Trump’tan Çin’e misilleme: Gümrük vergileri yüzde 100’e çıkarıldı

ABD Başkanı Donald Trump, Çin’in nadir toprak elementleri ihracatına getirdiği yeni kısıtlamalara yanıt olarak, Çin menşeli ürünlere uygulanan gümrük vergilerini yüzde 100’e yükselttiğini ve “tüm kritik yazılımlara” ihracat kontrolü getireceğini duyurdu.

Cuma gecesi kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı açıklamada Trump, bu kararların 1 Kasım 2025 itibarıyla yürürlüğe gireceğini belirtti:

"ABD 1 Kasım itibarıyla Çin’e halihazırda uygulanan vergilerin üzerine yüzde 100 oranında ek gümrük vergisi koyacaktır. Ayrıca kritik yazılımların tamamı için ihracat kontrolleri getirilecektir."

Bu açıklama, Trump’ın Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ile üç hafta içinde Güney Kore’de yapmayı planladığı görüşmenin iptal edilme ihtimalini de gündeme getirdi. Zira Trump, Çin’in “küresel ekonomiyi rehin almaya çalıştığını” öne sürerek Şi ile görüşmenin artık “gereksiz” hale geldiğini söyledi. Pekin yönetimi ise görüşmeyi teyit etmemişti.

Trump’ın ani çıkışı, dünya ekonomisinin iki devi arasındaki son aylardaki kırılgan ateşkesi sarsarken, küresel finans piyasalarında da büyük dalgalanmaya yol açtı. ABD’nin S&P 500 endeksi yüzde 2’den fazla değer kaybederek nisan ayından bu yana en sert düşüşünü yaşadı. Yatırımcılar güvenli liman olarak altın ve ABD tahvillerine yönelirken, dolar değer kaybetti.

Çin, halihazırda dünya genelinde işlenen nadir toprak elementlerinin yüzde 90’ından fazlasını üretiyor. Bu materyaller, elektrikli araçlardan savaş uçaklarına kadar birçok yüksek teknoloji ürününde kritik rol oynuyor. Washington, Pekin’in bu üretim gücünü “jeopolitik baskı aracı” olarak kullanmaya başladığını savunuyor.

Trump’ın son kararının, yılın başında taraflar arasında sağlanan ticari uzlaşmayı tamamen sona erdirebileceği değerlendiriliyor. ABD merkezli düşünce kuruluşu Foundation for Defense of Democracies’den Çin uzmanı Craig Singleton, Reuters'a yaptığı açıklamada, “Bu paylaşım, gümrük barışının sonunun başlangıcı olabilir. Washington, Pekin’in son hamlesini açık bir ihanet olarak görüyor,” dedi.

Beyaz Saray ve Çin’in Washington Büyükelçiliği henüz resmi bir açıklama yapmazken, ABD Ticaret Temsilciliği ve Hazine Bakanlığı da Trump’ın olası yeni önlemlerine dair yorum yapmaktan kaçındı.

Trump yönetimi, son günlerde Çin’le ilişkileri daha da geren başka adımlar da attı. Perşembe günü, Çin hava yollarının Rusya üzerinden ABD’ye uçmasına yasak getirilmesi önerildi. Cuma günü ise ABD Federal İletişim Komisyonu (FCC), çevrimiçi alışveriş sitelerinden milyonlarca Çin malı elektronik ürünün kaldırıldığını duyurdu.

Yeni ticaret restleşmesi, ABD-Çin ilişkilerinde son dört ayın en büyük kırılmasına işaret ediyor. Taraflar arasındaki ekonomik soğuk savaşın yeniden kızışması, küresel tedarik zincirleri ve teknoloji üretimi üzerinde ciddi etkiler yaratabilir.