Frida Kahlo’nun otoportresi: 'Uyku ile ölüm arasındaki geçirgen sınır'

Ünlü Meksikalı sanatçı Frida Kahlo’nun 1940 tarihli sarsıcı otoportresi “El sueno (La cama)”, açık artırmada bir kadın sanatçının şimdiye kadar satılan en pahalı eseri oldu.

perşembe günü 54,7 milyon dolar (47,4 milyon euro) karşılığında satıldı ve açık artırmada bir kadın sanatçının şimdiye kadar satılan en pahalı eseri oldu.

Yatakta uyuyan Kahlo’yu betimleyen, İspanyolca adı “El sueno (La cama)” olan tablo (“The Dream (The Bed)”), 2014’te 44,4 milyon dolar (38,5 milyon euro) eden Georgia O’Keeffe’in “Jimson Weed/White Flower No. 1” adlı eserinin elindeki rekoru geride bıraktı.

New York’taki Sotheby’s’te yapılan satış, Latin Amerikalı bir sanatçıya ait eserler arasında Kahlo’nun kendi müzayede rekorunu da aştı. Sanatçıyı ve eşi, duvar ressamı Diego Rivera’yı betimleyen 1949 tarihli “Diego and I”, 2021’de 34,9 milyon dolar (30,2 milyon euro) etti. Tablolarının özel satışlarda daha da yüksek bedellere alıcı bulduğu bildiriliyor.

Kahlo otoportresi en son 90’lı yıllarda kamuya açık olarak sergilendi

Otoportre, Frida Kahlo’nun Meksika dışında özel koleksiyonlarda bulunan nadir eserlerinden biri olarak öne çıkıyor. Meksika yasalarına göre ülkedeki kamu ve özel koleksiyonlarda yer alan Kahlo eserleri yurt dışına satılamıyor ve imha edilemiyor.

Bu tablo ise sahibi açıklanmayan bir özel koleksiyondan geliyor ve uluslararası satış için yasal olarak uygun durumda.

Bazı sanat tarihçileri, satışın kültürel açıdan tartışmalı olduğunu belirterek eleştirilerini dile getiriyor. Diğerleri ise tablonun —en son 1990’ların sonunda kamuya açık biçimde sergilenmişti— müzayedenin ardından yeniden gözlerden kaybolabileceği endişesini taşıyor.

Eser, New York, Londra ve Brüksel gibi kentlerde açılması planlanan sergiler için şimdiden talep gördü.

Alıcının kimliği ise açıklanmadı.

‘Uyku ile ölüm arasındaki geçirgen sınır üzerine hayaletimsi bir düşünce’

Eserde, bulutların içinde süzülüyormuş gibi görünen ahşap, kolonyal tarzda bir yatakta uyuyan Kahlo betimleniyor. Üzerinde altın rengi bir battaniye var ve sürünen sarmaşıklar ile yapraklara dolanmış durumda. Yatağın üzerinde dinamitle sarılı bir iskelet figürü yer alıyor.

Kahlo, 18 yaşında geçirdiği otobüs kazasıyla altüst olan hayatından olayları ve kendisini gerçekçi bir açıklıkla resmetti. Yatağa bağlıyken resim yapmaya başladı, hasar gören omurgası ve leğen kemiği için bir dizi ağır ameliyat geçirdi, 1954’te 47 yaşında hayatını kaybedene kadar da alçı korseler kullandı.

Kahlo’nun yatağa mahkûm olduğu yıllarda, ölümlülüğünü sorgularken yatağını dünyalar arasında bir köprü olarak görmeye başladı.

Sotheby’s, katalog notunda tablonun “uyku ile ölüm arasındaki geçirgen sınır üzerine hayaletimsi bir tefekkür sunduğunu” belirtti.

Katalogda, “Asılı duran iskeletin, sanatçının uykusunda ölme korkusunun bir yansıması olarak yorumlandığı” belirtiliyor. Günlük yaşamı kronik ağrılar ve geçmiş travmalarla şekillenen Kahlo için bu korkunun “fazlasıyla gerçek” olduğu vurgulanıyor.

‘En çok değer verilen kadınlardan biri’

Müzayede öncesinde Frida Kahlo’nun büyük yeğeni Mara Romeo Kahlo, Meksiko’da Associated Press’e (AP) verdiği röportajda yaklaşan satışın önemine dikkat çekti.

“En çok değer verilen kadınlardan biri olmasından büyük gurur duyuyorum; çünkü gerçekten, hangi kadın Frida’yla özdeşleşmez ki, ya da hangi insan?” diyen Romeo Kahlo, “Bence herkes yüreğinde teyzemden küçük bir parça taşıyor,” ifadelerini kullandı.

Söz konusu tablo, Salvador Dali, Rene Magritte, Max Ernst ve Dorothea Tanning gibi isimlerin de yer aldığı, 100’ü aşkın sürrealist eserin satışa sunulduğu müzayedenin yıldızı olarak öne çıktı.

Kahlo, düşselliği ve bilinç dışına duyulan merakı merkezine alan bu üslubun bir parçası olarak sıklıkla “sürrealist” olarak tanımlansa da, bu etikete her zaman direndi.

Kahlo, “Hiçbir zaman rüyaları resmetmedim,” demişti. “Ben kendi gerçekliğimi resmettim.”

Haftanın başlarında, Holokost sırasında bir Yahudi’nin hayatını kurtarmaya yardımcı olan Gustav Klimt tablosu “Elisabeth Lederer’in Portresi”, Sotheby’s müzayedesinde 236,4 milyon dolara (204,7 milyon euro) satıldı.

Bu satış, eseri açık artırmada satılan en pahalı tablolar arasına taşıdı. Klimt’in portresi, 450 milyon dolara (389,7 milyon euro) alıcı bulan Leonardo da Vinci’nin “Salvator Mundi”sinin ardından ikinci sırada yer aldı. Genel toplamda ve erkek sanatçılar arasında rekorun sahibi ise hâlâ “Salvator Mundi.”