Rapor: 'Grönland'da 350'den fazla kadın zorla doğum kontrolüne tabi tutuldu'

1960'lı yıllara kadar uzanan vakalarda 12 yaş ve altındaki bazı kız çocukları da dahil 350'den fazla yerlinin Danimarkalı sağlık yetkilileri tarafından zorla doğum kontrolüne tabi tutulduğu, salı günü yayınlanan bağımsız bir soruşturmanın bulguları arasındaydı.

O dönemde çoğu küçük yaşta olan Inuit mağdurlara, ya spiral takıldı ya da hormonal doğum kontrol iğneleri uygulandı; işlemler hakkında kendilerine bilgi verilmedi ve rızaları alınmadı.

Mağdurlar, bazı fiziksel yan etkilerin yanı sıra utanç duygusu da bırakan travmatik deneyimler yaşadıklarını anlattı; bunlar arasında ağrı, kanama ve ciddi enfeksiyonlar vardı.

Danimarka ve Grönland hükümetleri, bu olaydaki rollerinden ötürü geçtiğimiz ay resmi olarak özür diledi.

Grönland’ın başkentinde bu özrün resmen sunulacağı bir etkinlik 24 Eylül’de gerçekleştirilecek.

Geçen yıl yaklaşık 150 kadın Danimarka’ya dava açtı ve sağlık bakanlığına karşı tazminat talebinde bulundu; Danimarka sağlık yetkililerinin insan haklarını ihlal ettiğini belirttiler. Bu dava hala devam ediyor.

Salı günü yayımlanan rapor, soruşturmacılarla görüşen 350’den fazla kadının deneyimlerini aktarırken, Danimarkalı yetkililer, 1960’lardan 1970’lerin ortalarına kadar Grönland’daki doğurgan kadınların yaklaşık yarısını oluşturan 4 binden fazla kişiye spiral takıldığını açıkladı.

Söz konusu uygulamanın amacı, hamilelikleri önleyerek Grönland’daki nüfus artışını sınırlamaktı. O dönemde ada nüfusu, iyileşen yaşam koşulları ve sağlık hizmetleri nedeniyle hızla artıyordu.

Grönland, 1 Ocak 1992’den itibaren sağlık hizmetlerinin yönetimini kendi kontrolüne aldı.

Soruşturmanın sonuçları, Grönland’ın ABD Başkanı Donald Trump ile gündemde olduğu bir dönemde geldi. Trump, defalarca ABD’nin Grönland üzerindeki yetkisini almak istediğini belirtmiş, mineral açısından zengin ve stratejik konumlu Arktik adayı kontrol etmek için askeri güç kullanmayı da dışlamamıştı.

Danimarka ve Grönland liderleri adanın satışta olmadığını açıkça belirtirken, Danimarka Dışişleri Bakanı, ulusal yayın kuruluşunun Trump’la bağlantılı en az üç kişinin Grönland’da gizli etki faaliyetleri yürüttüğünü ortaya koymasının ardından ABD’nin ülke temsilcisini görüşmeye çağırdı.

Grönland, Danimarka krallığının bir parçası olarak kalmaya devam ediyor. Ada, 1953’e kadar Danimarka kolonisiydi, ardından ülke içinde bir il haline geldi. 1979’da özerk yönetim verildi ve 30 yıl sonra Grönland kendi kendini yöneten bir yapıya dönüştü.

Grönlandlı yerlilere zorla doğum kontrolü uygulanması, onları ve ailelerini insanlık dışı muameleye maruz bırakan yüzyıllardır süregelen Danimarka politikalarının bir parçasıydı.

Bu politikalar arasında, genç Inuit çocuklarının ebeveynlerinden alınarak Danimarkalı ailelere verilip yeniden eğitim almaları ve tartışmalı ebeveyn yeterlilik testleriyle Grönlandlı ailelerin zorla ayrılması yer alıyordu.

Raporun bulguları

1 Haziran 2023’te medyada çıkan haberlerin ardından başlatılan bağımsız soruşturmada, 48 ile 89 yaşları arasındaki 354 Grönlandlı kadının ifadeleri alındı.

Mağdurların neredeyse tamamı o dönemde 12 ila 37 yaşları arasındaydı. Bir kız çocuğu 12 yaşın altındaydı, ancak salı günü yayımlanan raporda anonimlik gerekçesiyle tam yaşı açıklanmadı. İşlemlerin büyük çoğunluğu Grönland’da gerçekleşti.