyor. Nicolas Gilles araştırmaların ilerleyişini şöyle açıklıyor: ‘‘Keşif ve zehir tanımlama aşaması 2-3 yıl sürüyor. Yeni ilaçlar geliştirme, test etme ve sertifika alarak ticari olarak satışa hazır hale gelme süreciyse 10-15 yıl kadar sürüyor.’‘

Sağlıkla ilgili bu gelişmelerin yanı sıra, araştırma görevlileri önceden insanların korktuğu bu zehirli hayvanlara karşı genel bakış açısının değişeceğini düşünüyor.

Rudy Fourmy ise çok düşünülmeyen bu konuya parmak basıyor: ‘‘Bu hayvanların çoğu tehlikede… Kaçak avlanma onların doğal ekosistemlerine büyük ölçüde zarar veriyor. Bu hayvanların insan sağlığı için faydalı olabileceğini gösterebilirsek, onları daha iyi koruma altına alabiliriz. Bu durum da insan sağlığının gelişimine katkı sağlar.’‘