Türkiye’nin gaz hamlesi, Rusya ve İran’ın Avrupa’daki son büyük pazarını tehdit ediyor

Türkiye, 2028 sonuna kadar doğalgaz ihtiyacının yarısından fazlasını yerli üretim ve ABD’den artan LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ithalatı sayesinde karşılayabilir.

Reuters'tan Can Sezer'in haberine göre bu dönüşüm, Rusya ve İran gibi tedarikçilerin Avrupa’daki son büyük pazarlarından birini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalmasına yol açabilir.

Washington, NATO müttefiki olan Türkiye dahil tüm ülkeleri Moskova ve Tahran’la enerji bağlarını azaltmaları için uzun süredir baskı altında tutuyor. ABD Başkanı Donald Trump, 25 Eylül’deki Beyaz Saray görüşmesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan Rus gazı alımlarını azaltmasını istemişti.

Enerji arzını çeşitlendirmek, Türkiye’nin enerji güvenliğini artırmanın yanı sıra bölgesel gaz merkezi olma hedefini de destekliyor. Ankara, ithal ettiği LNG’yi ve kendi üretimini Avrupa’ya yeniden ihraç etmeyi, Rusya ve İran gazını ise iç tüketimde kullanmayı planlıyor.

Rusya’nın sözleşmeleri sona yaklaşıyor

Rusya, Türkiye’nin en büyük gaz tedarikçisi olmaya devam etse de payı son 20 yılda yüzde 60’tan yüzde 37’ye geriledi. Ülkenin Rusya’dan Mavi Akım ve Türk Akım hatlarıyla yılda 22 milyar metreküp gaz alımına ilişkin sözleşmeleri sona yaklaşıyor.

İran’ın 10 milyar metreküplük anlaşması gelecek yıl ortasında bitiyor; Azerbaycan’la yapılan sözleşmeler ise 2030 ve 2033’e kadar geçerli.

Enerji uzmanı Sohbet Karbuz, Türkiye’nin bazı sözleşmeleri yenileyeceğini ancak 'daha esnek koşullar ve daha küçük hacimler' talep edeceğini söylüyor. Bu sırada Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) yerli üretimi artırırken, kamu ve özel sektör ABD ve Cezayir’den LNG ithalatını büyütüyor.

Reuters’a göre, Türkiye’nin yerli üretim ve LNG ithalatı 2028 itibarıyla yılda 26 milyar metreküpe ulaşacak — bu yılki 15 milyar metreküpten neredeyse iki kat fazla.

ABD’den LNG ithalatı ikiye katlanacak

Türkiye’nin toplam gaz talebi yılda yaklaşık 53 milyar metreküp. Yeni yatırımlarla bu talebin yarısından fazlası yerli üretim ve LNG ile karşılanabilecek. Bu da Rusya, İran ve Azerbaycan’dan gelen boru hattı gazına olan bağımlılığı ciddi biçimde azaltacak.

Ankara, ABD’li tedarikçilerle 43 milyar dolarlık LNG anlaşmaları imzaladı. Bunlardan biri, enerji devi Mercuria ile yapılan 20 yıllık tedarik sözleşmesi. Türkiye’nin yıllık LNG ithalat kapasitesi 58 milyar metreküp, yani ülkenin toplam ihtiyacını karşılayacak düzeyde.

Ancak Rus gazı hâlâ tam kapasiteyle akmaya devam ediyor. Moskova merkezli Enerji ve Finans Enstitüsü’nden Alexey Belogoryev, “BOTAŞ teorik olarak Rusya’dan gaz alımını 2-3 yıl içinde durdurabilir, ancak Rus gazı rekabetçi fiyatlı olduğu için bu adımı atmayacaktır,” diyor.

Enerji Bakanı Alparslan Bayraktar, yaptığı açıklamada Türkiye’nin 'tüm tedarikçilerle çalışmaya devam edeceğini' ancak ABD LNG’sinin daha ucuz alternatifler sunduğunu belirtti.

Uzmanlar, Avrupa’nın 2028 itibarıyla Rus enerji ithalatını tamamen yasaklamasının ardından Türkiye’nin kendi gazını ve LNG’sini Avrupa’ya yeniden ihraç ederek bölgesel bir enerji merkezi haline gelebileceğini öngörüyor. BOTAŞ, şimdiden Macaristan ve Romanya’ya küçük miktarlarda gaz satışı için anlaşmalar imzaladı.