Nepal’de yolsuzluk isyanı: Parlamento ateşe verildi, ordu sokağa çıktı

Nepal ordusu, başkent Katmandu’da süresiz sokağa çıkma yasağını uygulamak üzere çarşamba günü sokaklara indi. Bu karar, on binlerce yolsuzluk karşıtı protestocunun parlamento binasını ateşe vermesi ve siyasetçilere saldırmasının ardından alındı.

Silahlı askerlerin Katmandu’nun ana bölgelerinde nöbet tutmasıyla birlikte, son günlerde şiddet ve kaosa sahne olan şehirde kısmi bir düzenin sağlandığı görüldü. Askerler, araçları ve insanları kontrol ederek halkı evlerinde kalmaları için uyardı.

Nepal’de ordunun sokaklara inmesi nadir görülüyor. Polis olayları kontrol altına almakta yetersiz kalınca askerler devreye girdi. Çarşamba günü ise Katmandu’daki ana cezaevinde mahkûmların gardiyanları etkisiz hale getirip kaçmaya çalışması üzerine askerler havaya ateş açtı. Mahkûmlar koğuşları ve nöbetçi kulübelerini ateşe verip kapıları kırarak sokağa döküldü, ancak kaçış girişimi engellendi ve mahkûmlar farklı hapishanelere nakledildi.

Salı günü protestoların şiddeti artmış, göstericiler parlamento dâhil olmak üzere hükümet binalarını, bazı siyasetçilerin evlerini ateşe vermiş ve ülkenin önde gelen liderlerine saldırmıştı. Tepkiler büyürken Başbakan KP Sharma Oli istifa etti. Ancak bu karar, sokaklardaki öfkeyi dindirmedi. On binlerce protestocu yolları kapatıp hükümet binalarını işgal etmeye devam etti. Bazı bakanlar ordu helikopterleriyle güvenli bölgelere taşındı.

Sosyal medya yasağı fitili ateşledi

Gösteriler geçen hafta hükümetin, yerel kayıt düzenlemelerine uymadıkları gerekçesiyle 26 popüler sosyal medya platformunu kapatma kararı almasıyla başladı. Ancak özellikle “Z kuşağı” gençler arasında bu karar, daha geniş çaplı bir öfkeye dönüştü.

Protestocular, hükümeti yolsuzluk, otoriter kontrol ve yaygın işsizlikle suçluyor. Gençler ayrıca, siyasi liderlerin çocuklarının lüks yaşam tarzlarını sosyal medyada sergilerken kendilerinin iş bulmakta zorlanmasına tepki gösteriyor. Dünya Bankası verilerine göre geçen yıl genç işsizlik oranı yüzde 20 seviyesindeydi ve hükümet her gün 2 binden fazla gencin iş bulmak için Ortadoğu ve Güneydoğu Asya’ya göç ettiğini tahmin ediyor.

Protestolar, pazartesi günü polisin kalabalığa gerçek mermiyle ateş açarak 19 kişiyi öldürmesiyle daha da şiddetlendi. Hükümet pazartesi günü sosyal medya yasağını geri çekti ancak bu hamle protestoların hızını kesmedi.

Devlet Başkanı Ram Chandra Poudel, göstericilere barışçıl bir çözüm aramaları çağrısında bulundu. Başbakan Oli’nin istifasını kabul ederek, yeni hükümet kurulana kadar geçici yönetimi sürdürmesini istedi. Ancak Oli’nin konumu ve nerede olduğu belirsizliğini koruyor.

Sansür mü, düzenleme mi?

Nepal hükümeti, sosyal medyayı “doğru şekilde yönetmek, sorumlu ve hesap verebilir kılmak” amacıyla daha geniş bir düzenleme tasarısı hazırlıyordu. Ancak bu tasarı, muhalif sesleri bastırmaya ve ifade özgürlüğünü kısıtlamaya yönelik bir sansür girişimi olarak eleştirildi.

Tasarı, şirketlerin Nepal’de bir irtibat ofisi açmasını veya temsilci atamasını şart koşuyordu. Facebook, Instagram ve WhatsApp gibi popüler uygulamaları da kapsayan bu düzenlemeye uymayan platformlar kapatıldı. TikTok, Viber ve üç uygulama ise kayıt yaptırdığı için hizmet vermeye devam ediyor.