İskoç adasında 18. yüzyıla ait savaş gemisi batığı ortaya çıkarıldı

Şubat 2024’teki bir fırtına, İskoçya’nın denizden uzak adalarından Sanday’ın ücra bir plajında kumları yerinden söktüğünde, şaşırtıcı bir manzara gün yüzüne çıktı: Kum tepelerinin altında uzun süredir gömülü duran eski bir ahşap geminin iskeleti.

Bu hayaletimsi kalıntılar, hem geçim kaynağı hem de gizli bir tehdit olan okyanusla iç içe yaşayan 500 kişilik ada halkı arasında kısa sürede heyecan yarattı.

Yerel araştırmalara destek veren Wessex Archaeology'den kıdemli deniz arkeoloğu Ben Saunders şöyle diyor: “Bunu şanslı bir gemi olarak görüyorum — ki bu, enkaz halindeki bir gemi için tuhaf bir ifade.”

“Bence bu batık başka bir yerde ortaya çıksaydı, ne bu topluluk refleksi, ne bu kalıntıyı kurtarma ve inceleme isteği, ne de bunu gerçekleştirecek toplumsal ruh olurdu.”

Bu Sanday'ın gördüğü ilk gemi enkazı değildi. Adanın 20 kilometrekarelik kıyı şeridinde 1400'lerden bu yana yaklaşık 270 batık kaydedilmiş. Ama bu seferki farklıydı. Yerel halk harekete geçti. Çiftçiler traktörler ve römorklarla 12 ton meşe kerestesini sahilden taşırken, ada araştırmacıları da geminin kökenini çözmeye çalıştı.

Ağaç halkalarının incelenmesi anlamına gelen dendrokronolojiyi kullanan uzmanlar, kerestelerin Güney İngiltere'den geldiğini ve 1700'lerin ortalarına tarihlendiğini keşfetti.

Saunders, “İngiltere dışındaki Kuzey Avrupa batıklarını ve çok küçük ya da İngiltere'nin kuzeyinde faaliyet göstermiş olanları hariç tutarsanız, geriye gerçekten sadece iki ya da üç örnek kalıyor… ve Earl of Chatham bunların sonuncusu,” diyor.

Earl of Chatham olarak bilinmeden önce gemi, 1749’da Chichester’da inşa edilmiş, 24 toplu bir Kraliyet Donanması fırkateyni olan HMS Hind olarak görev yapıyordu. Gemi, İngiliz İmparatorluğu’nun inişli çıkışlı dönemlerine tanıklık eden uzun bir kariyere sahipti.

1750'lerde Louisbourg ve Quebec kuşatmalarında yer alarak İngiltere'nin Kanada'nın kontrolünü Fransa'dan almasına yardımcı oldu. 1770'lere gelindiğinde, Britanya Amerikan kolonilerini elinde tutmak için mücadele ederken - ve nihayetinde başarısız olurken - konvoylara eşlik ediyordu.

1784'te hizmet dışı bırakılan ve özel sahiplerine satılan geminin adı değiştirildi ve Grönland açıklarındaki Arktik sularda avlanan bir balina avcısına dönüştürüldü.

Saunders 1787'de "Grönland Denizi'nde aralarında Earl of Chatham'ın da bulunduğu Londra merkezli 120 balina avlama gemisi olduğunu" belirtiyor.

Ancak ertesi yılki yolculuk onun son yolculuğu olacaktı. Balina avlama bölgesine giderken kötü hava koşullarına yakalanan gemi, Sanday kıyılarının hemen açıklarında enkaza döndü. İnanılmaz bir şekilde 56 mürettebatın tamamı kurtuldu.

Bugün, ahşapları Sanday Miras Merkezi'ndeki bir tatlı su tankında özenle korunuyor ve sonunda kalıcı olarak sergilenmesi umuluyor.