Μαρ. Νέστορα: «Το έργο μας είναι μια προτροπή να βρούμε το θάρρος να μιλήσουμε στη ζωή και στο χορό»

Η νέα παραγωγή της ομάδας σύγχρονου χορού YELP danceco. έχει τίτλο «No matter how quiet (όσο ήσυχο κι αν είναι) και παρουσιάζεται για δύο τριήμερα του Ιουνίου (4-6/6 & 14-16/6) στο χώρο PalmTree-MCA. Το έργο εστιάζει στη διαδικασία δημιουργίας και στην εργασία του καλλιτέχνη. Η παράσταση Continuous Project Altered Daily της Yvonne Rainer και η ομότιτλη εικαστική εγκατάσταση του Robert Morris, δύο πρωτοπόρα έργα που έφεραν στο προσκήνιο τη διαδικασία του καλλιτεχνικού έργου στον χορό και στη γλυπτική αντίστοιχα, το Μάρτιο 1969 στη Νέα Υόρκη, ήταν το έναυσμα της καλλιτεχνικής έρευνας για τη συγκεκριμένη χορογραφία.

Τέσσερις χορευτές (Κωνσταντίνα Μπάρκουλη, Γιάννης Τσιγκρής, Ιωάννα Αποστόλου, Αγγελική Στελλάτου), ένας εικαστικός (Φίλιππος Βασιλείου), ένας μουσικός (Ιάκωβος Παυλόπουλος), μια χορογράφος (Μαριέλα Νέστορα) εργάζονται, διερευνούν, συνομιλούν και ανακινούν ερωτήματα για την ομαδική εργασία, τη συνεργασία, την ατομική συνεισφορά, τις εμπειρίες και τις απαιτήσεις της εργασίας του καλλιτέχνη, τη σχέση της σύγχρονης ζωής με την τέχνη και το σώμα.

Μιλήσαμε με τη χορογράφο Μαριέλα Νέστορα για το νέο έργο της ομάδας.

Ποιος ήταν ο λόγος που αποφάσισες να στραφείς στο συγκεκριμένο έργο της Yvonne Rainer, που παρουσιάστηκε πριν από 54 χρόνια;

Ενώ η Yvonne Rainer πριν και μετά το «Continuous project altered daily» (CPAD) είναι η απόλυτη «συγγραφέας» και χορογράφος όλων των έργων της, στο συγκεκριμένο αποφάσισε να εξερευνήσει μια πιο ομαδική διαδικασία δημιουργίας. Όπως λέει η ίδια, αναζητούσε τρόπους να ελαφρύνει τη λαβή, το κράτημα του χορογράφου πάνω στο έργο του. Το CPAD μέσα στα λίγα χρόνια παρουσίασής του,όπως αναφέρει και ο τίτλος του, άλλαζε συνεχώς και τελικά εξελίχθηκε σε μια κατάσταση όπου ο καθένας έφερνε τα δικά του υλικά και η παράσταση ήταν ένα συνεργατικό γεγονός. Μέσα από αυτή την εμπειρία προέκυψε και η ομάδα Grand Union: μια συνεργασία χορευτών που δούλεψαν με τον ομαδικό αυτοσχεδιασμό. Για μένα το CPAD είναι το σημείο εκκίνησης για το έργο no matter how quiet (NMHQ) μιας και αντίστοιχα εκθέτει και αυτό τη διαδικασία δημιουργίας. 

Το ενδιαφέρον μου είναι αυτή η διαφορετική συνθήκη που προτείνει και πώς αυτή λειτουργεί και για τους θεατές- ίσως φέρνει στην επιφάνεια μια συνειδητοποίηση για το πώς δρουν, πώς είναι μαζί σε αυτόν τον χώρο της παράστασης, πώς αναλαμβάνουν τη δική τους οπτική για το χώρο και χορό. Άλλωστε και στη δουλειά μου με την ομάδα YELP danceco. τα τελευταία χρόνια συχνά πειραματίζομαι με τις συνθήκες θέασης και το χώρο στον οποίο μαζευόμαστε όλοι μαζί για μια παράσταση. Πιο προσωπικά, το no matter how quiet είναι μια ευχή για μια κίνηση από τη χορογραφία στο χορό, για μια κίνηση από το εγώ που ορίζει/ καθοδηγεί, στο εγώ που αφουγκράζεται (δηλαδή το είδος του εγώ που αποζητά και γνωρίζει πώς να συνυπάρχει) και επίσης παράγει ένα χώρο στοχασμού για τη «φωνή» του χορού σήμερα, για τι μπορεί να κάνει ο χορός σήμερα, για τη σχέση της τέχνης με τη ζωή. Ταυτόχρονα θεωρώ ότι οι ανάγκες και οι απαιτήσεις μιας διαδικασίας δημιουργίας καλλιεργούν ή και προϋποθέτουν δεξιότητες που (εκ)λείπουν στην εποχή μας και δεν εννοώ καλλιτεχνικά αλλά κυρίως κοινωνικά.

Ποια είναι τα στοιχεία που βρίσκονται στο επίκεντρο εκείνου του έργου;

Η εικαστική εγκατάσταση Continuous project altered daily από τον γλύπτη Robert Morris παρουσιάστηκε τον Μάρτιο του 1969 και μέσα στον ίδιο μήνα με τον ίδιο τίτλο, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το CPAD της Yvonne Rainer. Και οι δύο καλλιτέχνες έφεραν για πρώτη φορά την ίδια τη διαδικασία ενός έργου στο επίκεντρο (σε αντίθεση με το καλλιτεχνικό έργο ως προϊόν). Αντίστοιχα το NMHQ επιθυμεί να λειτουργήσει ως μια χειρονομία που δίνει αξία και προσοχή στη διαδικασία, στην πρακτική μιας διαδικασίας δημιουργίας, μια πρακτική την οποία εγώ αντιλαμβάνομαι ως αδιαμφισβήτητα ομαδική.

Πόσο μας αφορά σήμερα και γιατί αυτό που ονομάζουμε μεταμοντέρνος αμερικανικός χορός και οι χορογραφίες που προέκυψαν από το Judson Church τη δεκαετία του 1960 έφεραν τότε πραγματική επανάσταση στο χορό;

Παρότι έχουν περάσει τόσα χρόνια ήδη θα μπορούσε κανείς να πει ότι ακόμη περιμένουμε την επόμενη επανάσταση στο χορό. Ναι μεν έχουν υπάρξει διάφορες «στροφές» όπως π.χ. η στροφή στη συμμετοχικότητα, αλλά όχι κάποια επανάσταση, ίσως με εξαίρεση το conceptual dance ή non dance στη Γαλλία (αν και ακόμη κι αυτό, εμφανίστηκε αφότου στη Γαλλία έστρεψαν το ενδιαφέρον τους και μελέτησαν τον αμερικάνικο μεταμοντέρνο χορό). Αυτή η απουσία επανάστασης δεν είναι από μόνη της αξιοσημείωτη; Δεν θα έπρεπε να μας προβληματίζει για την τέχνη του χορού; Απαντώντας στην ερώτηση, θα επισήμαινα ότι σήμερα μας αφορά η δημοκρατία ή μάλλον και σήμερα. Ένα βασικό χαρακτηριστικό του μεταμοντέρνου χορού είναι η δημοκρατικότητα ως προς την κίνηση και το σώμα, όπως επίσης και η πολιτική διάσταση της τέχνης του χορού. Με αφορά επίσης και μου κεντρίζει το ενδιαφέρον και η συνολική συνθήκη που οδήγησε σε αυτή την επανάσταση στο χορό. Ήταν η συγκεκριμένη στιγμή, ήταν μια ολόκληρη «σκηνή», όχι μόνο μεμονωμένοι καλλιτέχνες. Ήταν μια ολόκληρη συνθήκη, ένα έδαφος που επέτρεψε να γίνει αυτό που έγινε. Όπως λέει και η ίδια η Rainer: «Τα μεγαλύτερα εμπόδια για τους χορογράφους σήμερα, και αυτό περιλαμβάνει και εμένα στην ηλικία των ογδόντα, έχουν να κάνουν με το χώρο, το χρόνο και τη διαθεσιμότητα των χορευτών για πρόβες, για καθημερινές πρόβες και εργασία. Αν δεν έχεις θεσμοθετήσει τον εαυτό σου με μια σταθερή “εταιρεία”, ένα διοικητικό συμβούλιο, έναν χρηματοδότη, έναν μάνατζερ κ.ο.κ., οι ευκαιρίες για παραστάσεις είναι λίγες και σπάνιες. Στα νιάτα μου, το “πλαίσιο που επέτρεψε” τη δημιουργία έργων, ήταν το γυμναστήριο της εκκλησίας Judson Church, όπου μπορούσαμε να δοκιμάζουμε, να χαζολογάμε, να εξερευνούμε σε τακτική βάση (δωρεάν!) και να μην παρουσιάζουμε επίσημες παραστάσεις, μέχρι να είμαστε έτοιμοι. Σήμερα, για προφανείς λόγους, υπάρχουν πολύ λίγες ευκαιρίες για αυτού του είδους την κοινοκτημοσύνη». Άραγε ποιές είναι οι κατάλληλες συνθήκες ή πώς καλλιεργείται το εύφορο έδαφος που θα επιτρέψει να φανερωθεί η επόμενη επανάσταση στο χορό;

Τι προέκυψε από τη δική σου έρευνα και πώς μετουσίωσες αυτά που βρήκες στη δική σου χορογραφία;

Το CPAD όπως προανέφερα μας έδωσε το σημείο εκκίνησης, τη βασική συνθήκη, μιας παράστασης η οποία φέρνει σε κοινή θέα τη διαδικασία δημιουργίας. Διαβάζοντας με ενέπνευσε ο φαντασιακός χώρος και η στάση που αναδύθηκε από ένα απόσπασμα από την αλληλογραφία της Yvonne Rainer με τους χορευτές για το CPAD: «…Πήρα μια γεύση της ανθρώπινης συμπεριφοράς στην οποία βασίζονται τα όνειρά μου για μια καλύτερη ζωή - πραγματική, σύνθετη, διαρκώς μεταβαλλόμενη, πλούσια, συγκεκριμένη, αστεία, εστιασμένη, άμεση, συγκεκριμένη, έντονη, σοβαρή μερικές φορές σε σημείο θρησκευτικότητας, ελαφριά, διάφανη, ανόητη, πολυεπίπεδη σε κάθε συγκεκριμένη στιγμή. …. Είμαστε απόλυτα και αναμφισβήτητα εκεί. Παίρνουμε ο ένας τον άλλον στα σοβαρά και αισθανόμαστε υπεύθυνοι απέναντι στον εαυτό μας και στο όλο πράγμα». Στο NMHQ εστιάζουμε στη μοναδικότητα των περφόρμερ (Ιωάννα Αποστόλου, Φίλιππος Βασιλείου, Κωνσταντίνα Μπάρκουλη, Μαριέλα Νέστορα, Ιάκωβος Παυλόπουλος, Αγγελική Στελλάτου, Γιάννης Τσιγκρής) μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο περιβάλλον/τοπίο. Διερευνούμε όπως πάντα τη κίνηση, τη χορογραφία αλλά και τη σκέψη, τη συμπεριφορά, ενώ για πρώτη φορά δουλεύουμε με το λόγο, τη «φωνή» του καλλιτέχνη, στο σήμερα, στην Ελλάδα.

Ποιο είναι το κινητικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείτε και ποια είναι η σχέση του με το αντίστοιχο της Rainer;

Στο NMHQ εστιάζουμε στο πώς μπορούν να συνυπάρχουν διαφορετικά κινητικά λεξιλόγια και κινητικά υλικά και όχι στη χρήση του λεξιλογίου της Rainer, δουλεύουμε με την ποικιλία, τις εναλλαγές, την πολλαπλότητα ως τρόπο να αναδυθεί η δυνατότητα, το εν δυνάμει.

Θα δούμε ένα έργο που θα θυμίζει το «Continuous Project Altered Daily» ή ένα έργο που θα αφορά τις ίδιες θεματικές;

Δεν είχα ως στόχο την επικαιροποίηση του πειράματος της, ούτε την αναπαραγωγή ή αναπαράσταση του CPAD (άλλωστε δεν θα ήταν εφικτό, μιας και είναι το μόνο έργο για το οποίο δεν έχει γίνει καταγραφή από τη Rainer). Τα κοινά χαρακτηριστικά με το NMHQ είναι η σχέση με τη διαδικασία δημιουργίας και η συνύπαρξη έμψυχων και άψυχων υλικών.

Ένα κεντρικό στοιχείο του έργου της Rainer ήταν τα «θολά», δυσδιάκριτα όρια μεταξύ πρόβας και παράστασης. Είναι κάτι που σε ενδιαφέρει και στη δική σου παράσταση;

Ναι ακριβώς, στο NMHQ υπάρχουν πολλαπλές πραγματικότητες που συνυπάρχουν, εναλλάσσονται, συγκρούονται. Θα υπάρχει αυτή η σχέση με τη γλυπτική και τα αντικείμενα που υπήρχαν και στο έργο αναφοράς; Ναι, η παρουσία του εικαστικού Φίλιππου Βασιλείου και η συνεργασία αυτή είναι καίρια για το ΝΜΗQ. Στο έργο του, στη δουλειά του εστιάζει και επεξεργάζεται ερωτήματα που έχουν κοινούς τόπους με τη δουλειά μου, το NMHQ αλλά και το CPAD.

Ποια άλλα ζητήματα σε απασχόλησαν; Γιατί έδωσες στο έργο σου, τον τίτλο «No matter how quiet»;

Ένα καίριο ζήτημα ήταν η σχέση με το λόγο και τη γλώσσα, μιας και δεν στηριζόμαστε σε κάποιο κείμενο αλλά σε σκέψεις και συζητήσεις που έχουμε κάνει πάνω σε αυτό που μας απασχολεί, το χορό. Είναι μια πρόκληση για μας, η σχέση με την έκθεση όχι μόνο μέσα από τη γλώσσα του σώματος που είναι το «σπίτι» μας, αλλά και μέσα από τη σχέση με το λόγο, την πράξη του να μιλήσεις και να πεις τις σκέψεις σου δυνατά. Θέλει θάρρος. Είναι μια πράξη και μια πρακτική που και αυτή θέλει εξάσκηση και έχει σημασία. Ενέχει τη δυνατότητα να παράξει ρωγμές, όσο ήσυχη κι αν είναι. Κι ακριβώς για αυτό το λόγο ο τίτλος του έργου είναι no matter how quiet: είναι μια ευχή ή μια προτροπή να βρούμε αυτό το θάρρος στη ζωή μας και στο χορό μας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σύλληψη/Χορογραφία: Μαριέλα Νέστορα

Ερμηνεία/Συνδημιουργία: Αγγελική Στελλάτου, Ιωάννα Αποστόλου, Γιάννης Τσιγκρής, Κωνσταντίνα Μπάρκουλη

Εικαστικός: Φίλιππος Βασιλείου

Μουσική: Ιάκωβος Παυλόπουλος (ζωντανά κρουστά), ILIOS

Κοστούμια: Ελευθερία Αράπογλου-DIGITARIA

Καλλιτεχνικοί σύμβουλοι: Mårten Spångberg, Δανάη Θεοδωρίδου, Μυρτώ Κατσίκη

Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου

Σχεδιασμός αφίσας: Μαρία Έλενα Μύρκα

Επικοινωνία: Ευαγγελία Σκρομπόλα

INFO

Νo matter how quiet (Όσο ήσυχo κι αν είναι)

PalmTree-MCA, Κριναγόρου 13, Νέος Κόσμος

Ημερομηνίες: 4,5,6 και 14,15,16 Ιουνίου 2024, 21:30

Διάρκεια: 65 λεπτά

Εισιτήρια: 15 ευρώ, 10 ευρώ

Προπώληση εισιτηρίων

YELP danceco.

Η ομάδα χορού YELP danceco. ιδρύθηκε το 2000 με έδρα την Αθήνα. Με χορογράφο τη Μαριέλα Νέστορα έχει στο ιστορικό της πάνω από 22 παραγωγές, και συνεργασίες: Φεστιβάλ Αθηνών, Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Διεθνές φεστιβάλ χορού Καλαμάτας, MIR festival, κ.α.. Η ομάδα σύγχρονου χορού YELP danceco. εξελίσσει το καλλιτεχνικό της έργο μέσα από συνομιλία θεωρίας και πράξης. Εξερευνά την συνάντηση του χορού και της χορογραφίας με διαφορετικά πεδία γνώσης κυρίως φιλοσοφία, βιολογία, θεωρία παραστατικών τεχνών, φυσικές επιστήμες. Διαμορφώνει τις ανάλογες πρακτικές και χορογραφικά εργαλεία για κάθε διαδικασία δημιουργίας, προσεγγίζοντας πάντα το σώμα ως όλον - κίνηση, αντίληψη, παρουσία και ενεργή σκέψη. Πειραματίζεται συχνά με την συνθήκη θέασης: ανανεώνοντας την προκαθορισμένη μετωπική σχέση με το κοινό, επιλέγοντας μη θεατρικούς χώρους ή το δημόσιο χώρο για τις παραστάσεις της και προσκαλώντας τη συμμετοχή των θεατών. Πρόθεση είναι η δημιουργία εμπειρίας που θέτει ερωτήματα, μετατοπίζει οπτικές και ευαισθητοποιεί την αντίληψη του σώματος. Με σταθερή παρουσία στην Ελλάδα (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Καβάλα, Βόλο, Χανιά, Ύδρα) και στο εξωτερικό (Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Δανία, Ιταλία, Εστονία, Ρουμανία, Σλοβενία, Κροατία), έχει επιχορηγηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και έχει αναλάβει αναθέσεις από ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα, Στέγη Γραμμάτων και τεχνών.