Jair Bolsonaro 27 yıllık hapis cezasını çekmeye başladı

Brezilya’nın eski Devlet Başkanı Jair Bolsonaro, 2022 başkanlık seçimlerini kaybettikten sonra görevde kalmak amacıyla düzenlediği darbe girişimini yönettiği gerekçesiyle verilen 27 yıllık hapis cezasını salı günü itibarıyla çekmeye başladı. Birçok kişi tarafından bu adımın gerçekleşmesi pek olası görülmüyordu.

Davayı yöneten Yüksek Mahkeme Yargıcı Alexandre de Moraes, Bolsonaro'nun, "kaçma riski" nedeniyle cumartesi günü önleyici olarak tutulduğu federal polis karargahında tutukluluğuna devam etmesine karar verdi.

Brezilya ceza yasaları, 70 yaşındaki eski liderin başkent Brasilia’daki yerel bir cezaevine veya askeri bir tesisteki hücreye nakledilmesine de izin verebilirdi.

Yargıç Moraes, pazartesi günü Bolsonaro’nun savunmasının temyiz haklarını tükettiğini belirtti. Avukatları, sağlık sorunları nedeniyle ev hapsinde kalmasını talep etmişti.

Moraes'in kaçabileceği uyarısını yaptığı ağustos ayından beri ev hapsinde olan lider, cumartesi günü bileğindeki izleme cihazını kırmasını "halüsinasyonlara" bağladı. Fakat Moraes, önleyici tutuklama kararında aşırı sağcı liderin bu iddiasını "kabul edilebilir" bulmadı.

Eski Devlet Başkanı ve bazı müttefikleri, 2022'deki seçim yenilgisinin ardından Brezilya demokrasisini devirmeye teşebbüs ettikleri gerekçesiyle Yüksek Mahkeme heyeti tarafından mahkum edildi.

Darbe planı, Devlet Başkanı Luiz Inacio Lula da Silva, Devlet Başkan Yardımcısı Geraldo Alckmin ve Yargıç Moraes’in öldürülmesini de içeriyordu. Plan ayrıca 2023 yılının başında bir ayaklanma çıkarılmasını öngörüyordu.

Eski Devlet Başkanı, silahlı bir suç örgütü yönetmek ve demokratik hukukun şiddet yoluyla ortadan kaldırılmasına teşebbüs etmek gibi suçlardan da mahkum edildi. Bolsonaro her zaman suçsuz olduğunu savundu.

Mahkum edilen diğer iki kişi, General Augusto Heleno ve General Paulo Sergio Nogueira, cezalarını çekmek üzere Brasilia’daki askeri tesise gönderildi. Eski Adalet Bakanı Anderson Torres ise başkentteki Papuda cezaevine konuldu.

Amiral Almir Garnier, cezasını Brasilia’daki donanma tesislerinde çekecek.

Bolsonaro’nun eski yardımcısı ve eski Savunma Bakanı General Walter Braga Netto ise Rio de Janeiro’daki askeri tesislerde cezasını çekmeye devam edecek.

De Moraes, eski istihbarat başkanı ve milletvekili Alexandre Ramagem’in ise ABD’de serbest olduğunu doğruladı.

Brezilya'da 2030'a kadar adaylık hakkı elinden alınmış olsa da Bolsonaro, siyasette etkili bir figür olmaya devam ediyor. Yapılan anketler, eğer izin verilseydi önümüzdeki yılki oylamada güçlü bir rakip olacağını gösteriyor.

ABD Başkanı Donald Trump, eski müttefiki Bolsonaro’nun davasını “cadı avı” olarak nitelendirerek Brezilya ithalatına yüzde 50 gümrük vergisi koymuştu. Bu karar iki ülke ilişkilerinde ciddi gerilim yaratmış, uzmanlar bunu “ABD-Brezilya ilişkilerinin 200 yıllık tarihindeki en düşük nokta” olarak tanımlamıştı.

Trump ve Lula’nın ekim ayında Malezya’daki ASEAN Zirvesi sırasında görüşmesiyle ilişkilerde kısmi bir yumuşama yaşandı.

Vergilerin yanı sıra ABD, Moraes ve diğer Brezilyalı yetkililere yaptırım da uyguladı.

Bolsonaro'yu desteklemek amacıyla alınan önlemler beklenen etkiyi göstermedi ve yasal süreç ilerlemeye devam etti. Bu süreçte, Lula'nın Brezilya egemenliğini savunduğu yönündeki algı, popülaritesini artırdı.

Bolsonaro, hapse giren ilk eski devlet başkanı değil. Selefi Michel Temer ve halefi Lula da daha önce hapis yatmıştı. Ayrıca, 1990-1992 yıllarında görev yapan Fernando Collor de Mello ise yolsuzluktan hüküm giydiği için şu anda ev hapsinde bulunuyor.