Endonezya’da şiddetli protestolar: Halk neden sokakta?

Endonezya genelinde milletvekillerine tanınan ayrıcalıklara karşı başlayan protestolar şiddetli bir krize dönüştü. Olaylar, Başkan Prabowo Subianto’nun liderliği için büyük bir sınav olarak görülüyor.

Geçen hafta başkent Cakarta’da başlayan, göstericilerle çevik kuvvetin çatıştığı olaylar kısa sürede ülke geneline yayıldı. Öfkeli kalabalıklar birçok şehirde bölgesel meclis binalarını, polis karakollarını ateşe verdi; araçları yaktı ve altyapıya zarar verdi.

Başkan Subianto pazar günü güvenlik güçlerine 'en sert şekilde müdahale' talimatı verdi. “Yasadışı eylemler, hatta vatana ihanet ve terörizme varan işaretler var,” diyen Subianto, kamu tesislerinin yıkımı ve yağmalara karşı askeri ve polisi sert tedbirler almaya çağırdı. Bu nedenle 3 Eylül’de Pekin’deki Zafer Günü törenine yapacağı kritik Çin ziyaretini iptal etti.

Protestoların nedeni

Öfkenin fitilini, 580 milletvekilinin maaşlarının yanı sıra aylık 50 milyon rupiah (yaklaşık 3075 dolar) tutarında 'konut yardımı' aldığı haberleri ateşledi. Geçen yıl getirilen bu ödeme, Cakarta’daki asgari ücretin yaklaşık 10 katına denk geliyor. Eleştirmenlere göre bu ayrıcalık, hayat pahalılığı ve işsizlikle boğuşan halk için hem aşırı hem de duyarsız bir uygulama.

Can kayıpları

Gösteriler, 21 yaşındaki motosikletli kurye Affan Kurniawan’ın ölümüyle daha da büyüdü. Sosyal medyaya yansıyan görüntülerde, bir polis zırhlı aracının göstericilerin arasından hızla geçerek Kurniawan’ı ezdiği iddia edildi.

Sulawesi Adası’ndaki Makassar’da öfkeli kalabalık bir meclis binasını ateşe verdi; içeride mahsur kalan üç kişi öldü, beşi yaralandı. Yogyakarta’da ise bir üniversite öğrencisinin polisle göstericiler arasındaki çatışmada hayatını kaybetmesiyle ölü sayısı altıya çıktı.

Ekonomik ve toplumsal zarar

Cakarta’da beş günde 1240 gösterici gözaltına alındı. Belediye Başkanı’na göre olaylar nedeniyle 55 milyar rupiah (3,3 milyon dolar) zarar oluştu. 469 kişi yaralandı, bunlardan 97’si hastaneye kaldırıldı.

Artan şiddet nedeniyle TikTok, güvenlik gerekçesiyle canlı yayın özelliğini geçici olarak kapattı. ABD, Avustralya, Fransa ve Kanada gibi ülkeler vatandaşlarına protesto alanlarından uzak durmaları uyarısında bulundu.

Hükümetten geri adım

Başkan Subianto, sekiz siyasi parti lideriyle birlikte yaptığı açıklamada milletvekillerine sağlanan ayrıcalıkların kısıtlanacağını, yurt dışı seyahatlerinin askıya alınacağını duyurdu. Ayrıca Kurniawan’ın ölümüyle bağlantılı olduğu düşünülen yedi polis memuru hakkında soruşturma başlatıldığını ve sürecin şeffaf yürütüleceğini söyledi. Kurniawan’ın ailesine maddi destek sağlanacağını da ekledi.

Subianto halka, tepkilerini 'barışçıl ve yapıcı' şekilde dile getirmeleri çağrısında bulundu.

Ekonomik arka plan

Uzmanlar, gösterilerin temelinde derinleşen ekonomik sıkıntılar ve siyasal hayal kırıklığı olduğunu belirtiyor. Subianto seçim kampanyasında beş yıl içinde ekonomik büyümeyi yüzde 8’e çıkarma sözü vermişti. Ancak Dünya Bankası verileri, ülke ekonomisinin 2027’ye kadar yüzde 4,8 civarında büyüyeceğini öngörüyor.