Trump-Zelenski zirvesi: Tomahawk füzeleri savaşın seyrini değiştirecek mi?

Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, cuma günü Beyaz Saray'da ABD Başkanı Donald Trump ile görüştü.

İki lider görüşme öncesinde yaptıkları açıklamada barış çağrılarını yineledi. Trump, "Ortadoğu'dan sonra sıra Ukrayna'da. Savaşı bitirmek istiyoruz" derken, Zelenski ise "Ateşkese ihtiyacımız var, Putin barış istemiyor" ifadelerini kullandı.

Trump'ın konuşmasında dikkat çeken önemli bir unsur ise Ukrayna’ya Tomahawk seyir füzeleri verilmesi konusunda çelişkili mesajlar vermesiydi.

Konuşmasında Trump, Ukrayna’nın uzun menzilli silahlara ihtiyaç duyduğunu hatırlatarak, “Çok sayıda Tomahawk’ımız var” dedi.

Daha önce bu füzelerin Ukrayna'ya verilmesine yeşil ışık yakan Trump, ikili görüşmede Tomahawk konusunu ele alacaklarını, ancak bunun çatışmada ciddi bir kızışmaya yol açabileceğini, ayrıca ABD'nin kendi savunması için de uzun menzilli füze sistemine ihtiyaç duyduğunu söyledi.

Tomahawk neden önemli?

Tomahawklar, jet motoruyla çalışan, uzaktan kumandalı uzun menzilli seyir füzeleri; alçak irtifada uçacak şekilde tasarlandılar. İlk kez 1991 Körfez Savaşı’nda kullanıldılar ve o tarihten beri onlarca çatışmada konuşlandırıldılar.

Bu füzeler, hassasiyetleri ve yaklaşık 1600 km uzaklıktaki hedefleri vurabilme kabiliyetleriyle tanınıyor. 1990’ların başından beri ABD’nin askeri operasyonlarında sıkça kullanılıyor.

Pilotlu uçaklara kıyasla nispeten düşük maliyetleri ve kanıtlanmış muharebe geçmişleri (son 40 yılda 2 bin 300’den fazla fırlatma) onları derin vuruş görevlerinde stratejik bir araç haline getiriyor. Bu füzelerin isabet oranı, hızı ve düşük radar görünürlüğü, onları derin vuruş görevleri için etkili kılıyor.

Onaylanması halinde, bu transfer ABD’nin askeri desteğinde önemli bir yükselişi işaret edecek ve muhtemelen Ukrayna’nın Rus toprakları içindeki altyapıyı hedefleyebilmesine imkân tanıyacak.

Tomahawk’lar ayrıca, Ukrayna’ya verilen en uzun menzilli ABD silahları olacak. Moskova ve Kiev arası mesafe ise yaklaşık 800 km. Ukrayna, bu füzeleri şu anda erişemediği Rus komuta merkezlerini, lojistik merkezleri ve havaalanlarını vurmak için bir araç olarak görüyor. Bu füzeler Ukrayna’nın Moskova ve St. Petersburg gibi büyük şehirleri hedef almasına olanak verebilir ve bu da nihayetinde Putin’i pazarlık masasına geri getirebilecek bir baskı unsuru oluşturabilir.

Trump daha önce bunların Ukrayna'ya sağlanması tehdidini diplomatik pazarlık kozu olarak kullanmıştu. Bu hamle, savaş alanının dinamiklerini değiştirebilir ve ABD’nin çatışmadaki rolünü yeniden tanımlayabilir.

Füzeler Ukrayna ordusuna uygun mu?

BBC'ye göre bu füzelerin Ukrayna'ya verilmesi önündeki en büyük teknik engel, ABD'de bu seyir füzeleri için fırlatma rampalarının bulunmaması.

BGM-109 Tomahawk, genellikle gemilere ve denizaltılara monte edilen MK41 dikey fırlatma sisteminden fırlatılan bir deniz füzesi. Ukrayna Donanması, bu füzeleri kullanmak için gerekli gemilere sahip değil.

Hava ve karadan fırlatılan versiyonları 1970'lerde geliştirildi, ancak havadan fırlatılan Tomahawk rakiplerine yenildi ve karadan fırlatılan versiyonu Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler (INF) Anlaşması ile yasaklandı.

2019 yılında INF Anlaşması sona erdi ve ABD, Tomahawk kara tabanlı mobil fırlatıcı programını yeniden canlandırmaya başladı.

Yeni sistemin adı Typhon ve 2023 yılında ABD ordusunda hizmete girdi. ABD ordusunda şu anda en az iki Typhon fırlatıcısı mevcut, ancak daha fazlasını elde etmesi pek olası değil.

Dolayısıyla Tomahawk füzelerinin Ukrayna'ya devredilmesi ihtimali tartışılırken, Amerikalıların henüz üretmeye başladıkları silahları teslim edip etmeyeceklerinin de göz önünde bulundurulması gerekiyor.

Putin ile zirve planı sürpriz oldu: ABD'nin niyeti ne?

Trump’ın Ukrayna konusundaki değişen stratejisi, cuma günü Zelenskiy ile planlanan görüşmeden sadece birkaç saat önce önemli bir uğraktan daha geçti.

Trump, Tomahawk seyir füzelerinin olası transferi de dahil olmak üzere Ukrayna için daha güçlü askeri destek sinyalleri verdikten sonra, perşembe günü Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Budapeşte’de yeni bir zirve planladığını açıkladı.

Bu açıklama, iki lider arasındaki uzun telefon görüşmesinden sonra geldi.

Newsweek'e göre Ukraynalı milletvekilleri ve analistler Trump’ın yaklaşımı karşısında şaşkınlık yaşadı; bazıları onun çift kanallı bir strateji izlemeye çalıştığını -bir yandan Ukrayna’yı silahlandırırken diğer yandan Putin üzerinde diplomatik baskı kurmayı hedeflediğini- düşünüyor.

Ukraynalı yetkililer ise Washington’daki bir haftalık görüşmelerin hava savunması ve uzun menzilli silahlar konusunda somut taahhütlerle noktalanmasını umut ediyor.

Ancak Trump-Putin zirvesi haberleri, ABD’nin niyetleri konusunda yeni şüpheler uyandırıyor.

Trump, Putin ile görüşmesini “çok verimli” diye nitelendirdi ve Budapeşte zirvesinde savaşın sona erdirilmesini görüşeceklerini söyledi.

Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov ise Ukrayna'ya Tomahawk gönderilmesinin “büyük bir gerilim” yaratacağını dile getirmişti.