Fransa'daki siyasi kriz ülkenin AB üzerindeki etkisini tehdit ediyor

Başbakan François Bayrou'nun pazartesi günü Ulusal Meclis'te yapılan güven oylamasını kaybetmesinin ardından hükümetin bir kez daha düşmesiyle siyasi belirsizliğe sürüklenen Fransa, AB'nin önemli motorlarından biri olarak geleneksel rolünün de zayıflaması tehdidiyle karşı karşıya.

Bayrou hükümetinin düşüşü, 2 yıldan kısa bir süre içinde beşinci başbakan değişikliğine işaret ederek Fransız siyasetini felç eden kronik istikrarsızlığın altını çiziyor.

Bayrou'nun resmi tatilleri kaldırmak ve sosyal yardım harcamalarını dondurmak gibi önlemlerle 44 milyar Avro kesinti yapmayı hedefleyen popüler olmayan bütçe planı, krizi tetikleyen ilk unsur oldu. Ancak siyasi kriz maliye politikasının çok ötesine geçiyor: Fransız halkı ile liderleri arasındaki güvenin kırıldığını ortaya koyuyor ve 2027 başkanlık yarışı öncesinde siyasi manzarayı yeniden şekillendirme riski taşıyan öfkeyi körüklüyor.

Avrupa'nın güç dengesi değişiyor

Ancak bunun sonuçları Paris'in çok ötesine, AB'ye kadar uzanıyor. On yıllar boyunca Fransa, İtalya'nın ihtilalci hükümetlerinin aksine istikrar sunmakla övündü. Bu karşılaştırma şimdi tersine döndü. Giorgia Meloni yönetimindeki İtalya istikrar vaat ederken, Fransa mali inceleme ve siyasi felçle karşı karşıya.

Fransa'nın kamu borcu 2024 yılında GSYH'nin yüzde 113'üne ulaşacak ve bütçe açığı yüzde 5,8 olacak. İtalya ise daha yüksek toplam borç yüküne rağmen aynı dönemde sadece yüzde 3,4'lük bir açık verdi. Her iki ülke de Avrupa Komisyonu'nun "Aşırı Açık Prosedürü" altında ancak analistler Roma'nın mali durumunu Paris'ten daha hızlı konsolide etmesini bekliyor.

Bu durum, AB politikasına yön veren geleneksel Fransız-Alman ortaklığının zorlanma belirtileri gösterdiği Brüksel'de de yankı buluyor: Almanya kendi bütçe sınırlarıyla boğuşurken, Fransa siyasi çalkantılar nedeniyle felç olmuş durumda. Buna karşın İtalya, Meloni'nin liderliğinde AB'nin aşırı bütçe açığı prosedüründen çıkmak için gerekli süreçleri tamamlıyor ve Avrupa meselelerinde etkisini göstermeye başladı bile.

Brüksel merkezli düşünce kuruluşu EPC'nin siyasi analisti Eric Maurice, "Fransa'nın Euro Bölgesi ve Avrupa Birliği'ndeki ağırlığı göz önüne alındığında, bunun bir bütün olarak Euro Bölgesi, çeşitli Avrupalı ortaklar arasındaki ekonomik ilişkiler ve dolayısıyla Fransa'nın başta ticaret konuları, sanayi politikası ve rekabet gücü, teknolojik geçiş ve iklim değişikliği olmak üzere önemli konularda alınacak kararlardaki siyasi ağırlığı açısından da sonuçları olabilir," dedi.

Başbakanı atayan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yeni seçim çağrısı yapmayı ya da istifa etmeyi şimdiden reddetti. Bu da onu, olası adaylar arasında adı geçen savunma, adalet ve maliye bakanlarıyla birlikte başka bir hükümet başkanı atamak gibi hassas bir görevle karşı karşıya bırakıyor. Ancak sol, aşırı sağ ve merkezciler arasında bölünmüş bir parlamento ile, herhangi bir halef büyük olasılıkla aynı çıkmazla karşı karşıya kalacaktır.

Ortakları, Fransa'nın iç siyaseti kilitlenmişken Brüksel'deki taahhütlerini yerine getirip getiremeyeceğini giderek daha fazla sorguluyor. Piyasalar da riskleri artırıyor: Uzun vadeli Fransız borçlanma maliyetleri kısa süre önce 2008'den bu yana en yüksek seviyesine ulaştı ve hükümetin harcamaları dizginleme kabiliyetine ilişkin şüpheleri yansıtıyor.

Maurice, "Birkaç gün içinde kuruluşlar notlarını açıklayacaklar. Bu durumun Fransa'nın kendini finanse etmesini biraz daha zorlaştırıp zorlaştırmayacağını o zaman göreceğiz. Ancak şu an için IMF'nin müdahalesinden ve hatta Avrupa Merkez Bankası'nın Avrupa Birliği içinde geçmişte yapıldığı gibi borç satın almak için müdahalede bulunmasından çok uzaktayız," dedi.

Artan huzursuzluk riski

Macron'un 2024'teki başarısız erken seçim kumarından bu yana Fransız siyaseti kırılgan bir "kaybedenler koalisyonuna" hapsoldu ve rekor katılıma rağmen pek çok seçmen görmezden gelindiğini hissetti. Halkın yaşadığı hayal kırıklığı, bu hafta "her şeyi engelleme" çağrıları ve sendikaların sağlık ve ulaşım alanlarında grevler planlamasıyla yeni protesto hareketlerine dönüşüyor.

Bu huzursuzluk, ülkeyi sarsan sarı yelekliler (gilets jaunes) protestolarının ruhunu ve Macron'un emeklilik reformuna karşı görülen direnişi yeniden canlandırma riski taşıyor. Bu çerçevede, milliyetçi Ulusal Birlik giderek popülerlik kazanıyor ve kendisini halkın öfkesini kanalize edebilecek tek güç olarak sunuyor.

10 Eylül'de soldan sağa çeşitli gruplar tarafından Bayrou hükümetini ve Emmanuel Macron'un politikalarını protesto etmek üzere genel grev planlanıyor.

Kriz sadece bir başbakanın daha düşmesiyle ilgili değil. Fransız vatandaşları ile siyasi kurumları arasında derin bir çatlak olduğunu ortaya koyuyor: bu çatlak ülkenin Avrupa'daki rolünü yeniden şekillendirirken içeride de radikal güçleri güçlendirebilir.