Mısır'daki İsrail-Hamas dolaylı görüşmeleri hakkında neler biliniyor?

İsrail ve Hamas, ABD Başkanı Donald Trump’ın önerdiği barış planına destek sinyali vermelerinin ardından Gazze’deki savaşı sona erdirmeyi amaçlayan dolaylı görüşmelere Mısır’da başladı.

ABD’nin aracılık ettiği görüşmeler, Mısır’ın Kızıldeniz kıyısındaki Şarm El Şeyh tatil beldesinde, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırısının ikinci yıl dönümünden bir gün önce yapıldı.

Görüşmelerde, İsrail ile Hamas arasındaki farklılıkları gidermek ve Trump’ın planının ilk aşamasının uygulanmasına dair ayrıntıları netleştirmek hedeflendi. Bu aşama; esirlerin ve Filistinli mahkumların serbest bırakılmasını ve derhal bir ateşkesi içeriyor.

Trump'ın planı geniş bir uluslararası destek gördü ve küresel siyaseti altüst eden, on binlerce Filistinlinin ölümüne ve Gazze Şeridi'nin harabeye dönmesine neden olan yıkıcı savaşın sona erdirilmesi umutlarını arttırdı.

Hamas'ın silahsızlandırılması talebi ve Gazze'nin gelecekteki yönetimi de dahil olmak üzere son planla ilgili pek çok belirsizlik devam ediyor.

Görüşmelerde kimler var?

Cumartesi günü adının açıklanmaması kaydıyla konuşan üst düzey bir Mısırlı yetkiliye göre Washington'un müzakere ekibine ABD özel temsilcisi Steve Witkoff liderlik ediyor.

Mısır yerel medyası Witkoff ile Trump'ın damadı ve ilk başkanlık dönemindeki eski danışmanı Jared Kushner'in Mısır'a vardığını ve görüşmelere katılmalarının beklendiğini duyurdu.

İsraillilere üst düzey müzakereci Ron Dermer, Hamas heyetine ise Halil El Hayya liderlik ediyor. İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun ofisinden yapılan açıklamada İsrail adına dış politika danışmanı Ophir Falk'ın da hazır bulunacağı belirtildi.

Görüşmelerin ne kadar süreceği net değil. Netanyahu, sürecin “en fazla birkaç günle sınırlı” olacağını söylerken, Trump Hamas’ın hızlı hareket etmesi gerektiğini vurguladı ve “aksi halde tüm ihtimaller ortadan kalkar” dedi.

Hamas yetkilileri ise, enkaz altında kalan rehinelerin cesetlerini bulmak için daha fazla zamana ihtiyaç duyulabileceği uyarısında bulundu.

Trump'ın planı nasıl hayata geçecek?

Trump'ın 21 maddelik barış planının ilk aşamasında -teorik olarak- tüm çatışmalar derhal sona erecek.

Anlaşma uyarınca Hamas, elinde tuttuğu yaşayan ya da ölmüş tüm rehineleri, planın kabul edilmesinden sonraki 72 saat içinde serbest bırakacak. Gazze merkezli örgüt halen Gazze'de 48 rehineyi elinde tutuyor ve İsrail bunların 20 kadarının hâlâ hayatta olabileceğine inanıyor.

İsrail ilk etapta hapishanelerinde ömür boyu hapis cezasına çarptırılmış 250 Filistinliyi ve savaşın başlamasından bu yana Gazze'den alıkonulan, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu 1.700 kişiyi serbest bırakacak. İsrail ayrıca teslim edilen her bir rehine için 15 Filistinlinin cesedini teslim edecek.

İsrail askerleri, Hamas’ın silahsızlanmasının ardından ve Gazze’nin güvenliğini devralacak uluslararası bir güvenlik gücü konuşlandırıldıktan sonra kademeli olarak bölgeden çekilecek.

Ardından, savaş sonrası Gazze’nin yönetimini ve yeniden inşasını denetleyecek geçici bir gözetim hükümeti atanacak. Bu yapı, Trump ve eski İngiltere Başbakanı Tony Blair’in başkanlığında olacak.

Günlük işleyiş ise Filistinli teknokratlardan oluşan bir geçici yönetim tarafından yürütülecek. Hamas’ın Gazze’nin idaresinde hiçbir rolü olmayacak ve tüm askeri altyapısı ortadan kaldırılacak.

Barışçıl bir şekilde yaşamayı taahhüt eden üyeler affedilecek, Gazze'yi terk etmek isteyenlere ise kabul eden ülkelere güvenli geçiş hakkı tanınacak.

Ocak ayındaki günlük 600 kamyonluk ateşkes seviyesine eşdeğer büyüklükte bir yardımın, acil bir kıtlık krizini ele almak üzere Gazze Şeridi'ne girişine izin verilecek ve bu yardımlar Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere uluslararası kuruluşlar tarafından yönetilecek.

Belirsiz kalan kısımlar neler?

Ortaya çıkan sorular arasında kritik adımların zamanlaması da var. Bir Hamas yetkilisi, enkaz altında kalan bazı rehinelerin cesetlerini bulmak için günler ya da haftalar gerekebileceğini söyledi.

Üst düzey Hamas yetkilileri, hâlâ daha fazla müzakere gerektiren büyük anlaşmazlıkların bulunduğunu belirtiyor. En önemli taleplerden biri Hamas’ın silahsızlanması; ancak grubun Cuma günü Trump’ın planına verdiği resmi yanıtta bu konuya değinilmedi.

Üst düzey yetkililerden Musa Ebu Merzuk, Hamas’ın silahlarını Gazze’yi yönetecek gelecekteki bir Filistin otoritesine devretmeye istekli olduğunu ifade etti. Ancak bu husus, grubun Trump’ın planına verdiği resmi açıklamada yer almadı.

Bir diğer yetkili Usame Hamdan ise Arap medyasına yaptığı açıklamada Hamas'ın Gazze Şeridi'nin yabancı güçler tarafından yönetilmesini reddedeceğini ve yabancı güçlerin girişinin "kabul edilemez" olduğunu söyledi.

Netanyahu kısa bir süre önce İsrail'in Trump'ın planını bütünüyle kabul ettiğini ve ilerlemeye hazır olduklarını belirtti ancak Hamas'ın karşılık vermemesi halinde ciddi bir askeri harekat uyarısında bulundu.

İsrail başbakanı anlaşmanın ya kabul et ya da terk et şeklinde bir teklif olduğunu söyledi ve Hamas'ın metinde ya da uygulamada yapacağı değişiklikleri kesin bir dille reddetti.