'Dünya haritası değişsin' çağrısı: Aslında 14 Grönland bir Afrika etmiyor

Dünyanın en yaygın kullanılan haritalarından biri olan Mercator projeksiyonunda, Afrika ile Grönland neredeyse aynı büyüklükte görünüyor. Oysa kıtaların gerçek oranlarını gösteren Equal Earth projeksiyonunda, Afrika kıtasının içine 14 Grönland rahatlıkla sığabiliyor.

Afrika’nın haritalarda küçültülerek gösterildiği eleştirisi uzun süredir dile getiriliyordu. Ancak Afrika merkezli savunuculuk gruplarının başlattığı yeni bir kampanya, bu tartışmayı yeniden gündeme taşıdı. Söz konusu kampanya, okulların ve uluslararası kuruluşların Equal Earth projeksiyonunu kullanmasını istiyor. Geçen hafta Afrika Birliği de kampanyayı resmen destekledi; bu da girişim açısından önemli bir dönüm noktası oldu.

Afrika neden küçük görünüyor?

Mercator haritası, 16'ncı yüzyılda Flaman kartograf Gerardus Mercator tarafından Avrupa’daki denizcilere yardımcı olmak amacıyla tasarlandı. Harita, kutuplara yakın bölgeleri —örneğin Grönland ve Kuzey Amerika’yı— olduğundan büyük, Afrika ve Güney Amerika’yı ise olduğundan küçük gösteriyordu.

2018’de geliştirilen Equal Earth projeksiyonu ise dünyanın eğriliğini dikkate alarak kıtaların gerçek oranlarını yansıtıyor ve Mercator’daki çarpıklığı ortadan kaldırıyor.

Bugün hala sınıflarda ve dijital platformlarda Mercator projeksiyonu yaygın şekilde kullanılıyor. Google, 2018’de masaüstü sürümünde Mercator yerine üç boyutlu küre görünümünü tercih etmeye başlamış olsa da mobil uygulamada hala varsayılan harita Mercator.

Kampanyanın hedefi

Africa No Filter ve Speak Up Africa adlı iki sivil toplum kuruluşu, Nisan ayında “Correct The Map” (Haritayı Düzeltin) adıyla bir kampanya başlattı. Amaç, önce okullarda, ardından uluslararası kuruluşlarda ve medya organlarında Equal Earth haritasının kullanılmasını sağlamak.

Speak Up Africa’nın kurucu ortağı Fara Ndiaye, “Haritayı düzeltmek yalnızca Afrika için değil, tüm dünya için bir doğruluk ve adalet meselesidir. Nesiller, yanlış bir haritayla büyüdüklerinde, Afrika’nın dünyadaki rolünü küçümseyen bir bakış açısı geliştiriyor” dedi.

Ndiaye’ye göre, Afrika’nın haritada olduğundan küçük gösterilmesi, kıtanın demografik, ekonomik ve stratejik önemini göz ardı ettiriyor.

Afrika Birliği’nin 14 Ağustos’ta kampanyaya destek vermesi, şimdiye kadarki en geniş katılımlı onay oldu. Aktivistler bunu “Correct The Map” için büyük bir kazanım olarak niteliyor.

Uzmanlar ne diyor?

Syracuse Üniversitesi’nden coğrafya profesörü Mark Monmonier, Mercator projeksiyonunun artık kullanılmaması gerektiğini söyledi: “16'ncı yüzyılda denizciler için faydalıydı çünkü düz çizgiler, gemilerin rotalarını kolayca belirlemesine yardımcı oluyordu. Ama o dar kullanım dışında dünya haritası olarak hiçbir anlamı yok.”

Monmonier, Equal Earth gibi haritaların kıtaların gerçek boyutlarını göstermede daha doğru olduğunu belirtse de kıtaları karşılaştırmak için en uygun yöntemin grafikler olduğunu da ekledi: “Düz bir kâğıt üzerine düzensiz şekilleri koyduğunuzda, insanlar kara parçalarının boyutlarını doğru kıyaslamakta zorlanıyor.”