Yeni Kaledonya’da bağımsızlık yanlıları Fransa'yla anlaşmayı reddetti

Fransa’ya bağlı denizaşırı topraklardan Yeni Kaledonya’daki başlıca bağımsızlık yanlısı ittifak, Paris’in arabuluculuğunda hazırlanan ve Pasifik takımadalarını yeni bir özerk 'devlet' statüsüne kavuşturmayı öngören anlaşmayı reddetti.

Fransa, geçen ay duyurduğu kapsamlı anlaşmayla Yeni Kaledonya’ya daha fazla özerklik verilmesini, ancak yerli Kanak halkının talep ettiği tam bağımsızlığın tanınmamasını öngörmüştü. Anlaşma, “Yeni Kaledonya Devleti” adında, Fransız Anayasası’na dahil edilecek ve Fransa’ya bağlı kalacak bir yapı kurulmasını, bölge halkının hem Fransız hem de Kaledonya vatandaşlığına sahip olmasını içeriyordu.

Paris’te 10 gün süren müzakereler sonucunda varılan bu uzlaşmaya, Fransız hükümeti temsilcilerinin yanı sıra bağımsızlık yanlıları ve karşıtları da katılmıştı. Ancak Yeni Kaledonya’nın en büyük bağımsızlık ittifakı olan Kanak Sosyalist Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLNKS), olağanüstü kongresinde anlaşmayı tamamen reddettiğini açıkladı.

FLNKS üyesi Dominique Fochi, “Taslak anlaşmasını, mücadelemizin temelleri ve kazanımlarıyla bağdaşmadığı için resmen reddediyoruz,” dedi. Bir diğer FLNKS üyesi Marie-Pierre Goyetche ise destekçilerine “Eğer devlet bunu zorla geçirmek isterse, buna dur deme” çağrısı yaptı.

Yerel basına göre, anlaşmada yeni bir bağımsızlık referandumu düzenlenmesine yer verilmemesi, özellikle yerli Kanaklar için anlaşmanın kabul edilemez olmasının başlıca nedeni oldu.

Fransa’nın Denizaşırı Topraklar Bakanı Manuel Valls, “tarihi uzlaşmayı” kurtarmak için gelecek hafta Yeni Kaledonya’ya gideceğini açıkladı.

Yakın geçmişteki huzursuzluk

Mayıs 2024’te Yeni Kaledonya’da, Fransız hükümetinin binlerce yerli olmayan uzun süreli yerleşimciye oy hakkı tanıma planı üzerine büyük çaplı isyanlar çıkmış, en az 14 kişi hayatını kaybetmiş, milyarlarca euroluk hasar meydana gelmişti.

Şu anda sadece Kanaklar ve 1998’den önce Fransa’dan bölgeye gelenler oy kullanabiliyor. 1998’den bu yana ise yaklaşık 40 bin Fransız vatandaşı daha Yeni Kaledonya’ya yerleşti.

Fransa, 1988’de şiddet olaylarını sona erdiren barış anlaşmasının ardından 2018-2021 yılları arasında üç bağımsızlık referandumu düzenledi. Her seferinde seçmenler Fransa’da kalma yönünde oy kullandı. Kanaklar, COVID-19 salgınının topluluklarını ağır etkilediği gerekçesiyle 2021 referandumunu boykot etti ve sonucunu tanımadı.

2019 nüfus sayımına göre, Yeni Kaledonya nüfusunun yüzde 41’ini oluşturan yerli Kanakların yüzde 32,5’i yoksulluk içinde yaşıyor. Bölgenin ekonomisinin çeşitlendirilmesi ve nikel madenciliğine bağımlılığın azaltılması çağrıları artıyor.