İran'da Reisi'nin ölümünün ardından halk cumhurbaşkanlığı seçimleri için sandık başında

İran'da halk, helikopter kazasında yaşamını yitiren Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'nin yerine geçecek ismi belirlemek üzere Cuma günü sandık başına gidiyor.

14. Dönem Cumhurbaşkanlığı Seçimleri için oy kullanan halk, katı politikalarıyla öne çıkan üç muhafazakar aday ile reformist harekete mensup az tanınmış bir siyasetçi arasında seçim yapacak.

Başlangıçta altı adayın yarışacağı duyurulmuştu ancak Muhafazakar adaylar Tahran Belediye Başkanı Ali Rıza Zakani ve Emir Hüseyin Kadızadehaşimi seçime saatler muhafazakar kanatta birliği sağlamak adına adaylıktan çekildiklerini duyurdu.

Yaklaşık 62 milyon İranlı seçmen, 59 binin üzerindeki merkezde kurulan sandıklarda oylarını kullanıyor.

İran Cumhurbaşkanlığı Seçimler, uluslararası kabul görmüş gözlemcilerin denetiminden geçmeyecek olması ile de dikkat çekiyor.

Uzmanlara göre, cumhurbaşkanlığı koltuğu mücadelesi özellikle üç aday arasında çekişmeli geçmesi bekleniyor: katı politikalarıyla ön plana çıkan iki isim olan eski nükleer başmüzakereci Said Celili ve muhafazakar Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf.

Anketlerden yola çıkıldığında, Şii din adamı Mustafa Purmuhammedi'nin şansının oldukça düşük olduğu belirtiliyor.

Reformcu aday Mesud Pezeşkiyan ise eski Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani gibi isimlerle aynı siyasi çizgide yer alıyor.

Seçimlere katılımın yüksek olması durumunda, nükleer anlaşmaya geri dönülmesini ve Batı ile daha iyi ilişkiler kurulmasını isteyen Pezeşkiyan'ın şansının yükselebileceği değerlendiriliyor. Ancak 69 yaşındaki kalp cerrahının seçmenleri sandığa çekmek için gereken ivmeyi yakalayıp yakalayamayacağı belirsizliğini koruyor.

Kazanması durumunda daha ılımlı politikalar izlemesi beklenen Pezeşkiyan ve müttefiklerine, İran dini lideri Ayetullah Ali Hamaney'in ABD ile uzlaşma arzusu konusunda üstü kapalı bir uyarıda bulunduğu da kaydedildi.

Hamaney'den halka sandık çağrısı

Son seçimlere katılımın rekor düzeyde düşük olduğu göz önüne alındığında, bugün yapılan seçimlere katılım oranının akıbeti merak ediliyor.

Seçimlerin denetiminden sorumlu İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi, yerel saatle sabah 8:00'de oy kullanma işlemlerine başlandığını duyurdu.

Sabah saatlerinde oy kullanan Hamaney halkı sandığa gitmeye çağırdı.

Hamaney, "Halkın coşkuyla seçime katılması ve seçmen sayısının artması İslam Cumhuriyeti için kesin bir ihtiyaçtır," açıklamasında bulundu.

İran devlet televizyonunun sandık başından verdiği görüntülerde ise seçmenlerin nispeten mütevazı denebilecek kuyruklar oluşturduğu görüldü.

Seçim hakkında bilinmesi gerekenler

İran'da 18 milyonu 18 ila 30 yaş arasında olmak üzere, 18 yaşın üzerindeki 61 milyondan fazla İranlı oy kullanma hakkına sahip.

İran yasalarına göre kazanan adayın kullanılan oyların yüzde 50'sinden fazlasını alması gerekiyor. Bu gerçekleşmezse, yarışın ilk iki adayı bir hafta sonra ikinci turda yarışacak.

63 yaşındaki Reisi, 19 Mayıs'ta ülkenin dışişleri bakanı ve diğerlerinin de öldüğü helikopter kazasında hayatını kaybetti. Reisi, Hamaney'in potansiyel halefi olarak görülüyordu.

İran'ın 1988'de gerçekleştirdiği toplu idamlara karışması ve 2022'de başörtüsünü uygunsuz şekilde taktığı iddiasıyla polis tarafından gözaltına alınan Mahsa Amini'nin ölümü üzerine yapılan protestoların kanlı bir şekilde bastırılmasındaki rolüyle tanınıyordu.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde aday olmak için toplamda 80 kişi başvurmuştu.

Bunlar arasında en dikkat çeken isim eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad olurken, seçimlerde yarışması yasaklanmıştı.

Ayrıca, dört kadın adayın hepsi Hamaney tarafından denetlenen, din adamları ve hukukçular heyetinden oluşan Anayasayı Koruyucular Konseyi tarafından diskalifiye edilmişti.