Brezilya'da eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro için darbe planı iddiaları nedeniyle ev hapsi kararı verildi

Brezilya Yüksek Mahkemesi, 2022 genel seçimlerinde görevdeki Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva'ya yenilmesinin ardından bir darbe planladığı iddiasıyla yargılanan eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro hakkında pazartesi günü ev hapsi kararı verdi.

Bolsonaro'nun görevi kötüye kullandığı iddialarına ilişkin soruşturmayı yürüten Yargıç Alexandre de Moraes, 70 yaşındaki eski başkanın, üç milletvekili oğlu aracılığıyla içerik yayarak kendisine uygulanan ihtiyati tedbirleri ihlâl ettiğini söyledi.

Bolsonaro'nun hukuk ekibi yaptığı açıklamada kararı temyize götüreceklerini belirtti. Avukatları, Rio de Janeiro’daki bir protesto sırasında çocuklarından birinin cep telefonundan yayımlanan “İyi günler Copacabana, iyi günler Brezilyam, herkese selam, bu özgürlüğümüz için” sözlerinin, ihtiyati tedbirleri ihlal etmek ya da cezai bir eylem olarak değerlendirilmesinin mümkün olmadığını vurguladı.

Yargıç De Moraes, "İhtiyati tedbirlere karşı aleni saygısızlık o kadar açıktı ki, sanığın oğlu Senatör Flavio Bolsonaro, yasal ihlali gizlemek amacıyla Instagram profilindeki paylaşımı kaldırmaya karar verdi," diye yazdı.

De Moraes ayrıca Bolsonaro'nun Pazar günü "Rio'da Copacabana'da toplanan protestoculara hitap ettiğini" ve böylece destekçilerinin "Yüksek Mahkemeyi baskı altına almaya çalıştıklarını" söyledi.

Senatör Flavio Bolsonaro, babasının ev hapsine alınmasının ardından X'te Brezilya'nın "resmen diktatörlükte olduğunu" iddia etti. Senatör, "De Moraes'in Bolsonaro'ya karşı zulmünün sınırı yok," diye yazdı.

Bolsonaro'nun davası, yasal süreç boyunca Bolsonaro'nun sesli bir destekçisi olan ABD Başkanı Donald Trump'ın yeniden seçilmesinin ardından gündeme geldi.

Trump yargılamalar nedeniyle sık sık Devlet Başkanı Lula da Silva ile çatışmış, yargılamaları yasa dışı olarak nitelendirmiş ve birçok kez beraatini talep etmişti.

ABD’nin 47. Başkanı, Brezilya’dan ABD’ye yapılan ihracata uyguladığı son yüzde 50’lik gümrük vergilerini doğrudan müttefikinin yargı sürecine bağladı. Bolsonaro’ya açılan davayı “cadı avı” olarak nitelendiren başkan, Brezilya’daki siyasi yelpazenin dört bir yanındaki milletvekillerinden milliyetçi tepkiler gelmesine neden oldu.

Kararın açıklanmasından sadece birkaç saat sonra, ABD Dışişleri Bakanlığı'nın Batı Yarımküre Bürosu sosyal medya platformu X üzerinden yaptığı açıklamada Yargıç Alexandre de Moraes’in kararını kınadı ve “yaptırımlarla cezalandırılan davranışlara yardım ve yataklık eden herkesten hesap sorulacağı” sözünü verdi.

Açıklamada, “Jair Bolsonaro’nun kamuoyunda kendini savunma hakkına daha fazla kısıtlama getirmek, kamu hizmeti değildir. Bolsonaro’nun konuşmasına izin verin!” ifadelerine yer verildi.

Bu paylaşım, Dışişleri Bakanlığı’nın Yargıç de Moraes’e yönelik “ciddi insan hakları ihlalleri”, yetkiyi kötüye kullanma ve Bolsonaro’ya karşı adil olmayan, siyasi saiklerle yürütülen soruşturmalar nedeniyle yaptırım kararı almasından sadece birkaç gün sonra geldi.

Brezilya hükümeti ise konu hakkında henüz bir açıklama yapmadı.

Bolsonaro neyle suçlanıyor?

Brezilyalı savcılar Jair Bolsonaro'yu, popülist liderin 2022'de yeniden seçilme şansını kıl payı kaybetmesinin ardından Lula ve de Moraes'i öldürme planları da dahil olmak üzere seçimleri iptal etmeyi planlayan bir suç örgütüne liderlik etmekle suçluyor.

Pazartesi günkü karar, Bolsonaro'nun hareketlerini takip etmek için ayak bileğine monitör takma emri verilmesinden ve yasal işlemler devam ederken faaliyetlerine sokağa çıkma yasağı getirilmesinden bir ay sonra geldi. Bu kararın ardından Bolsonaro'yu sadece aile üyeleri ve avukatlarının ziyaret etmesine izin verildi ve evindeki tüm cep telefonlarına el konuldu.

Brezilya adaletinin son kararı, on binlerce Bolsonaro destekçisinin Sao Paulo ve Rio de Janeiro şehirlerinde sokaklara dökülerek Brezilya kongresinden kendisini ve 8 Ocak 2023'te başkent Brasilia'daki hükümet binalarının yıkılmasındaki rolleri nedeniyle yargılanan ya da hapse atılan yüzlerce kişiyi affetmesini talep etmesinden bir gün sonra geldi.

Bolsonaro'nun seyahat etmesine izin verilmediği için ev hapsinde tutulduğu Brasilia'da kalması bekleniyor. Bolsonaro'nun ayrıca otuz yıl boyunca milletvekili olarak seçim üssü olarak kullandığı Rio de Janeiro'da da bir evi bulunuyor.

Eski ordu komutanı, Bolsonaro'nun desteklediği 1964-1985 yılları arasındaki askeri yönetimin sona ermesinden bu yana Brezilya'nın tutuklanan dördüncü eski devlet başkanı oldu.

Lula, daha sonra Yüksek Mahkeme tarafından davaya bakan hakimin önyargılı olduğu gerekçesiyle iptal edilen bir yolsuzluk mahkumiyeti nedeniyle 2018 ve 2019 yılları arasında yaklaşık 600 gün hapis yattı.