İran, BM yaptırımlarına tepki olarak nükleer anlaşmadan çekilebilir

İran'da pazar günü gece yarısı yürürlüğe giren nükleer programı nedeniyle yeniden uygulanan BM yaptırımlarına nasıl karşılık verileceği tartışmaları sürerken, İranlı bir milletvekili, Tahran'ın Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Anlaşması'ndan çekilebileceğini öne sürdü.

Yaptırımlar kapsamında diğer önlemlerin yanı sıra, İran'ın yurtdışındaki varlıklarını yeniden donduruyor, Tahran ile silah anlaşmalarını durduruyor ve İran'ın balistik füze programının geliştirilmesini cezalandırıyor.

İran'ın dünya güçleriyle 2015 yılında imzaladığı nükleer anlaşmada yer alan ve "geri adım" olarak bilinen bir mekanizma ile gelen bu yaptırımlar, İran ekonomisinin halihazırda sarsıntıda olduğu bir döneme denk geliyor.

İran'ın para birimi riyal şu anda rekor düşük seviyede seyrediyor, bu da gıda fiyatları üzerindeki baskıyı arttırıyor ve günlük yaşamı çok daha zor hale getiriyor. İran'daki hanelerde et, pirinç ve sofraların diğer temel gıda maddelerinin fiyatları yükselmiş durumda.

Bu arada halk, haziran ayındaki 12 günlük savaş sırasında vurulan nükleer tesislerin yeniden inşa ediliyor gibi görünmesi nedeniyle İran ile İsrail ve potansiyel olarak ABD arasında yeni bir savaşın patlak verebileceğinden endişe ediyor.

İran devlet televizyonuna bağlı Genç Gazeteciler Kulübü'ne konuşan milletvekili İsmail Kowsari, Meclis'in nükleer anlaşmadan çekilmeyi görüşeceğini bildirdi.

Kowsari, "Parlamento bu konuyu tartışacak ... ve karar verecek," dedi.

Kulübün İran'ın anlaşmadan çekilmesinin bomba yapımına doğru ilerlemek anlamına gelip gelmediği sorusuna Kowsari şu yanıtı verdi: "Hayır, bu anlama gelmiyor. Bu konu daha sonra ayrıca gözden geçirilecek ve gerekirse gündeme alabiliriz."

Parlamento Başkanı Muhammed Bagher Kalibaf, pazar günü parlamento toplandığında BM yaptırımlarına uyacak olanlara kendi uyarısını yaptı.

Kalibaf ayrıca, yaptırımların yeniden uygulanmasından sorumlu olan ve E3 olarak adlandırılan üç Avrupa ülkesi Fransa, Almanya ve İngiltere'ye de İran'ın bu hamleye misillemede bulunacağı konusunda güvence verdi.

Kalibaf, "Herhangi bir ülke bu yasadışı kararlara dayanarak İran'a karşı harekete geçmek isterse, İran'ın ciddi karşılık vereceğini ve bu yasadışı eylemin başlatıcısı olan üç Avrupa ülkesinin de tepkimizle karşılaşacağını duyuruyoruz," dedi.

Fransa, Almanya ve İngiltere 30 gün önce İran'ın nükleer programının izlenmesini daha da kısıtlaması ve Washington ile müzakerelerinin çıkmaza girmesi nedeniyle İran'a karşı geri adım atılmasını tetiklemişti.

Üç Avrupa ülkesi pazar günü yaptıkları açıklamada, "geri adım atılmasını önlemek için sürekli olarak her türlü çabayı gösterdiklerini" belirtti. Ancak İran "UAEA müfettişlerinin İran'ın nükleer tesislerine yeniden erişimine izin vermedi ve yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stokunu açıklayan bir rapor hazırlayıp UAEA'ya iletmedi."

İran, İsrail'in haziran ayında ülkeyle savaşa girmesi ve ABD Başkanı Donald Trump'ın ülkenin üç ana nükleer tesisi olan Natanz, İsfahan ve Fordow'a şiddetli hava saldırıları düzenlenmesi emrini vermesinin ardından Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın denetiminden de çekildi.

Trump, her biri iki adet 30 bin pound (14 bin kg) 'bunker-buster' bombası taşıyan yedi B-2 Stealth Bombardıman Uçağı'nın İran'ın nükleer tesislerini "yok ettiğini" ve iddialı atom projelerini yıllarca geriye götürdüğünü iddia etti.

İran'ın Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney, Trump'ın sözlerini "abartılı" olarak nitelendirerek küçümsedi.

Ülke halen yüzde 60 saflığa kadar zenginleştirilmiş uranyum stokuna sahip - yüzde 90'lık silah seviyesinden kısa ve teknik bir adım ötede - ve bu stok, Tahran'ın silahlanma yolunda acele etmeyi seçmesi halinde birkaç atom bombası yapmak için büyük ölçüde yeterli.

Batı ve UAEA Tahran'ın 2003 yılına kadar organize bir silah programına sahip olduğunu söylese de İran uzun süredir nükleer programının barışçıl olduğu konusunda ısrar ediyor.

E3 de Tahran'ın iddialarının geçerliliğini sorgulamış ve İran'ın uranyumu başka hiçbir barışçıl programın yapamayacağı düzeyde zenginleştirdiğini vurgulamıştır.