Ünlü müzikal hiciv ustası Tom Lehrer 97 yaşında hayatını kaybetti

Politikayı, ırkçılığı ve Soğuk Savaş'ı alaya alan, ardından müzik kariyerini büyük ölçüde bırakarak Harvard ve diğer üniversitelerde matematik öğretmenliğine dönen ünlü Amerikalı müzikal hicivci Tom Lehrer 97 yaşında hayatını kaybetti.

Uzun süredir arkadaşı olan David Herder, Lehrer'in cumartesi günü Cambridge, Massachusetts'teki evinde öldüğünü söyledi ancak ölüm nedeni hakkında bilgi vermedi.

Bir Harvard dahisi olan (18 yaşında kurumdan matematik diploması aldı) Lehrer, kısa süre sonra çok keskin zekasını nükleer imha tehdidi ve ayrımcılık da dahil olmak üzere güncel olaylara yöneltti.

Lehrer'in kara mizah içeren baladları arasında Poisoning Pigeons in the Park (Parkta Güvercin Zehirlemek), The Old Dope Peddler (Yaşlı Uyuşturucu Satıcısı) ve tartışmalı The Vatican Rag (Vatikan Rag Zamanı) yer alıyordu. Ateist olan Lehrer, bu şarkısında Roma Katolik Kilisesi’nin ayin ve ritüelleriyle alay ediyordu.

Lehrer’in en kalıcı şarkılarından bazıları arasında şunlar da yer alıyor:

• The Elements: Kimyasal elementlerin listesini, Gilbert ve Sullivan’ın komik operası The Pirates of Penzance’dan I Am the Very Model of a Modern Major-General melodisiyle seslendirdiği esprili bir şarkı.

• The Masochism Tango: “Dudaklarının dokunuşuna hasretim sevgilim / Ama kırbacının dokunuşuna çok daha fazlasıyla...” dizeleriyle kara mizah ve erotizmi harmanlayan bir parça.

• We Will All Go Together When We Go: Nükleer kıyamet temasını işleyen bu şarkının sözleri arasında şu ifadeler dikkat çeker: "Oh, we will all fry together when we fry / We'll be French-fried potatoes by-and-by / There will be no more misery / When the world is our rotisserie / Yes, we all will fry together when we fry." (Hep birlikte kızaracağız, kızardığımızda / Birer kızarmış patates olacağız zamanla / Artık keder kalmayacak / Dünya bizim ızgaramız olduğunda / Evet, hep birlikte kızaracağız, kızardığımızda.)

Bu şarkılar, Lehrer’in zekice kaleme aldığı, alaycı ve hiciv dolu tarzının en belirgin örnekleri olarak biliniyor.

Sevmediği ve saldırdığı müzik türleriyle o kadar bilgili, hatta kibar bir şekilde alay etti ki neredeyse kimse itiraz etmedi.

İstisna ise BBC oldu; kurum, 1953 tarihli Songs by Tom Lehrer albümündeki çoğu parçanın yayınlanmasını yasakladı.

Müzikolog Barry Hansen bir keresinde "Tom Lehrer bugüne kadarki en parlak müzikal hicivcidir" demişti. Hansen, 2000 yılında Lehrer'in şarkılarından oluşan 'The Remains of Tom Lehrer' adlı setin ortak yapımcılığını üstlenmiş ve on yıllar boyunca "Dr. Demento" adlı radyo programında Lehrer'in müziğine yer vermişti.

Lehrer 1928 yılında Manhattan'da başarılı bir kravat tasarımcısının oğlu olarak dünyaya geldi ve klasik eğitim almış bir piyanistti.

Okulda iki sınıf atladıktan sonra 15 yaşında Harvard Üniversitesi’ne girdi. Yüksek lisansını tamamladıktan sonra ise birkaç yıl boyunca başarısız bir şekilde doktora yapmaya çalıştı.

Bir röportajında, "Yıllar boyunca tüm şartları yerine getirdim ve tezimi yazmaya başladım. Ama aslında tek istediğim yüksek lisans öğrencisi olmaktı, bu harika bir hayattı. Benim istediğim buydu. Ne yazık ki, hem doktora sahibi hem de aynı anda yüksek lisans öğrencisi olamıyorsun,” demişti.

Tom Lehrer, 70’li yaşlarının sonlarına kadar Kaliforniya Üniversitesi Santa Cruz kampüsünde matematik fakültesinde görev yaptı.

2020 yılında ise dikkat çekici bir adım atarak kendi eserlerinin telif haklarından feragat etti ve şarkı sözlerinin hiçbir ücret talep edilmeden, her formatta serbestçe kullanılmasına izin verdi.

Tom Lehrer hiç evlenmedi ve çocuğu olmadı.

Huzur içinde uyu Tom Lehrer: 1928 – 2025.